فیزیوتراپی از حرکات، تمرینات و روشهایی دیگری مانند لیزر درمانی و اولتراسوند تراپی برای درمان و توانبخشی آسیبها، بیماریها و اختلالات استفاده میکند. هدف آن، ترمیم، حفظ و بهینهسازی عملکرد، تحرک بیمار و جلوگیری از صدمات بعدی است. فیزیوتراپیستها، نقش مهمی در ارتقاء سطح سلامت و پیشگیری از بیماری هستند. فیزیوتراپیست ها میتوانند شرایط بیماری و جراحات را ارزیابی و درمان کنند.
کاربردهای فیزیوتراپی
ثابت شده است که فیزیوتراپی در ارزیابی، تشخیص، درمان و مدیریت شرایط حاد و مزمن مؤثر واقع میشود. این درمان از بروز آسیب و ناتوانی جلوگیری میکند و تحرک بهینه و فعالیت بدنی را ارتقا میبخشد. فیزیوتراپی به بازگرداندن عملکرد و تحرک بدنی کمک میکند و روی حرکت عملکردی شما کار میکند تا بهزیستی و سلامتی کلیتان را بهبود بخشید.
فیزیوتراپی میتواند به طیف گستردهای از بیماریهای جسمی کمک کند، از مشکلات و اختلالات عصبی و مشکلات قلبی-تنفسی گرفته تا مشکلات اسکلتی عضلانی؛ و شامل موارد زیر میشوند اما فقط به این موارد محدود نمیشود:
- کمردرد
- آسیبهای ورزشی
- رگ به رگ شدن و کشیدگیها
- سلامت لگن (مثلاً مشکلات مربوط به بارداری، بیاختیاری)
- مشکلات بیماریهای عصبی (یعنی سکته مغزی، صدمات جراحتی مغزی، پارکینسون، آسیبهای نخاعی)
- شکستگیها
- پوکی استخوان
- توانبخشی بعد از عمل جراحی مانند جراحی تعویض مفصل ران یا زانو
- آسم
- بیماری مزمن انسداد ریوی
- بیماریهای قلبی عروقی
- جلوگیری از سقوط
- مدیریت و کنترل کانکاشن (تکان مغزی)
- توانبخشی دهلیزی
- آرتروز
- توانبخشی بعد از قطع عضو
- درمان کودکان
مزایای فیزیوتراپی
در ادامه به 10 روشی که فیزیوتراپی میتواند برای شما مزیت داشته باشد، میپردازیم:
از نیاز به عمل جراحی جلوگیری میکند
اگر درمان فیزیکی یا همان فیزیوتراپی، درد را از بین ببرد یا اگر جراحتی را بهبود بخشد، میتوان از نیاز به انجام عمل جراحی جلوگیری کرد. حتی اگر جراحی توسط پزشکان توصیه شود، فرد میتواند قبل از جراحی، از فیزیوتراپی بهره ببرد. اگر فردی با تناسب، قدرت و آمادگی بهتری تحت عمل جراحی قرار گیرد، بعد از عمل سریعتر بهبود مییابد.
کاهش یا از بین بردن درد
تکنیکهای درمان دستی یا تمرینهای درمانی مانند ماساژ بافت نرم و موبیلیزیشن (حرکت دادن) مفصل. درمانهایی از قبیل نوار چسب زدن (تیپینگ)، اولتراسوند تراپی یا تحریک الکتریکی در تسکین درد و بازیابی عملکرد مفصل و عضلات کمک میکند که به نوبه خود باعث کاهش درد میشود. این روشهای درمانی مانع از بازگشت درد میشوند.
بهبودی از سكته مغزی
معمولاً فرد بعد از سکته مغزی تا حدی حرکات خود را از دست میدهد. مدتی طول میکشد تا فرد به طور کامل بهبود یابد. فیزیوتراپی به تقویت قسمتهای ضعیف شدهی بدن کمک میکند. تعادل و راه رفتن را بهبود میبخشد. فیزیوتراپیست ها توانایی حرکتی بیمار دچار سکته مغزی را بهبود میبخشند تا بتواند استقلال بیشتری داشته باشد و فشارها و سختیهایی را که در حمام کردن، توالت رفتن، لباس پوشیدن و سایر فعالیتهای روزمره دارد، کاهش دهند.
بهبودی از آسیبهای ورزشی یا جلوگیری از آسیبهای ورزشی
فیزیوتراپیستها کاملاً درک میکنند که چگونه ورزشهای مختلف میتواند خطر ابتلا به انواع خاصی از صدمات را افزایش دهد. به عنوان مثال، شکستگیهای استرسی برای دوندگان مسافتی. فیزیوتراپیست ها برنامه بهبودی مناسب یا برنامههای ورزش پیشگیری را برای بیمار طراحی میکنند تا یک بازگشت ایمن به زندگی عادی را برای فرد تضمین کنند.
تحرک را بهبود میبخشد
اگر کسی در ایستادن، حرکت و راه رفتن مشکل داشته باشد، مهم نیست سن او چقدر باشد، فیزیوتراپی همیشه میتواند به این مشکلات کمک کند. تمرینات تقویتی و همچنین حرکات کششی به بازگرداندن توانایی حرکتی فرد کمک میکند. فیزیوتراپیست ها میتوانند افراد را به طور صحیح با عصا یا چوب دستیهای زیر بغل یا هر وسیله کمکی دیگری وفق دهند. یک برنامه مراقبتی منحصر به فرد، به طور سفارشی برای هر بیمار طراحی میشود، هر فعالیتی که برای زندگی فرد مهم باشد میتواند به منظور اطمینان از ایمنی و حداکثر عملکرد بیمار در روند بهبودی، تمرین شده و وفق داده شود.
مدیریت دیابت و بیماریهای عروقی
تمرینات ورزشی، به عنوان بخشی از یک برنامه کلی مدیریت و کنترل دیابت، کمک مؤثری در کنترل قند خون فرد دارند. علاوه بر این، مبتلایان به دیابت با مشکلاتی در احساس در ناحیهی پاها و کف پاها مواجه میشوند. فیزیوتراپیست ها ممکن است این بیماران را آموزش داده و در مراقبت صحیح از پا کمک کند تا از بروز مشکلات بیشتر در ادامهی مسیر بیماری جلوگیری کند.
مدیریت و کنترل بیماریهای ریوی و قلبی
در حالی که بیماران بعد از سکته قلبی یا عمل جراحی قلب، بک توانبخشی کامل قلبی را انجام میدهند، اگر فعالیتها و عملکرد روزانه وی همچنان تحت تأثیر قرار دارند، ممکن است فیزیوتراپی انجام شود. در مورد مشکلات ریوی، فیزیوتراپی به بهبود کیفیت زندگی فرد بیمار از طریق تمرینات تهویهای، تقویتی و تنفسی کمک میکند. این تمرینات به بیماران در پاکسازی مایعات در ریهها کمک میکنند.
بهبود تعادل و جلوگیری از سقوط
هنگامی که درمان فیزیوتراپی آغاز میشود، ممکن است فرد در مورد خطر سقوط مورد تست و آزمایشی قرار گیرد. اگر کسی در معرض خطر زیادی برای سقوط قرار داشته باشد، درمانگران از تمریناتی استفاده میکنند که تعادل را به دقت به چالش میکشند و راهی برای تقلید از وضعیت واقعی زندگی به شیوهای ایمن هستند. درمانگران با تمریناتی برای بهبود هماهنگی و تعادل بدن و وسایل کمکی برای کمک به راه رفتن، به بیمار کمک میکنند. اگر مشکل تعادل به دلیل وجود سیستم دهلیزی فرد رخ دهد، فیزیوتراپیست ها میتوانند مانورهای خاصی را انجام دهند که به ترمیم سریع عملکرد صحیح دهلیزی کمک میکند. این درمان باعث کاهش و رفع علائم سرگیجه میشود.
مدیریت مشکلات مربوط به سن
با افزایش سن، فرد ممکن است دچار پوکی استخوان یا آرتروز شود یا به تعویض مفصل نیاز داشته باشد. فیزیوتراپیستها متخصصانی هستند که به بیماران خود کمک میکنند تا از عمل جراحی تعویض مفصل، مدیریت پوکی استخوان و کنترل مشکلات آرتروز بهبود یابند.
مدیریت سلامت زنان
زنان نگرانیهای بهداشتی خاصی دارند، مانند بارداری و مراقبتهای بعد از زایمان. فیزیوتراپیست ها در مورد موضوعاتی که مربوط به سلامت زنان است، مدیریت تخصصی را ارائه میدهند. علاوه بر این، فیزیوتراپی ممکن است درمانهای خاصی را برای سرطان پستان، بی اختیاری روده، فیبرومیالژیا، یبوست، لنف ادم، درد لگن، سلامتی لگن و بی اختیاری ادرار ارائه دهد.
در جلسه ارزیابی که با فیزیوتراپیست دارید، انتظار چه چیزی را باید داشته باشید؟
برای اولین جلسهی درمانیتان، فیزیوتراپیست ارزیابی کاملی روی شما انجام میدهد که شامل معاینه فیزیکی و ارزیابی میزان سلامت شما برای اطمینان از درک کامل وضعیتتان میباشد. جلسهی اول شما با برخی سؤالها آغاز میشود تا فیزیوتراپیست شما را بهتر بشناسد. برخی از این سؤالات پرسیده شده ممکن است مربوط به موارد زیر باشد:
- سابقه پزشکی شما
- سابقه پزشکی خانواده شما
- داروهای فعلی که مصرف میکنید
- صدمات قبلی شامل جراحی، تصادفات و سوانح رانندگی و آسیبهای ورزشی
پس از اتمام مشاوره در مورد سابقهی سلامتتان، فیزیوتراپیست برای درک بیشتر مشکل اصلی، با رضایت شما شروع به معاینه جسمی میکند. لطفاً در جلسات فیزیوتراپی خود لباس متناسب و گشاد بپوشید زیرا این امر به شما امکان میدهد حداکثر حرکت را در ارزیابیهای خود، در طول معاینه بدنی داشته باشید.
در طول معاینه فیزیکی، فیزیوتراپیست شما ممکن است تستهای زیر را انجام دهد:
- بررسی علائم حیاتی شما از جمله فشار خون، ضربان قلب و تنفس
- تحلیل وضعیت و حالت قرارگیری بدن
- تجزیه و تحلیل نحوهی راه رفتن
- دامنه حرکت
- تست عضله مقاوم
- تستهای ارتوپدی
- تستهای عصبی
- ارزیابی دستی از مشکل اصلی شما – مشکلاتی در تحرک ستون فقرات، هماهنگی مفاصل، کشش عضلانی، محدودیتهای در چهره، تنش عصبی
پس از تاریخچه درمانی و معاینه جسمی، فیزیوتراپیست شما در مورد آنچه باعث بروز مشکل اصلی شما میشود، یک برداشت بالینی خواهد داشت و یافتههای آنها را برای شما توضیح میدهد. سپس برای شما یک برنامه درمانی و اهداف کوتاه مدت و بلند مدتی را برنامه ریزی خواهد کرد که مختص نیازهای شما باشد.
پزشکان چه نوع درمانهای فیزیوتراپی را ارائه میدهند؟
تجویز ورزش درمانی
از نظر علمی ثابت شده است که ورزش درمانی روشی مؤثر برای جلوگیری از درد و آسیب است. تجویز ورزش برای بهبود و عملکرد منطقه مورد نظر در هنگام توانبخشی، روشی بسیار حیاتی است.
یک برنامه ورزشی شخصی توسط فیزیوتراپیست شما بر اساس اهداف شما و برای افزایش عملکرد، قدرت و دامنه حرکت ایجاد میشود. ورزش درمانی، طرحی است که شامل فعالیتها یا ورزشهایی میشود که به طور خاص برای دستیابی به اهداف سلامتی شما برنامه ریزی شده است. ورزش درمانی باعث ایجاد حافظه ماهیچهای میشود که به بهبود عملکرد حرکتی و حسی، افزایش استقلال و کاهش خطر آسیب کمک میکند.
فیزیوتراپیست شما تمریناتی را به شما ارائه میدهد که میتوانید در خانه انجام دهید تا به کاهش درد و احیای ناحیهی مشکلدار از بدن شما کمک کند.
ماساژ بافت نرم Soft Tissue
فیزیوتراپیست ها نه تنها تمرینات را در حین معالجه تجویز میکنند، بلکه از طریق درمانهای دستی ماهیچهها و بافتهای بدن نیز به افزایش گردش خون، کاهش تنش و افزایش دامنه حرکت شما کمک کنند. فیزیوتراپیست از طریق ماساژ درمانی میتواند باعث تسکین و بهبودی سریعتر شود.
برخی از تکنیکهای مورد استفاده فیزیوتراپیست ها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- ماساژ بافتهای عمیق
- کشش دستی عضلات
- آزادسازی نقاط ماشهای (آزادسازی تریگر پوینت)
- آزادسازی بافت همبندی عضلانی (آزادسازی مایوفاشیال)
موبیلیزاسیون مفصل
موبیلیزاسیون (یا موبیلیزیشن) مفصل، نوعی تکنیک درمان دستی است که توسط فیزیوتراپیست ها برای بهبود تحرک، افزایش دامنه حرکت و کاهش درد کلی استفاده میشود. به دنبال آسیب و بیحرکتی، بافتهای نرم ممکن است کوتاه شده و حرکت کلی را محدود کرده و نیز عملکرد مفصل را محدود کنند. با انجام موبیلیزاسیون مفصل که حرکتی منفعل و کم تحرک از مفصل اسکلتی است، به بازیابی و بهبود عملکرد آن مفصل کمک میشود.
موبیلیزاسیون مفصل یک تکنیک دردناک نیست بلکه یک حرکت ملایم و کوچک در درون کپسول مفصل است. با انجام این حرکات منفعل در مفصل، مایعات سینوویال بیشتری (مایعات درون مفصل) ایجاد میشود که به روان شدن و وارد شدن مواد مغذی در منطقه کمک میکند تا سریعتر بهبود یابد.
حجامت
حجامت یک روش درمانی باستانی چینی است که مبتنی بر این عقیده است که سموم و بیماریها میتوانند ناشی از خون راکد مانده و گردش خون ضعیف باشند. با قرار دادن لیوان یا فنجانهای مکش روی پوست، خون راکد را به سطح پوست میکشد و باعث میشود با افزایش جریان خون، مواد مغذی وارد آن شده و سموم بدن را خارج کند. برخی از فواید حجامت شامل افزایش جریان خون، کاهش فشار خون و کاهش اضطراب، خستگی و میگرن است.
در حین و بعد از یک جلسه حجامت، بسیار شایع است که فنجانها لکههای دایرهای قرمزی را روی بدن باقی بگذارند. این قرمزی ممکن است تا یک هفته طول بکشد.
نواربندی مخصوص یا تیپینگ
نواربندی کينزيولوژيک (K-Tape) یک روش نوار کشی در توانبخشی است که خاصیت ارتجاعی پوست را تقلید کرده و روند بهبود طبیعی بدن را تسهیل میکند. این کار، ثباتی را برای مفاصل فراهم کرده، به انقباض عضلات و به کاهش تورم در بدن کمک میکند. در حین داشتن نواربندی کينزيولوژيک روی بدن، دوش گرفتن و خیس شدن آن مشکلی ندارد و میتوان آن را تا 1 هفته روی بدن نگه داشت.
استفاده از ابزار کمک کننده به تحرک پذیری بافت نرم IASTM
استفاده از ابزار کمک کننده به تحرک پذیری بافت نرم یا IASTM تراپی، یک تکنیک محبوب درمان دستی است که برای کاهش محدودیتهای جسمی استفاده میشود. این ابزارها، ابزارهایی با طراحی ویژهای هستند که برای تحرک در بافتهای اسکار، کاهش چسبندگی میوفاشیال و افزایش گردش خون مورد استفاده قرار میگیرند.
ابزار IASTM باعث بهبودی در درمان شما میشود و نتایج مؤثری در کاهش کشش عضلات ایجاد میکند. این یک الحاق عالی برای درمان دستی بافت نرم است در هنگامی که نواحی بسیار محدود در صورت مورد درمان هستند. هنگام استفاده از IASTM، ممکن است دچار کبودی و کمی قرمزی شوید.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند از امواج صوتی که ارتعاشات میکروسکوپی هستند، برای معالجه شرایط و بیماریهای دردناک مانند آرتروز، درد میوفاسیال، بورسیت، تونل کارپال، کشیدگیها، رگ به رگ شدگیها، تاندونیت و موارد دیگر استفاده میکند. این فناوری از لرزش برای افزایش گرما و اصطکاک در مولکولهای بافت عمیق استفاده میکند که باعث ایجاد یک اثر گرم کننده به بافتها، افزایش متابولیسم سلولها میشود و این باعث افزایش قابلیت تولید کلاژن، جریان خون، بهبود بافت و دامنه حرکت میشود. اولتراسوند تراپی برای کاهش درد، تورم و اسپاسم عضلات بسیار عالی است.
لیزر درمانی مادون قرمز
لیزر درمانی یا فوتوتراپی یک روش درمانی غیر تهاجمی است که از طول موج خاصی از نور برای تشویق بهبود طبیعی بدن استفاده میکند.
نور مادون قرمز به پوست نفوذ میکند و توسط میتوکندری ها (نیروگاه سلول ها) و غشاهای سلولی جذب میشود و سپس برای بازگرداندن تعادل و تقویت میزان بهبودی، به انرژی تبدیل میشود. لیزر درمانی به افزایش گردش خون، تسریع در ترمیم بافتها، کاهش درد، کاهش التهاب / ورم (ادما) و تقویت پاسخ ایمنی و رگ زایی (تشکیل رگهای خونی جدید) کمک میکند.
لیزر تراپی یک روش عالی برای آسیب عصبی و صدمات حاد است.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست TENS
TENS تکانههای الکتریکی کوچکی را از طریق الکترودها ایجاد میکند و به پوست میفرستد تا به کاهش درد در منطقه کمک کند. این روش درمانی یک جریان الکتریکی ولتاژ کم را ساطع میکند که باعث میشود گیرندههای درد از نخاع به مغز فرستاده شوند، در نتیجه احساس درد را کاهش میدهند. همین تکانههای الکتریکی، بدن را برای تولید اندورفین تحریک میکنند، که یک مادهی مسکن طبیعی است.
آیا درمانهای فیزیوتراپی با درد همراه هستند؟
در جلسهی اولیه فیزیوتراپی، فیزیوتراپیست شما در مورد منطقه دچار دردتان تحقیق خواهد کرد و میزان دردتان را ارزیابی میکند. به همین دلیل، بعد از اولین جلسهی شما طبیعی است که احساس کمی درد و تشدید آن کنید. هدف از فیزیوتراپی این است که دانش و ابزارهایی برای خود مدیریتی شرایطتان در اختیار شما قرار بگیرد، نه اینکه باعث درد شود!
برای دیدن نتایج، به چند جلسه فیزیوتراپی نیاز دارم؟
این امر به ماهیت شرایط و خود فرد بیمار بستگی دارد. افراد با هم متفاوت هستند و پاسخ متفاوتی نسبت به فیزیوتراپی میدهند. فیزیوتراپیست شما به این عوامل به صورت فردی و خاص خودتان میپردازد و درمان فیزیوتراپی شما را مخصوص برای شما و بسته به روند بهبودیتان آن را تنظیم میکند.
فیزیوتراپیست ممکن برای بهینه سازی روند توانبخشیتان، شما را به متخصصان دیگری ارجاع دهد. در صورتی که درد و شرایط شما به فیزیوتراپی پاسخی ندهد یا فیزیوتراپی برای شما مناسب نباشد، فیزیوتراپیست شما را به پزشک متخصص و یا پزشک عمومیتان ارجاع میدهد.
آیا برای رفتن به جلسهی فیزیوتراپی باید چیزی با خود بیاورم؟
برای اولین جلسهی فیزیوتراپی. لطفاً در صورت امکان و اگر کاربردی دارند، موارد زیر را تهیه کنید:
- لباسهای گشاد و راحت
- هرگونه ارجاعات یا مستنداتی که مربوط به شرایط شما باشد
- فهرستی از داروهای مصرفیتان
- نتایج تصویربرداریها (به عنوان مثال عکس رادیولوژی / گزارش MRI / سونوگرافی)