چگونه پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن مچ پا را بدون جراحی درمان کنیم؟

بافت‌های مختلفی در مچ پا وجود دارد که از آن جمله می‌توان استخوان، رباط و تاندون را نام برد. نوع آسیب دیدگی با توجه به بافت آسیب دیده تعریف می‌شود. پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا آسیبی است که به بافت‌های نرم مچ پا وارد می‌شود. رگ به رگ شدن اصطلاحی است که برای آسیب دیدگی رباط‌های (نوارهای بافتی متصل کننده استخوان‌ها به یکدیگر) داخل مفصل به کار برده می‌شود و منظور از رگ به رگ شدن آسیب دیدن عضلات و تاندون‌ها است. رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا بر رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات مچ پا، کف پا و پایین پا اثر می‌گذارد و در درجات خفیف، متوسط یا شدید بروز می‌یابد.

علل

---

اکثر موارد پیچ خوردن پا و رگ به رگ شدن مچ پا پی‌آمد صدمه‌ای است که باعث می‌شود مچ پا با حرکتی غیرعادی بچرخد، تاندون یا رباط کشیده شود یا نیرویی شدیدتر از معمول به مفصل مچ پا وارد شود. ممکن است این آسیب دیدگی هنگام ورزش کردن، راه رفتن روی سطح ناهموار یا سکندری خوردن یا فرود آمدن روی چاله یا حتی حین فعالیت‌های روزمره‌ای پیش بیاید که کف پا ناگهان روی سطح نامناسبی پیچ بخورد. اکثر موارد پیچ خوردگی مچ پا نتیجه چرخیدن رو به داخل مفصل است که باعث صدمه دیدن بخش خارجی مچ پا می‌شود. رگ به رگ شدن و کشیدگی رباط مچ پا نیز نتیجه آسیب دیدگی ناشی از استفاده مکرر و بیش از حد است.

علائم رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا

---

علائم پیچ خوردگی مچ پا شامل درد، ورم، حساسیت به لمس، کبودی، سفتی و خشکی مفصل و کاهش حرکت آن است. بیمار در موارد شدید پیچ خوردن پا، پارگی یا از جا درآمدن رباط را زمان آسیب دیدگی حس می‌کند. رگ به رگ شدن با علائمی چون درد، ورم، التهاب، گرفتگی عضله، انقباض و کاهش قدرت همراه است. بیمار پس از پیچ خوردگی مچ پا به سختی راه می‌رود یا می‌لنگد.

تشخیص دررفتگی و پیچ خوردگی مچ پا

---

پزشک معاینه بالینی انجام می‌دهد و سوالاتی را در ارتباط با زمان شروع علائم، فعالیت‌های مولد علائم، عوامل تشدید کننده یا تسکین دهنده علائم و شدت علائم می‌پرسد. پزشک ناحیه آسیب دیدگی را فشار می‌دهد تا متوجه ورم، حساسیت به لمس، کبودی و درد بشود. همچنین پزشک از بیمار می‌خواهد که حرکات خاصی را برای تعیین محدودیت دامنه حرکتی، پایداری مفصل، قدرت عضله و تشخیص عوامل تشدید کننده یا تخفیف دهنده درد انجام دهد. همچنین کف و مچ پای آسیب دیده با پای سالم مقایسه می‌شود و پزشک ناحیه را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که عصب یا شریان آسیب ندیده است. رادیوگرافی نیز برای رد احتمال شکستگی انجام می‌شود. سی تی اسکن یا ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) نیز تصویر بهتری از رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات داخل مچ یا کف پا ارائه می‌دهد.

درمان پیچ خوردگی مچ پا

---

درمان پیچ خوردن پا با توجه به شدت آسیب دیدگی انجام می‌شود.

استراحت

از بیمار خواسته می‌شود که تا زمان بهبودی کامل روی مچ پیچ خورده نایستد یا راه نرود. دوران استراحت پیچ خوردگی خفیف مچ پا یک تا دو روز است، که برای موارد شدید به چند هفته یا حتی چند ماه می‌رسد.

یخ

به محض آسیب دیدن مچ پا، کیسه یخ پیچیده شده در حوله‌ای نازک را روی ناحیه آسیب دیده بگذارید. یخ ورم و درد را کاهش می‌دهد. کیسه یخ را سه یا چهار بار در روز، هر بار به مدت 30 ـ 20 دقیقه روی مچ پا بگذارید. یخ را بیشتر از این دفعات یا به طور مستقیم روی پا نگذارید، چون ممکن است بافت آسیب ببیند.

بالا گذاشتن پا

مچ پا را تا 48 ساعت پس از آسیب دیدگی بالاتر از سطح قلب بگذارید تا ورم، درد و ناراحتی کاهش یابد و روند التیام تسریع شود.

آتل و گچ‌

مرحله نخست درمان پیچ خوردگی مچ پا علاوه بر استراحت و بالا گذاشتن پا، شامل بستن بریس یا آتل یا گچ‌گیری کف پا، مچ پا و پایین پا می‌شود. برای این کار می‌توان از گچ معمولی یا آتل‌های گچی جدید استفاده کرد. بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند که از چوب زیربغل استفاده کنند، اگر چه گاهی اوقات از وسیله گچی بریسی استفاده می‌شود که بیمار می‌تواند بخشی از دوران بهبود یا تمام آن را روی آن راه برود.

دارو

به بیماران دچار پیچ خوردگی خفیف و متوسط مچ پا توصیه می‌شود که داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، مانند ایبوپروفن (مورتین، ادویل)، مصرف کنند تا التهاب ناحیه آسیب دیده کاهش یابد و درد کمتر شود. استامینوفن (تایلنول) نیز درد را تسکین می‌دهد.

تزریق استروئید

تزریق کورتیزون در مفصل یکی از روش‌های متداول درمان درد مفصلی پس از پیچ خوردگی مچ پا است. کورتیزون دارویی ضدالتهابی است که اگر التهاب مولد درد باشد، تزریق آن درد را کاهش و دامنه حرکتی را افزایش می‌دهد.

ماساژ

ماساژ درمانی روشی موثر برای درمان پیچ خوردن مچ پا است که درد را به طرق مختلف کاهش می‌دهد. حدوداً سه روز پس از آسیب دیدگی اطراف مچ پا، ساق پا و عضلات ساق پا ماساژ ملایمی داده می‌شود تا ورم کاهش یابد. با فروکش کردن درد، از تکنیک‌های عمقی‌تری برای شل کردن عضلات ساق پا و بهبود دامنه حرکتی استفاده می‌شود. در مرحله حاد، ماساژ سایشی فیبرهای متقاطع مستقیماً روی رباط انجام می‌شود تا از تشکیل بافت همبند جای زخم جلوگیری شود. توصیه می‌شود این نوع ماساژ عمقی 7 روز پس از آسیب دیدگی یا پس از کاهش یافتن درد شروع شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی مچ پای پیچ خورده و رگ به رگ شده با هدف تحریک فرایند التیام، آموزش شیوه صحیح گاه برداشتن، تعادل، تقویت، پایداری، افزایش توانایی حرکتی و قدرت تحمل وزن انجام می‌شود. در غیر این صورت احتمال ناپایدار شدن مچ پا و پیچ خورد مجدد مچ پا وجود دارد.

شاک ویو تراپی

شاک ویو موجی صوتی است که انرژی پرتوانی را به نقاط دردناک مچ پا می‌رساند. این انرژی فرایندهای ترمیم و بازسازی استخوان‌ها، تاندون‌ها و دیگر بافت‌های نرم مچ پا را برمی‌انگیزد.

ورزش درمانی

ورزش یکی از روش‌های درمان پیچ خوردگی پا محسوب می‌شود. پس از پیچ خوردن مچ پا، زمانی که بیمار توانست وزن را به راحتی روی مچ پا تحمل کند و دامنه حرکتی‌ کامل مفصل را بازیافت، نرمش‌های تقویتی انجام می‌شود. چند نوع نرمش تقویتی وجود دارد. آسان‌ترین آنها حرکات ایزومتریک است که بیمار با فشار دادن اشیاء ثابت با مچ پا انجام می‌دهد. پس از آن که بیمار در انجام تمرین‌های تقویتی مهارت یافت، تمرین‌های ایزوتونیک شروع می‌شود که در آن از دامنه حرکتی مچ پا در مقابل مقاومت استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از این تمرین‌ها عبارت است از:

• کش مقاومتی را دور یک وسیله ثابت ببندید و سر آن را دور جلوی پا ببندید.
•  کف پا را رو به پایین خم کنید و مچ پا را تا جایی که می‌توانید بکشید.
•  سپس در وضعیت ابتدایی قرار بگیرید و حرکت را 10 بار تکرار کنید.

جراحی

چنانچه رگ به رگ شدن و پیچ خوردن شدید و یا مزمن مچ پا با بهره‌گیری از درمان‌های غیرتهاجمی اولیه یا توانبخشی درمان نشود، جراحی ضرورت می‌یابد.