به عنوان عضوی از یک تیم پزشکی، گفتار درمانی وظیفه‌ی تشخیص و درمان عارضه‌های شناختی مربوط به حرف زدن و غذا خوردن پس از وقوع سکته مغزی را بر عهده دارد. برنامه‌ی درمانی از جمله گفتار درمانی و فیزیوتراپی سکته مغزی بر بهبود مهارت‌هایی که توسط سکته تحت تأثیر قرار گرفته‌اند متمرکز بوده و به مناطق آسیب‌دیده بستگی دارد.
بهبود کامل از سکته مغزی و سایر آسیبهای مغزی امری ممکن است. گفتار درمانی رایج‌ترین روش برای درمان این مشکلات می‌باشد. در کلینیک فیزیوتراپی متخصصین گفتار درمانی ما از روش های مختلفی برای بهبود مشکلات بلع ،غذا خوردن و سخن گقتن برای بازتوانی سکته مغزی و سایر آسیبهای مغزی استفاده میکنند. علاوه بر مشکلات و اختلالات گفتاری،بیماران سکته مغزی با مشکلات جسمی حرکتی نیز روبرو هستند.جهت توانبخشی حرکتی نیز، متخصصین ما در کلینیک فیزیوتراپی به توانبخشی جسمی حرکتی بیماران سکته مغزی می پردازند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌های توانبخشی جسمی و گفتار درمانی در کلینیک فیزیوتراپی میتوانید با شماره 03132372301 تماس حاصل فرمایید.
گفتار درمانی سکته‌ی مغزی و سایر آسیبهای مغز شامل چه مواردی می‌شود؟
معمولاً پس از وقوع یک سکته، مشکلات گفتاری و زبانی در فرد ایجاد می‌شوند. برخی از افراد پس از سکته به خوبی بهبود پیدا کرده و پس از چند هفته می‌توانند ارتباط مناسبی با دیگران برقرار کنند. با این حال بسیاری از افراد همچنان به مشکلات گفتاری، زبانی و شناختی مبتلا می‌مانند. درمان افرادی که سکته کرده‌اند می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود. برخی از درمانگران بر درمان مستقیم گفتاردرمانی تمرکز داشته و به دنبال راه‌هایی هستند تا بتوانند به بیماران برای رفع مشکلات گفتاری کمک کنند البته این روش در مواردی به صورت جزئی موفق بوده و افراد باید تکنیک‌های عملکردی گفتار درمانی مربوط به حرف زدن را نیز بیاموزند. تکنیک‌های عملکردی گفتار درمانی بعضاً می‌توانند برای افراد پس از وقوع سکته بسیار مفید بوده و شامل استراتژی‌های جبرانی و یا تکنولوژی‌هایی برای رفع این دشواری‌های ارتباطی می‌باشند.
کمک افراد یک خانواده به این روند نیز با ایجاد تغییراتی در نحوه‌ی ارتباطات و فضای ارتباطی خانه انجام شده و اهمیت زیادی دارد. به منظور رسیدن به این هدف، همکاران، افراد خانواده و نزدیکان یک فرد باید در مورد سختی زبان مورد استفاده‌ی خود فکر کرده و تا حد امکان، درک آن را برای فرد آسان‌تر کنند. در خانه مهم است که هر گونه سر و صدای مزاحم که می‌توانند ارتباط برقرار کردن را مشکل سازند حذف شده و کلمات مورد استفاده حتی‌الامکان ساده و جملات کوتاه باشند. میتوانید برای کمک به درک مفاهیم گفتاردرمانی، از تصاویر نیز استفاده کنید.
اختلالات تکلم
اختلالات تکلم از جمله شایع‌ترین عوارض سکته می‌باشند ولی با داشتن آگاهی در مورد برخی از استراتژی‌های گفتار درمانی، فرد می‌تواند قدرت ارتباط خود را تا حد زیادی بهبود با گفتار درمانی بهبود بخشد. نفس کشیدن آگاهانه (به منظور بالا بردن صدا)، استفاده از جملات کوتاه‌تر، وصف کلمات کلیدی و استفاده از زبان بدن می‌تواند در قابل فهم بودن فرد تفاوت زیادی ایجاد کند. یک گفتار درمان مجرب می‌تواند به شما در طرح‌ریزی این استراتژی‌ها کمک کرده و توصیه‌هایی را در مورد گزینه‌های ارتباطی جایگزین به شما ارائه دهد. از جمله این استراتژی‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تمرینات عضلانی
- تمرینات تنفسی
- استراتژی‌های جبرانی (مانند طراحی و نقاشی)
- زبان بدن
- جدول حروف الفبا
- وسایل کمکی ارتباطی پیشرفته
آفازی
آفازی یا دیس‌فازی می‌توانند منجر به اختلالاتی در درک زبان (کلمات شنیده‌شده) و بروز زبان (کلمات و جملاتی که می‌گوییم) بشوند. برای افراد مبتلا به آفازی شدید، مهم است که بر روی یک محیط کاملاً ارتباطی تمرکز کنند. این به معنی به کار بستن همه‌ی تلاش برای کمک به بروز و درک مفاهیم می‌باشد.
انواع مختلف آفازی بسته به ناحیه‌ی آسیب‌دیده‌ی مغز وجود دارند که علائم مختلف آن‌ها عبارت‌اند از:
- آفازی عمومی که در آن عملکردهای شناختی، گفتار، زبان و توانایی‌های ادبی دچار نقص می‌شوند.
- دشواری در بروز کلمات و گفتار
- دشواری در درک کلمات و مفاهیم
- دشواری در خواندن و نوشتن
روش‌های گفتار درمانی مختلفی برای رسیدگی به سکته‌های قلبی و مغزی وجود دارند. نرخ موفقیت این روش‌ها تا حد زیادی به شدت سکته، منطقه‌ی آسیب مغزی و شدت و تعداد دفعات درمان بستگی دارد. برخی از روش‌های گفتار درمانی، ترکیبی از روش‌های درمانی دیگر می‌باشند. درمان می‌تواند به فرد کمک کند تا به حالت قبلی و عملکرد طبیعی خود نزدیک شده و همچنین استراتژی‌های جبرانی برای کمک به انجام کارهای شناختی و برقراری ارتباط مفید خواهند بود.
اختلالات خواندن و نوشتن
اختلالات خواندن و نوشتن نیز از جمله عوارضی هستند که ممکن است پس از وقوع سکته ایجاد شوند و معمولاً با آفازی همراه‌اند. درمان اختلالات خواندن و نوشتن در برخی از موارد مشکل بوده ولی می‌توان با استفاده از برخی استراتژی‌های ساده، وسایل کمکی و یا کمک افراد دیگر، این مشکلات را دور زد. امروزه گزینه‌های جدید زیادی مانند نرم‌افزارهای تبدیل گفتار به متن (برخی از نسخه‌های ویندوز مایکروسافت، یک نسخه‌ی رایگان این نرم‌افزار را با خود همراه دارند) برای کمک به حل این مشکلات وجود دارند. افراد دیگر از استراتژی‌های ساده‌تری مانند یادداشت‌برداری در حاشیه‌ی کتاب استفاده میکنند تا بدین طریق بتوانند مطالب خوانده‌شده را راحت‌تر به یاد بسپارند. برخی از افراد مطالب خوانده‌شده را در یک دفتر جدا خلاصه‌نویسی کرده و در زمان نیاز به آن مراجعه میکنند. و یا اگر مشکلی در نوشتن دارید، میتوانید از یک نفر بخواهید تا مطلب نوشته‌شده توسط شما را خوانده و غلط‌های احتمالی آن را پیدا کند.
مشکلات بلع
شما باید ظرف ۲۴ ساعت پس از مراجعه به بیمارستان، مشکلات مربوط به بلع خود را تحت بررسی قرار دهید. آزمایشات مختلفی برای بلع وجود دارند که یکی از آن‌ها، مشاهده‌ی بیمار حین آشامیدن ۵۰ میلی‌لیتر آب می‌باشد. ممکن است تستی به نام ویدیوفلوروسکوپی از شما گرفته شود. در این تست، مایعی به شما خورانده می‌شود که اشعه‌ی ایکس می‌تواند آن را مشخص کند، سپس در حین آشامیدن این مایع، با اشعه‌ی ایکس از شما تصویربرداری می‌شود. این کار می‌تواند به گفتاردرمان شما دقیقاً نشان دهد که سیستم بلع شما چگونه توسط سکته آسیب‌دیده است.
اگر در بلع رژیم غذایی خود مشکل دارید، گفتاردرمان شما می‌تواند غذاهایی را برای شما فراهم کند که مزه‌ی متفاوتی داشته یا در دمای متفاوتی سرو می‌شوند، همچنین ممکن است به شما توصیه شود به همراه غذای خود از یک نوشیدنی گازدار استفاده کنید. درمانگر برای شما بک برنامه‌ی توانبخشی بلع را طراحی و اجرا می‌کند. این برنامه ممکن است شامل استراتژی‌های جبرانی مانند تغییر در وضعیت بدن (مانند بردن چانه به درون) و یا تکنیک‌های بلع جایگزین مانند تمرینات بالا بردن سر باشد. درمانگر می‌تواند در مورد غذاهایی که بلع آن‌ها آسان‌تر است اطلاعاتی را به شما داده و شما را از غذاهای مضر آگاه کند. او همچنین به شما آموزش می‌دهد که به هنگام پریدن غذا در گلو چه کارهایی انجام دهید. همکاران شما نیز باید مشکلات مربوط به بلع شما را شناخته و بتوانند آن‌ها را مدیریت کنند.
آماده‌سازی منزل و بهبود محیط ارتباطی پس از وقوع سکته
بسیاری از عوارض ایجادشده در اثر سکته نیاز به آماده‌سازی خانه برای آسان‌تر کردن ارتباط خواهند داشت. این آماده‌سازی به معنی استفاده از تقویم و تصاویر برای یادآوری مسائل و حذف سر و صداهای مزاحم به هنگام برقراری ارتباط می‌باشد. به عنوان افراد حرفه‌ای برقرارکننده‌ی ارتباط، مهم است که در مورد توانایی‌های ارتباطی خود اطلاع داشته باشیم. بدین ترتیب که باید رو‌به روی فرد مورد نظر ایستاده، به وضوح صحبت کرده و در صورت مشکل داشتن مخاطب در درک زبان، دشواری‌های آن را تا حد امکان کاهش دهیم. استفاده از زبان بدن و دادن وقت کافی به فرد برای درک مطالب نیز اهمیت زیادی دارند.
