وجود تعدادی عضلات و رباط‌ها در ناحیه کمر، کمک می‌کنند تا استخوان‌های ستون فقرات در وضعیت صحیح خود قرار بگیرند. کشیده شدن بیش از حد عضلات کمر موجب رگ به رگ شدن و کشیدگی عضلات و در نتیجه پارگی بافت‌ها می‌شود.
عضلات ضعیف طبیعتا قادر نخواهند بود استخوان‌های ستون فقرات را به طرز صحیح در جای خود نگه دارند. این امر به مرور سلامت ستون فقرات را تحت تاثیر قرار داده و در نتیجه فرد به درد پایین کمر مبتلا خواهد شد.
از آن‌جایی که اعصاب از طریق طناب نخاعی به سر تا سر بدن گسترش می‌یابد در نتیجه کشیدگی عضلات پایین کمر نه تنها منجر به درد در ناحیه کمر بلکه در نواحی دیگر بدن نیز خواهد شد. حرکات فیزیکی شدید، افتادن، خم شدن و یا دولا شدن مکرر و بلند کردن اشیاء سنگین در صورتی که فرد در وضعیت سلامت نباشد موجب کشیدگی خفیف عضلات پایین کمر می‌شوند. درمان‌های فیزیکی از جمله، طب سوزنی، تریگر پوینت تراپی و حرکات ورزشی اصلاحی می‌توانند در درمان درد کمر موثر باشد.
کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر در اثر بلند کردن جسم سنگین و یا اعمال هر نیروی خارجی به کمر رخ می‌دهد. خوشبختانه راه‌های غیر جراحی زیادی برای درمان رگ به رگ شدن کمر وجود دارد، که از این دسته می‌توان به فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های درمان دستی، ماساژ و هم چنین نرمش و حرکات اصلاحی اشاره کرد.
کشیدگی چیست؟
کشیدگی حالتی است که در اثر وارد شدن آسیب به عضله و تاندون‌ها رخ می دهد. تاندون‌ها به بافت‌های رشته‌ای مانند و محکمی گفته می‌شود که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. پیچ خوردن، کشیده شدن و یا پاره شدن عضلات و تاندون‌هایی که از ستون فقرات حمایت می‌کنند منجر به کشیدگی عضله می‌شود.
رگ به رگ شدن چیست؟
کشیدگی عضله یا پاره‌شدن رباط منجر به رگ به رگ شدن عضله می‌شود. رباط‌ها، نوارهای بافتی هستند که دو یا چند استخوان را در مفصل به هم متصل کرده و از حرکت زیاد مفاصل پیشگیری می‌کنند. رگ به رگ شدن کمر حالتی است که در طی آن رباط ناحیه کمر کشیده و یا پاره می‌شود.
علائم
علائم رگ به رگ شدن و کشیدگی کمر شامل:
- درد در ناحیه کمر که با حرکت بدن تشدید می یابد.
- اختلالات عضلانی یا اسپاسم کمر (انقباض ناگهانی و غیرقابل کنترل عضله)
- کاهش عملکرد یا دامنه حرکت مفاصل (در این حالت راه رفتن، خم شدن به جلو و عقب و صاف ایستادن فرد با مشکل خواهد بود.)
در برخی موارد بیمار هنگام آسیب احساس پارگی کرده یا صدای خاصی را می‌شنود.
علل
- پیچ خوردن یا کشیدگی عضله یا تاندون‌ها می‌تواند منجر به کشیدگی عضله شود. بلند کردن ناصحیح اجسام و یا اعمال فشار زیاد به عضله کمر از علل‌های کشیدگی عضله کمر هستند.
- کشیدگی مزمن عضله معمولا ناشی از استفاده بیش از حد از عضلات از جمله حرکات طولانی و تکراری عضلات و تاندون‌ها می‌باشد.
- رگ به رگ شدن معمولا در اثر افتادن یا پیچ خوردن ناگهانی و وارد شدن ضربه به بدن رخ می‌دهد که در این حالت مفصل از موقعیت خود خارج می‌شود. تمام موارد ذکر شده باعث می‌شوند یک یا چند رباط دچار کشیدگی شده و آسیب ببینند.
عوامل خطر
عوامل متعددی وجود دارند که خطر رگ به رگ شدن و کشیدگی عضله کمر را افزایش می‌دهند:
- قوس زیاد کمر
- اضافه وزن زیاد
- عضلات ضعیف کمر یا شکم
- همسترینگ خشک (عضلات ناحیه پشت ران)
- ورزش‌هایی مانند وزنه‌برداری یا فوتبال که امکان هل دادن و یا کشیدن یکدیگر وجود دارد. در این ورزش‌ها خطر آسیب به کمر زیاد است.
تشخیص
علاوه بر سوابق پزشکی کامل بیمار و معاینات فیزیکی، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که به تشخیص درد کمر کمک می‌کنند. این روش‌ها شامل:
- اشعه ایکس: یکی از روش‌های تشخیص پزشکی استفاده از تصاویر و یا فیلم‌هایی است که از طریق اشعه ایکس از بافت‌ها، استخوان‌ها و اندام‌های داخلی بدن بیمار گرفته می‌شود.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (اسکن CA یا CAT): این روش نوعی آزمایش تصویربرداری است که با کمک اشعه ایکس و کامپیوتر انجام شده و تصاویر دقیقی از بدن بیمار گرفته می‌شود. در طی سی تی اسکن جزئیات بافت‌ها، استخوان‌ها و اندام به وضوح نشان داده می‌شود.
- ام آرآی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی): ام آر آی نوعی روش تشخیص پزشکی است که با ترکیبی از آهن‌ربای بزرگ، رادیوفرکوئنسی و کامپیوتر تصاویر دقیقی از بدن و ساختارهای داخل بدن تهیه می‌شود.
- اسکن استخوان رادیونوکلئید: این روش در اصل نوعی تصویربرداری هسته‌ای می‌باشد که از طریق تزریق مقدار بسیار کمی مواد رادیواکتیو به خون بیمار انجام می‌شود. بعد از انتشار مواد رادیواکتیو در بدن بیمار، تشخیص پزشکی و شناسایی از طریق اسکنر صورت می‌گیرد. در طول این آزمایش، جریان خون به استخوان‌ها و همچنین فعالیت سلول‌های درون استخوان‌ها دقیق نشان داده می‌شود.
- الکترومیوگرافی (ای ام جی): الکترومیوگرافی به منظور ارزیابی عملکرد اعصاب و عضله انجام می‌شود.
درمان رگ به رگ شدن کمر
روش‌های درمانی زیادی وجود دارد که بیمار می‌تواند در خانه و به راحتی انجام دهد.
قرار دادن کیسه یخ روی کمر
به محض این‌که دچار آسیب شدید، به منظور کاهش درد و تورم کیسه حاوی یخ را روی کمر خود قرار دهید. این کار را هر 3 تا 4 ساعت یک‌بار در طول روز و هر بار به مدت 20 تا 30 دقیقه انجام دهید. بهتر است برای کسب نتیجه بهتر 2 تا 3 روز به این روش ادامه دهید. البته ناگفته نماند که بعد از انجام ورزش نیز می‌توانید از کیسه یخ استفاده کنید.
کمر را گرم نگه دارید
بعد از 2 تا 3 روز استفاده از کیسه یخ سعی کنید روش را تغییر داده و کمر را گرم نگه دارید. بعد از رفع تورم اولیه می‌توانید از کیسه آب گرم استفاده کنید. در چنین شرایطی می‌توان از پدهای الکتریکی گرمایشی، بطری آب گرم یا وان آب گرم استفاده کرد.
کمربند طبی
قبل از استفاده از کمربند طبی بهتر است با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کرده سپس اقدام به بستن کمربند کنید. البته توصیه می‌شود برای دوره کوتاه یا فقط هنگام بلند کردن اجسام سنگین از کمربند طبی استفاده کنید.
مصرف مسکن و یا داروهای دیگر
در صورت تجویز پزشک می‌توان از داروهای مسکن استفاده کرد. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی از جمله: ادویل، آلیو و موترین می‌توانند درکاهش درد پایین کمر و تورم موثر باشند. از آن‌جایی که این داروها موجب تسکین درد می‌شوند اما بدون عوارض جانبی نیز نیستند، بهتر است در صورت امکان خیلی از آن‌ها استفاده نکنید مگر این‌که در شرایط خاص و به صلاحدید پزشک مجبور به استفاده طولانی‌مدت چنین داروهایی باشید. گاهی با توجه به شرایط بیمار، پزشک مجبور به تجویز مسکن و شل‌کننده عضلات می‌شود.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی با توجه به شدت کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر بیمار ممکن است از روش‌های مختلف فیزیوتراپی به منظور کاهش درد استفاده کند. روش‌های مختلفی که در چنین شرایطی بکار می‌روند شامل:
- درمان دستی
- ماساژ درمانی
- اولتراسوند
- حرکات ورزشی تقویتی و اصلاحی
تمام روش‌های درمانی فوق با‌توجه به شدت درد بیمار طبقه‌بندی شده و با روش‌های مختلف و درطی جلسات متعدد اجرا می‌شوند. تا زمانی‌که بیمار نباشید متوجه نخواهید شد که تمام این درمان‌ها با گذشت زمان نتیجه خواهند داد.
درمان دستی
افرادی که درمان دستی را انجام می‌دهند معمولا با کمک روش‌های دستی (فیزیکی) سعی می‌کنند عملکرد طبیعی مفاصل و عضلات کمر را به حالت اول بازگردانند. متخصص درمان دستی با تصویربرداری از کمر و تحلیل وضعیت بیمار درحالت ایستاده، نشسته و راه رفتن به معاینه دقیق ستون فقرات بیمارمی‌پردازد. روش‌های مختلفی از جمله: تحریک الکترونیکی عضلات، سونوگرافی و درمان مادون قرمز (گرما) به منظور درمان رگ به رگ شدن و کشیدگی کمر توسط متخصص درمان دستی انجام خواهد شد. در صورتی که مفاصل ستون فقرات بیمار دچار آسیب شده باشند پزشک متخصص برای ایجاد موقعیت، حرکت و عملکرد طبیعی مفاصل به تنظیم ستون فقرات بیمار می‌پردازد.
ماساژ
از آن‌جایی که ماساژ موجب کاهش اسپاسم عضله کمر، رفع التهاب، کاهش درد و ایجاد آرامش می‌شود در نتیجه تاثیر مثبتی در درمان کشیدگی و رگ به رگ شدن عضلات کمر دارد. در صورت ابتلا به این مشکل بهتر است در اسرع وقت به متخصص ماساژ درمانی مراجعه کرده و در طی جلسه 30 دقیقه‌ای با تمرکز بر عضلات کمر درمان را آغاز کنید.
طب سوزنی
مطالعات حاکی از آن است که طب سوزنی تاثیر فراوانی در درمان درد ناشی از گرفتگی عضلات کمر و سایر علل دیگر دارد. طب سوزنی از طریق سیستم‌های عملکردی مختلف بدن مانند سیستم اعصاب، تنفس، گردش خون، عضله و دستگاه گوارش انرژی حیاتی را آزاد و در بدن به جریان می‌اندازد. (انرژی حیاتی چی چی)
درمان نقاط ماشه‌ای
تریگر پوینت تراپی یا درمان درد نقاط ماشه‌ای نوعی درمان جایگزین است که به تشخیص و درمان دردهای نقاط ماشه‌ای می‌پردازد. نقاط ماشه‌ای در واقع ناحیه خاص در عضلات اسکلتی کمر هستند که اعمال فشار روی آن‌ها موجب درد در ناحیه کمر و پا می‌شود. در برخی موارد آسیب وارده به الیاف‌های عضلانی موجب شکل‌گیری نقاط ماشه ای می‌شود. درمان نقاط ماشه‌ای که معمولا به منظور درمان بیماری‌های مرتبط استفاده می‌شود گاهی به درمان نقاط ماشه ای میوفاسیال نیز معروف است. شایان ذکر است که این روش تاثیر خوبی در درمان کشیدگی عضلات کمر دارد.
روش‌های مختلفی از جمله، ماساژ درمانی، درمان دستی یا سوزن خشک را می‌توان به منظور آزاد سازی نقاط ماشه‌ای بکار برد.
ورزش
پزشک ممکن است به منظور رفع کشیدگی عضلات پایین کمر و همچنین تقویت عضلات شکمی حرکات ورزشی خاصی را به بیمار توصیه کند.
گام اول
برای افزایش انعطاف‌پذیری در ناحیه پایین کمر بهتر است حرکات خاص کششی پایین کمر را انجام دهید. برای این کار به پشت خوابیده و پاها را دراز کنید. خیلی آرام زانوها را به سمت سینه و شکم تا کرده و با دست زانوها را محکم نگهدارید. در این حالت به راحتی کشیدگی در عضلات پایین کمر را احساس خواهید کرد. به مدت 10 ثانیه در این حالت بمانید سپس پاها را آرام دراز کرده و به حالت اول بازگردید. بهتر است این حرکت را 5 بار تکرار کرده و در صورت نیاز در طول روز نیز انجام دهید.
گام دوم
انجام حرکات ورزشی غلتک زانو نه تنها موجب ماساژ عضلات کمر می‌شود بلکه انعطاف‌پذیری آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد. به پشت دراز بکشید، دست‌ها را به حالت باز در متداد شانه قرار دهید و کف دست‌ها و پاها را روی زمین بگذارید. به آرامی زانوها را به طرف راست بدن خوابانده و تا جایی که می‌توانید بدن را بکشید. حال زانوها را به حالت قبل بازگردانید. این‌بار نوبت سمت چپ بدن است. زانوها را آرام به سمت چپ خوابانده و به کشش ادامه دهید. این حرکت را در 5 ست به‌طور متناوب تکرار کنید.
گام سوم
خم شدن به طرفین موجب تقویت عضلات کمر می‌شود. برای افزایش قدرت حرکت ورزشی بهتر با دمبل در دست به طرفین خم شوید. پاها را کمی باز کنید و کف دست‌ها را به سمت ران پاها نگه دارید. خیلی آرام و در حالی‌که وزنه در دست دارید به سمت راست خم شوید. برای برخواستن از عضلات شکم استفاده کرده و به حالت اول بازگردید. این حرکت را 10 بار تکرار کرده سپس به سمت چپ بدن بروید. تمام حرکات فوق را در سمت چپ بدن 10 بار تکرار کنید.
گام چهارم
با انجام این حرکت ورزشی از بروز درد و گرفتگی عضلات کمر پیشگیری کنید. به روی شکم بخوابید، دست‌ها را پشت سر قرار داده و پاها را کاملا دراز کنید. حال سعی کنید آرام قفسه سینه را از سطح زمین بلند کنید. این حرکت به فشرده‌شدن عضله پایین کمر کمک می‌کند. لازم نیست خیلی قفسه سینه را از سطح زمین بلند کنید فقط مقداری که احساس کنید به عضله فشار وارد می‌شود کفایت خواهد کرد. سپس دوباره به حالت اول دراز بکشید. این حرکت را 8 تا 10 بار تکرار کنید.
پیشگیری
ایجاد شرایطی که هیچ آسیبی به کمر وارد نشود عملا کار غیرممکنی است اما انجام برخی اقدامات به کاهش خطر رگ به رگ شدن یا کشیدگی کمر کمک فراوانی خواهد کرد.
- برای استحکام استخوان و عضلات مواد غذایی سالم و متعادل مصرف کنید.
- وزن خود را کنترل کنید. افزایش وزن طبیعتا موجب اعمال فشار بیشتری بر ساختارپایین کمر می‌شود.
- انجام منظم ورزش خصوصا حرکات کششی موجب انعطاف مفاصل و حفظ ماهیچه‌ها و عضلات در شکل مناسب خواهد شد.
- با اقدامات ایمنی ازجمله پوشیدن کفش‌های مناسب، کمک گرفتن از پله‌ها هنگام بالا یا پایین رفتن و همچنین انتخاب مسیرهای مناسب برای پیاده‌روی از خطر افتادن جلوگیری کنید.
- سعی کنید بدن هنگام نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام در وضعیت مناسب و صحیحی باشد. به‌عنوان مثال بهتر است کمر صاف و شانه‌ها به سمت عقب باشند. هنگام نشستن زانوها را خم و کف پاها را روی زمین قرار دهید. از انجام حرکات افراطی خصوصا حرکات پیچشی اجتناب کنید.
- هنگام بلند کردن اجسام بهتر است کمی زانوها را خم کرده و برای حفظ تعادل از عضلات قوی پاها استفاده کنید.
