علت گزگز، مورمور، سوزش، سوزن سوزن شدن، خواب رفتن و بی‌حسی پا

گز گز شدن پا یک عارضه شایع در پاها است که معمولاً به دلیل آسیب‌دیدگی عصب پا یا ساق پا به وجود می‌آید. این حالت ممکن است به دلیل جراحت یا بیماری‌های دیگر اتفاق بیفتد. علائم ناشی از این بیماری ممکن است ثابت بوده یا متناوباً بیاید و برود و شدت این علائم نیز متغیر است، این عارضه ممکن است با احساس‌های دیگری مثل درد، سوزن سوزنی شدن یا بی‌حسی همراه باشد. احساس سوزش در پاها که به دلیل آسیب دیدگی عصب پا احساس می‌شود، نوروپاتی نامیده می‌شود. بسیاری از بیماری‌ها  علت سوزش کف پا می‌باشند که دیابت شایع‌ترین این بیماری‌ها است. اغلب روش‌های درمانی برای معالجه سوزش پا بر پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر عصب و کاهش درد متمرکز است.

عصب‌ تحت فشار (Pinched)

عصب‌ها دسته طنابی شکل از فیبرهای نورونی هستند که با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی، اطلاعات حرکتی و حسی را از یک نقطه از بدن به نقطه‌ای دیگر منتقل می‌کنند. اصطلاح “عصب تحت فشار” برای توصیف آسیب دیدگی یا جراحت عصب به کار می‌رود، همچنین ممکن است یک گروه از عصب‌ها باعث وارد شدن فشار بر عصب‌های دیگر شوند. این فشار باعث ایجاد درد، حس‌های غیر طبیعی و اختلال عملکردی عصب‌های آسیب دیده شود. این دردها یا حس‌ها ممکن است از مرکز فشار فاصله داشته باشند.

علت‌ها و دلایل

علت سوزن سوزن شدن پا می تواند مربوط به یک یا چندین علل زیر باشد:

وضعیت نشستن یا ایستادن نامناسب

ایستادن، نشستن و حالات نامناسب بدن یکی از دلایل تحت فشار قرار گرفتن عصب‌ها است که معمولاً بدون مداخلات پزشکی بهبود می‌یابد. البته اصلاح تغییرات دیژنراتیو ناشی از افزایش سن دشوارتر است.

تنگی کانال نخاع یا خارهای استخوانی

وقتی که فضای بین مهره‌ها باریک می‌شود و کانال نخاع تنگ می‌شود، فشار مضاعفی بر نخاع و عصب‌هایی که از این کانال به سمت دست‌ها و پاها می‌روند وارد می‌شود. تنگی کانال نخاع غالباً در قسمت تحتانی کمر و گردن اتفاق می افتد.

تنگی کانال نخاع گردنی می‌تواند باعث بیحسی، ضعف یا سوزن سوزنی شدن پاها، ساق پا، دستان و بازوها شود. از علائم شایع تنگی کانال نخاع می‌توان به سوزن سوزنی شدن دست‌ها، بروز اختلالات در هنگام راه رفتن یا ناتوانی در حفظ تعادل اشاره کرد. عصب‌های مثانه یا روده هم ممکن است دچار آسیب دیدگی شوند که باعث بی اختیاری در دفع مدفوع و ادرار می‌شود.

تحت فشار قرار گرفتن عصب‌ها بین مهره‌های ستون فقرات باعث ایجاد درد در پاها در هنگام راه رفتن یا ایستادن می‌شود.

لغزش، پرولاپس و فتق دیسک بین مهره‌ای

زمانی که حلقه خارجی ضعیف یا پاره شود قسمت داخلی دیسک بیرون آمده و مهره از محل خود می‌لغزد. این عارضه با افزایش سن به وجود می‌آید. برخی از حرکات نیز موجب سر خوردگی مهره می‌شوند. دیسک ممکن است در هنگام چرخش یا بلند کردن اجسام، از محل خود خارج شود. بلند کردن اجسام بزرگ و سنگین می‌تواند فشار زیادی بر قسمت تحتانی کمر وارد کرده و موجب سر خوردگی مهره شود. علائم سرخوردگی مهره عبارتند از:

• درد و بی‌حسی که در یک سمت بدن بیشتر احساس می‌شود.
• دردی که به سمت بازوها و ساق پا کشیده می‌شود.
• دردی که در هنگام شب یا با انجام حرکات خاصی بدتر می‌شود.
• دردی که در هنگام نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود.
• سوزن سوزنی شدن، درد یا احساس سوزش در محل آسیب دیده.

بیماری دیسک کمر

اغلب بیماران مبتلا به دیسک کمر، درد دائمی قابل تحملی را تجربه می‌کنند که چند روز شدید شده و دوباره کاهش می‌یابد. مشخصات عمومی بیماری دیسک دیژنراتیو عبارتند از:

• درد در قسمت تحتانی کمر که ممکن است به سمت ران و ساق پا کشیده شود.
• احساسی که اغلب به صورت درد شدید در قسمت تحتانی کمر توصیف می‌شود و به صورت سوزش و درد انتشاری نیست.
• در زمانی که بیمار نشسته است و دیسک مجبور به تحمل بار سنگین‌تری است درد افزایش می‌یابد ولی در زمانی که فرد در حال راه رفتن یا خوابیده است این درد کمتر می‌شود.
• علائم شدیدتر که می‌تواند شامل بی‌حسی و سوزن سوزن شدن پاها و ایجاد اختلال در راه رفتن شود.
• اگر فضای دیسک تخریب شود و ریشه عصب در حد مشخصی تحت فشار قرار گیرد (تنگی فورامینال) موجب ایجاد درد در پا شود (رادیکولوپاتی).

آرتروز و پوکی استخوان

اغلب افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی و پوکی استخوان در پاهای خود مشکلاتی نظیر درد، تورم و چوب شدگی دارند. عارضه دیگری که در پاهای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی مشاهده می‌شود، درد عصبی است. درد عصب محیطی در پاها می‌تواند باعث سوزش، گزگز و افزایش حساسیت به لمس شود. فشار مداوم بر قسمت میانی پا می‌تواند باعث به دام افتادن عصب یا بروز سندرم تونل تارسال شود.

سندرم تونل تارسال

فشرده شدن عصب تیبیال که از تونل تارسال (فضایی بین استخوان پاها) می‌گذرد و در قسمت داخلی پا در نزدیکی مچ پا واقع شده است می‌تواند باعث ایجاد خار استخوانی، تومور، تورم پا، کیست و گانگلیون شود و علائمی نظیر گزگز یکی از پاها، درد و سوزن سوزن شدن و بی‌حسی پاشنه پا و انگشتان را به همراه داشته باشد. معمولاً این سندرم یکی از پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم و نشانه‌ها

ضعف عضلانی، بی‌حسی و سوزن سوزنی شدن علائم شایع این عارضه هستند. اینکه علائم در چه قسمتی از بدن دیده شود به عصب تحت فشار قرار گرفته بستگی دارد.

معمولاً علائم عبارتند از:

• درد و سوزش شدید یا درد مبهم
• گاهاً درد از قسمت تحتانی کمر به سمت گردن، بازوها یا گردن کشیده می‌شود.
• بیحسی، گزگز و احساس سوزن سوزنی شدن
• خواب رفتن دست و پاها یا اندام تحتانی بدن
• کاهش عکس العمل‌های غیر ارادی
• ضعف عضلانی، کاهش هماهنگی بین عضلات، سنگینی یا کاهش سرعت حرکت اندام
• کشش یا اسپاسم اندام آسیب دیده
• آرتروپی عضلات که از علائمی هستند که دیرتر دیده می‌شوند.

علائم فشردگی عصب در قسمت تحتانی کمر و ستون فقرات

• درد سیاتیک از قسمت تحتانی کمر تا باسن احساس شده و تا پشت پا و انگشتان پاها کشیده می‌شود.
• بی‌حسی پاها و انگشتان پا
• اختلال در حرکات پا
• خواب رفتگی یا ول شدن پا و مچ پا
• اختلال در راه رفتن

تشخیص

پس از انجام معاینات کامل، پزشکان ما در صورت نیاز انجام برخی از آزمایش‌ها را توصیه می‌کنند که برخی از آنها عبارتند از:

• ام آر آی
• سی تی اسکن که می‌تواند در نشان دادن بخش استخوانی مفید باشد.
• مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی که می‌تواند در تشخیص اینکه آیا مشکلات جانبی و حالات غیر طبیعی در عضلات و عصب‌ها وجود دارد یا نه مؤثر و مفید واقع شود

درمان

پزشکان ما روش‌های درمانی را متناسب با علت‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای ارائه می‌دهند. برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

• استراحت دادن به ناحیه آسیب دیده
• اجتناب از انجام فعالیت‌هایی که باعث آسیب به عصب می‌شود.
• استفاده از اسپلینت یا بریس برای ثابت نگه داشتن ناحیه آسیب دیده
• استفاده از گرما درمانی و سرما درمانی به صورت متناوب
• درمان‌های فیزیکی پس از رد شدن دوره حاد بیماری

روش‌های درمانی متخصصین درد

• ماساژ درمانی
• حرکات کششی
• مصرف داروهای ضدالتهابی
• تزریق کورتیزون
• مگنت تراپی
• لیزر درمانی
• شاک ویو تراپی
• اولتراسوند تراپی
• عمل جراحی