نوار عصب و عضله آزمایشات خاصی است که به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد اعصاب و عضلات شما را مشاهده و بررسی نماید. یک الکترومیوگرام (ای‌ام جی) فعالیت الکتریکی عضلات را در حالت استراحت و در طول انقباض اندازه گیری می‌کند. مطالعات هدایت عصبی اندازه گیری می‌کنند که عصب‌ها چگونه و با چه سرعتی می‌توانند سیگنال‌های الکتریکی را ارسال کنند. عصب‌ها عضلات بدن را با سیگنال‌های الکتریکی به نام ایمپالس کنترل می‌کنند. این ایمپالس‌ها باعث می‌شود که ماهیچه‌ها به شیوه‌های خاصی واکنش نشان دهند. مشکلات عصبی و عضلانی باعث می‌شوند عضلات به شیوه‌های غیرطبیعی واکنش نشان دهند. اگر دچار پا درد یا بی حسی هستید، ممکن است انجام دادن نوار عصب و عضله برای پیدا کردن اینکه اعصاب شما تا چه اندازه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند مفید باشد. این آزمایش‌ها عملکرد اعصاب نخاعی و اعصاب دست و پای شما را ارزیابی می‌کنند. نتایج EMG و مطالعات هدایت عصبی همراه با سابقه پزشکی، علائم، آزمایشات فیزیکی و عصبی و نتایج آزمایش‌های دیگر به پزشک شما در پیدا کردن مشکل و یا دیدن اینکه چگونه بیماری در حال تغییر است استفاده می‌شوند.
نوار عصب و عضله یک ابزار مهم برای تشخیص بیماری‌های سیستم عصبی است، اگر بتوانید با پزشک همکاری داشته باشید و آرامش خود را حفظ کنید، می‌توانید بهترین نتایج را به‌دست آورید. الکترومیوگرافی یا نوار عضله (ای ام جی) فعالیت الکتریکی را در عضلات شما اندازه گیری می‌کند. نوار عضله اغلب به صورت همزمان همراه با نوار عصب (سرعت هدایت عصبی) انجام می‌شود. نوار عصب در واقع اندازه گیری مقدار و سرعت هدایت یک ایمپالس الکتریکی از طریق یک عصب است. نوار عصب می‌تواند آسیب عصبی و میزان تخریب را تعیین کند. هر دو آزمایش نوار عصب و عضله کمک می‌کنند تا حضور، محل و میزان بیماری‌هایی که به اعصاب و عضلات آسیب می‌رسانند، مشخص شوند. در کلینیک فیزیوتراپی از روش تست عصب و عضله برای تشخیص انواع بیماری‌های اسکلتی عضلانی ناشی از اختلال سیستم عصبی استفاده می‌شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره 03132372301 تماس حاصل فرمایید.
آزمایش نوار عصب (سرعت هدایت عصبی) چیست؟
یک آزمون هدایت سرعت عصبی (نوار عصب) که به عنوان مطالعه هدایت عصبی نیز نامیده می‌شود چگونگی سرعت حرکت ایمپالس الکتریکی از طریق عصب را اندازه گیری می‌نماید. نوار عصب می‌تواند آسیب عصبی را نیز شناسایی کند. در طول آزمون، عصب معمولاً با قطعات الکترودهای متصل به پوست بیمار تحریک می‌شود. دو الکترود بر روی پوست و روی عصب قرار می‌گیرند. یک الکترود عصب را با یک ایمپالس الکتریکی بسیار ملایم تحریک می‌کند. الکترود دیگر آن را ثبت می‌کند. فعالیت الکتریکی حاصل توسط یک الکترود دیگر ثبت می‌شود. این آزمایش برای هر عصب تکرار می‌شود. سپس سرعت با اندازه گیری فاصله بین الکترودها و زمان مورد نیاز برای انتقال ایمپالس‌های الکتریکی برای بین الکترودها محاسبه می‌شود.
چرا به آزمون نوار عصب نیاز داریم؟
اغلب نوار عصب (NCV) همراه با نوار عضله به منظور بیان تفاوت بین اختلال عصبی و اختلال عضلانی استفاده می‌شود. نوار عصب یک مشکل مربوط به عصب را تشخیص می‌دهد، در حالی که نوار عضله (EMG) تشخیص می‌دهد که آیا عضله در پاسخ به محرک عصبی به درستی کار می‌کند یا خیر. بیماری‌ها یا شرایطی که ممکن است با استفاده از نوار عصب بررسی شوند عبارتند از:
- سندرم گیلیان باره: وضعیتی است که در طی آن سیستم ایمنی بدن به بخشی از سیستم عصبی محیطی حمله می‌کند. اولین علائم ممکن است احساس ضعف یا سوزن سوزن شدن در پاها باشد.
- سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال وضعیتی است که در آن عصب محیطی که از ساعد به داخل دست می‌رود، با تاندون‌های بزرگ شده یا رباط‌ها در مچ دست فشرده می‌شود. این حالت باعث بروز درد و بی حسی در انگشتان دست می‌شود.
- بیماری دندان شارکوت ماری: یک بیماری عصبی ارثی است که بر روی اعصاب حرکتی و حسی تأثیر می‌گذارد. این بیماری باعث ضعف عضلات قسمت‌های پایینی پا و پا می‌شود.
- بیماری دیسک کمر: دیسک کمر اتفاق می‌افتد که غضروف فیبروزی که دیسک‌های ستون فقرات را احاطه کرده است، شکسته شود. مرکز هر دیسک، که حاوی مواد ژلاتینی است، به اجبار خارج می‌شود. این امر موجب ایجاد فشار بر عصب ستون فقرات می‌شود و منجر به درد و آسیب رساندن به عصب می‌گردد.
- پلی نوروپاتی التهابی مزمن و نوروپاتی: این شرایط ناشی از دیابت یا اعتیاد به الکل هستند. علائم ممکن است شامل بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در یک عصب یا عصب‌های متعدد یه صورت همزمان باشد.
- مشکلات عصب سیاتیک: علل بسیاری برای بروز مشکلات عصب سیاتیک وجود دارند. رایج‌ترین این علل متورم شدن دیسک ستون فقرات و یا آسیب دیدن آن است که موجب وارد شدن فشار به ریشه‌های عصب منتهی به عصب سیاتیک می‌شود. درد، سوزن سوزن شدن، یا بی حسی اغلب از نتایج مشکلات مربوط به عصب سیاتیک هستند.
مطالعات نوار عصب ممکن است برای یافتن علت علائمی از قبیل بیحسی، سوزن سوزن شدن و درد مداوم نیز انجام شود.
چگونه می‌توانم خود برای انجام این آزمون آماده کنم؟
پزشک روش انجام نوار عصب (NCV) را توضیح می‌دهد و بیمار می‌تواند سؤالات خود را از او بپرسد.
- به طور کلی، بیمار قبل از عمل، نیاز به نخوردن غذا یا انجام بیهوشی ندارد.
- دمای طبیعی بدن باید قبل و در طی فرآیند حفظ شود، زیرا دمای پایین بدن باعث تحریک عصب می‌شود.
- کلیه داروها (تجویزی و بدون نسخه) و مکمل‌های گیاهی که بیمار از آن‌ها استفاده می‌کند را به پزشک اطلاع دهید.
- لباس‌هایی بپوشید که اجازه دسترسی به نواحی تحت آزمایش را می‌دهند یا به آسانی می‌توان آن‌ها را درآورد.
- چند روز قبل از عمل از مصرف لوسیون یا روغن روی پوست پرهیز نمایید.
- در صورتی که بیمار دارای دفیبریلاتور قلب یا دستگاه ضربان ساز باشد، به پزشک اطلاع دهید، زیرا ممکن است لازم باشد احتیاطات مورد نیاز رعایت شود.
- بر اساس وضعیت پزشکی بیمار، پزشک ممکن است برخی موارد دیگر برای آماده سازی را درخواست کند.
چه اتفاقی در طول آزمون نوار عصب رخ می‌دهد؟
نوار عصب ممکن است به صورت سرپایی یا بستری کردن بیمار در بیمارستان انجام شود. روش‌ها ممکن است بسته به وضعیت بیمار و نظر پزشک متفاوت باشند. به طور کلی، روش نوار عصب شامل فرآیند زیر است:
- بیمار باید از همراه داشتن هر گونه لباس، طلا و جواهر، سنجاق سر، عینک، سمعک یا سایر اشیاء فلزی که ممکن است در این روش تداخل ایجاد کنند، پرهیز نماید.
- اگر از بیمار خواسته شود لباس‌های خود را در آورد، یک لباس مخصوص به او داده خواهد شد.
- نوار عصب (NCV) در حالت ایستاده یا نشسته انجام می‌شود.
- پزشک محل عصب (های) مورد مطالعه را تعیین می‌کند.
- پزشک یک الکترود مخصوص ثبت را با استفاده از یک خمیر مخصوص به پوست روی عصب بیمار متصل می‌کند. سپس یک الکترود محرک را دور از الکترود مخصوص ثبت و در یک فاصله معین قرار می‌دهد.
- یک شوک الکتریکی خفیف و کوتاه که توسط الکترود محرک داده می‌شود، عصب بیمار را تحریک می‌کند.
- بیمار ممکن است ناراحتی جزئی را برای مدت چند ثانیه تجربه کند.
- روند تحریک عصب و پاسخ آن بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود.
پس از آن چه اتفاقی می افتد؟
خمیر مورد استفاده برای اتصال الکترودها از روی پوست بیمار برداشته خواهد شد. پس از آزمایش، بیمار ممکن است به فعالیت‌های قبلی خود بازگردد، مگر اینکه پزشک توصیه متفاوتی را برای بیمار داشته باشد. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که برای بقیه روز از انجام فعالیت‌های شدید خودداری نماید. پزشک ممکن است بسته به وضعیت بیمار دستورالعمل‌های دیگری را به او بدهد.
آیا تست عصب عوارض دارد؟
ولتاژ پالس‌های الکتریکی مورد استفاده در یک نوار عصب بسیار کم است. خطرات بستگی به وضعیت خاص پزشکی بیمار دارد. اطمینان حاصل کنید که قبل از انجام هرگونه درمان در خصوص نگرانی‌های خود با پزشک مشورت می‌کنید. برخی عوامل یا شرایط ممکن است در نتایج آزمایشات نوار عصب تداخل ایجاد کنند. این موارد شامل آسیب به نخاع، درد شدید قبل از آزمون و درجه حرارت بدن هستند.
الکترومیوگرافی (نوار عضله) چیست؟
الکترومیوگرافی (نوار عضله) پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصبی عضله اندازه گیری می‌کند. این تست برای کمک به تشخیص ناهنجاری‌های عضلانی استفاده می‌شود. در طول آزمون، یک یا چند سوزن کوچک (که همچنین به عنوان الکترود شناخته می‌شوند) از طریق پوست به عضله وارد می‌شوند. فعالیت الکتریکی توسط الکترودها بر روی یک اسیلوسکوپ نمایش داده می‌شود (یک مانیتور که فعالیت الکتریکی را به شکل امواج نشان می‌دهد). همچنین از یک تقویت کننده صوتی برای شنیده شدن فعالیت استفاده می‌شود. نوار عضله فعالیت الکتریکی ماهیچه را در طی استراحت، انقباض ملایم و انقباض نیرومند اندازه گیری می‌کند. بافت عضله معمولاً در طول استراحت سیگنال‌های الکتریکی تولید نمی‌کند. هنگامی که یک الکترود به عضله وارد می‌شود، یک دوره کوتاه فعالیت در اسیلوسکوپ دیده می‌شود، اما بعد از آن هیچ سیگنالی نباید وجود داشته باشد. پس از قرار دادن الکترود، ممکن است از بیمار خواسته شود تا عضله را منقبض کند، مثلاً با بلند کردن یا خم کردن پا. پتانسیل عمل (اندازه و شکل موج) که این انقباض بر روی اسیلوسکوپ ایجاد می‌کند، اطلاعاتی در مورد توانایی پاسخ عضله هنگام تحریک اعصاب را فراهم می‌کند. با انقباضات نیرومندتر عضله، فیبرهای عضلانی بیشتری فعال می‌شوند و باعث ایجاد پتانسیل عمل می‌گردند.
کاربردهای نوار عضله
پزشک در صورتی که بیمار علائم یا نشانه‌ای بروز دهد که ممکن است نشانه اختلال عصبی یا عضلانی باشد، نوار عضله را انجام می‌دهد. چنین علائمی عبارتند از:
- مور مور شدن
- بی حسی
- ضعف عضلانی
- درد عضلانی یا گرفتگی عضلات
- برخی از انواع درد در اندام‌ها
نتایج نوار عضله اغلب برای کمک به تشخیص یا رد تعدادی از شرایط از قبیل موارد زیر به کار گرفته می‌شوند:
- اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی یا پلی میوزیت
- بیماری‌هایی که ارتباط بین عصب و عضله را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند میاستینا گراویس
- اختلالات اعصاب خارج از نخاع (اعصاب محیطی)، مانند سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی
- اختلالاتی که نورون‌های حرکتی در مغز یا نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند اسکلروز آمیوتروفیک جانبی یا فلج اطفال
- اختلالاتی که بر ریشه عصب تأثیر می‌گذارند، مانند دیسک گردن
قبل از انجام روش
پزشک روش انجام نوار عضله را به بیمار توضیح می‌دهد و به او فرصت می‌دهد تا هر گونه سوال در مورد این روش را از او بپرسد.
- به طور کلی نخوردن غذا قبل از انجام آزمون لازم نیست. در برخی موارد، کشیدن سیگار و مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و کولا ممکن است دو تا سه ساعت قبل از آزمایش محدود شوند.
- کلیه داروها (تجویزی و بدون نسخه) و مکمل‌های گیاهی که بیمار از آن‌ها استفاده می‌کند را به پزشک اطلاع دهید.
- لباس‌هایی بپوشید که اجازه دسترسی به نواحی تحت آزمایش را می‌دهند یا به آسانی می‌توان آن‌ها را درآورد.
- از مصرف لوسیون یا روغن روی پوست پرهیز نمایید.
- در صورتی که بیمار دارای دستگاه ضربان ساز باشد، به پزشک اطلاع دهید.
در طی انجام نوار عضله
EMG ممکن است به صورت سرپایی یا بستری کردن بیمار در بیمارستان انجام شود. نوار عضله معمولاً بلافاصله پس از نوار عصب انجام می‌شود (آزمایشی که جریان را از طریق عصب قبل از رسیدن به عضله به جای پاسخ عضله اندازه گیری می‌کند).
به طور کلی، نوار عضله به صورت مراحل زیر انجام می‌گردد:
- اگر از بیمار خواسته شود لباس‌های خود را در آورد، یک لباس مخصوص به او داده خواهد شد.
- نوار عضله در حالت ایستاده یا نشسته انجام می‌شود.
- پزشک محل عضله (های) مورد مطالعه را تعیین می‌کند.
- پوست با استفاده از یک محلول ضد عفونی کننده پاک می‌شود. سپس یک سوزن استریل ظریف به عضله وارد می‌شود. الکترود زیر بازو یا پای بیمار قرار می‌گیرد.
- برای انجام نوار عضله، ممکن است تعداد پنج یا بیشتر سوزن وارد شود. بیمار ممکن است در حین قرار دادن الکترود درد ملایمی را تجربه کند، اما معمولاً این مرحله بدون درد است.
- اگر بیمار در حین انجام آزمایش دردی را احساس کرد باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهد زیرا این درد ممکن است در نتایج تداخلاتی را ایجاد نماید.
- از بیمار خواسته می‌شود که آرام شود و سپس انقباضات ماهیچه‌ای کم و یا قوی را انجام دهد.
- فعالیت الکتریکی عضله در حین انقباض اندازه گیری و در اسیلوسکوپ نمایش داده خواهد شد.
- همچنین تقویت کننده صوتی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین هر دو مورد ظاهر و صدای پتانسیل‌های الکتریکی را می‌توان ارزیابی کرد. اگر ضبط کننده به یک آمپلی فایر صوتی متصل شود، بیمار ممکن است هنگامی که عضله خود را منقبض می‌کند صدایی مانند تگرگ را بشنود.
پس از انجام روش
درد عضلانی ممکن است یک روز یا بیشتر پس از انجام نوار عضله احساس گردد. در صورتی که درد افزایش یافت، تورم و یا حساسیت و چرک در محل وارد شدن سوزن مشاهده شد، بلافاصله پزشک را در جریان قرار دهید. پزشک ممکن است دستورالعمل‌های اضافی یا جایگزینی را پس از عمل بسته به موقعیت خاص بیمار بدهد.
ناراحتی و خطرات
نوار عضله یک رویکرد کم خطر محسوب می‌شود و عوارض آن نادر است. بیمار ممکن است هنگامی که الکترودهای سوزنی وارد می‌شوند احساس ناراحتی کند. پس از انجام نوار عضله (ها) ممکن است بیمار در محل انجام آزمایش کمی احساس ناراحتی داشته باشد. خونریزی جزئی یا کبودی در محلی که الکترود وارد شده است نیز ممکن است مشاهده گردد. خطر ابتلای کمی به عفونت در محلی که الکترود وارد شده است نیز ممکن است وجود داشته باشد.
تفسیر جواب نوار عصب و عضله
پزشک نتایج نوار عصب عضله را تفسیر و گزارشی را آماده می‌کند. تهیه یک گزارش کامل ممکن است 2 تا 3 روز طول بکشد. پزشک در مورد گزارش و نتایج حاصل با بیمار در جلسه ملاقات بعدی صحبت خواهد کرد.
