ورزش درمانی به تمرینهای اختصاصی و برنامهریزی شدهای گفته میشود که برای اصلاح مشکلات خاص انجام میگیرد و هدف از آن بازگرداندن یک بیمار آسیبدیده به حالت کاملاً عملکردی و بدون درد و نیز قادر ساختن فرد جهت ترمیم نواحی مصدوم در خانه میباشد. این تمرینات بخش مهمی از هر روش فیزیوتراپی بوده که مختص به بیشتر ناتوانیهای جسمی هستند.
در این مقاله برنامههای تمرینی اثبات شده از نظر علمی برای بیماریهایی که ما با استفاده از روشهای درمانی در کلینیک فیزیوتراپی درمان میکنیم، معرفی میشوند.
فیزیوتراپها در کلینیک فیزیوتراپی متخصصان مراقبتهای درمانی مجربی هستند که درمانهای مقرونبهصرفهای را جهت بهبود حرکت و تسکین درد، کاهش نیاز به جراحی و ممکن ساختن مشارکت بیماران در یک برنامهی بهبودی که برای نیازهای خاص آنها طراحی شده است، ارائه میدهند.
فیزیوتراپها در کلینیک فیزیوتراپی در زمینههای زیر متخصص هستند:
- تعیین نوع تمرین مورد نیاز شما
- تجویز تمرینهایی که اهداف کوتاه مدت شما را در کنار اهداف بلند مدت برآورده میکند.
- تجویز حرکات بدون درد
- بهبود تحرک
- هدایت شما به سمت بدست آوردن سطح فعالیتی که پیش از آسیبدیدگی داشتید.
هدف ورزشدرمانی چیست؟
اولین هدف ورزش درمانی کمک به بدن جهت کاهش درد و التهاب است. بعد از دستیابی به این هدف، برنامهی ورزشی بر بدست آوردن مجدد دامنهی حرکتی، بازیابی و حفظ نیرو، استقامت، انعطافپذیری، پایداری و تعادل و بهبود جریان خون، توازن و آرامش تمرکز دارد. هدف نهایی برنامهی ورزشدرمانی عبارت است از:
- دستیابی به سطح بهینهی حرکت بدون علائم در طی فعالیتهای فیزیکی ساده و پیچیده
- بهبود و بازیابی عملکرد جسمی
- پیشگیری از عدم قابلیت حرکت
- بهبود تواناییهای عملکردی بیمار
- پیشگیری و کاهش اختلال و ناتوانی
- بهبود وضعیت سلامتی کلی، تناسب اندام و احساس شادابی
مراحل یک دوره تمرین درمانی
زمانی که دچار مصدومیت هستید، انجام تمرینهایی که بطور مشخص عضلات اطراف مفاصل آسیبدیده و مجاور آن را تقویت میکند، ضروری است. خوشبختانه این تمرینها نسبتاً آسان بوده و بعد از اینکه توسط متخصص آموزش داده شدند میتوانید آنها را با خیال راحت در خانه انجام دهید.
جهت تشخیص اینکه چه مواردی باید در برنامهی تمرینی شما گنجانده شود، فیزیوتراپ موارد زیر را انجام میدهد:
- انجام یک ارزیابی کامل از تواناییهای فیزیکی شخص از طریق بررسی تاریخچهی پزشکی و معاینه فیزیکی
- سپس فیزیوتراپ از دانش خود استفاده میکند تا یک برنامهی مراقبتی درمانی را تنظیم نماید که شامل یک برنامهی ورزشی پیشروندهی آرام متناسب با نیازهای هر شخص، میباشد.
- فیزیوتراپ میزان پیشرفت را کنترل میکند، در انجام برخی از حرکات فیزیکی کمک مینماید و بطور مداوم با بهبود بیمار برنامه را تغییر میدهد.
ورزش درمانی به درمان چه بیماریهایی کمک میکند؟
مطالعات نشان دادهاند که طیف گستردهای از بیماریها بسته به شدت آسیب و میزان همکاری بیمار از طریق ورزش درمانی کوتاه یا بلند مدت بطور کامل قابل درمان هستند.
کلینیک فیزیوتراپی به بیماران خود روشهای ورزش درمانی متفاوتی را برای بیماریهای مختلف از جمله اماس، پارکینسون، سکته مغزی، فتق دیسک، کمر درد، آرتروز، شکستگی و غیره ارائه میکند. همکاران ما در ابتدا مشکل را شناسایی کرده و سپس یک برنامهی متعادل از فعالیتهای فیزیکی برای کاهش اثرات مخرب این مشکل و ارتقاء سلامت مطلوب تهیه میکنند. ما همچنین از روشهای درمانی دیگر شامل مگنت درمانی، ماساژ درمانی، طب سوزنی،درمان دستی، کشش، امواج مافوق صوت و غیره استفاده میکنیم.
در ادامه لیستی از بیماریهای مختلف که همه روزه در کلینیک ما با استفاده از ورزش درمانی، درمان میشوند، ارائه میگردد.
ورزش درمانی و مشکلات مربوط به کمر
یک برنامه منظم از ورزشهای کمر میتواند از درد در ناحیه پایین کمر پیشگیری کرده و یا شدت و مدت عود ناگهانی درد و مشکلات مربوط به دیسک را کاهش دهد. تمرینهای کنترل شده، تدریجی و پیشرونده میتواند به مفاصل جهت حفظ قدرت و انعطافپذیری آنها کمک کند. این تمرینها همچنین سبب افزایش انتقال مواد مغذی شده که در نتیجهی آن دیسکها، عضلات، رباطها و مفاصل سالمتر باقی میمانند.
ورزش درمانی و آرتروز
سفتی، درد و تورم مرتبط با آرتروز در کمر، گردن و زانو میتواند به شدت دامنهی حرکت مفاصل را کاهش دهد. ورزش به عنوان بخشی از برنامهی جامع درمانی آرتروز میتواند موجب بهبود حرکت مفصل، قدرت عضله، و وضعیت کلی فیزیکی بدن شود.
ورزش درمانی و مشکلات مفصلی
ورزش و تمرین درمانی غالباً پیش از درمانهای دیگر برای اختلالات مختلف مفصلی مورد استفاده قرار میگیرند. انجام تمرینهای دامنهی حرکتی بر روی مفاصل مختلف اغلب میتواند موجب بازیابی حرکت طبیعی و کاهش التهاب شوند. تمرین درمانی میتواند موجب تسکین فشار بر روی مفاصل آسیبدیدهی شما شود. همچنین میتواند به شما کمک کند تا انعطافپذیری مفصل خود را حفظ کنید که این امر با افزایش سن نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. مشکلات مفصلی مربوط به مچ دست، زانو و شانه به راحتی با انجام برخی حرکات آسان در خانه قابل برطرف شدن میباشند.
ورزش درمانی و شکستگی استخوان
بعد از شکستگی، ممکن است جهت اطمینان از اینکه در سریعترین زمان ممکن به عملکرد بهینه بازگردید، تمرین درمانی توصیه شود. برای مثال اگر ساق یا مچ پا شکسته باشد، ممکن است پزشک محدودیتهای خاص تحمل وزن را برای شما تجویز نماید.
ورزش درمانی و بیماریهای سیستم عصبی
شواهد روزافزونی وجود دارد که تمرینهای ایروبیک و مبتنی بر یادگیری میتوانند در حفاظت از سیستم عصبی کمک کنند و به نظر میرسد که اثرات عمیقی بر سیستمهای مولکولی ویژهی دخیل در تنظیم عصبی در افراد سالمند و افرادی که بیماریهای عصبی از جمله پارکینسون و سکته مغزی دارند، داشته باشد.
برنامههای توانبخشی شامل کار کردن با یک تیم جهت هدایت شما میباشد. این تیم معمولاً شامل فیزیوتراپها و متخصصان کاردرمانی است. تیم درمانی احتمالاً ترکیبی از تمرینهای مختلف و سایر تکنیکها را برای کمک به بازیابی عضلات شما توصیه میکند.
انواع روشهای ورزش درمانی
ورزش درمانیها بر اساس هدف تمرین به انواع بسیاری تقسیمبندی میشوند:
ورزشهای دامنهی حرکتی
هدف از این ورزشها حفظ و افزایش دامنهی حرکت و تکنیکهای حرکات مفصل و کشش بافت نرم میباشد. این تمرینات به شما کمک میکند تا بتوانید هر مفصل را به اندازه دامنهی کامل حرکتی خود، حرکت دهید. سه نوع از ورزشهای دامنهی حرکتی وجود دارد: فعال، غیر فعال و فعال کمکی.
- دامنهی حرکتی فعال: شامل حرکات اعمالی بر تنها یک مفصل توسط یک شخص یا دستگاه است.
- دامنهی حرکتی غیرفعال: نوعی از تمرینات هستند که توسط خود بیمار انجام میشوند.
- دامنهی حرکتی فعال کمکی: این حرکات بصورت تلاش به نسبت مساوی بر روی مفصل از طرف هر کدام از منابع میباشد (بیمار و کمککننده یا بیمار و دستگاه).
ورزشهای عملکردی یا تقویتی عضلات
این برنامههای جسمی مانند تمرینات مقاومتی و استقامتی موجب افزایش قدرت، توان و استقامت عضله میشوند. این نوع تمرینات بطور کلی در سه نوع ایزوتونیک، ایزومتریک و ایزوکینتیک وجود داشته و معمولاً با مقاومت سنگین و تکرار کمتر انجام میگیرند. نمونههایی از آنها تمرین با توپ طبی، بلند کردن دمبل و دستگاههای سایبکس (Cybex) و بیودکس (Biodex) میباشد.
تمرینات تعادل و هماهنگی
این نوع تمرین بر حفظ مرکز ثقل فرد جهت بهبود وضعیت قرارگیری بدن و اصلاح وضعیت ناصحیح بدن تمرکز دارد.
تمرینات انعطافپذیری یا کششی
این تمرینات از طریق کشش یا حرکت انجام میشود. تمرینات انعطافپذیری میتوانند در بهبود و حفظ دامنهی حرکتی یک مفصل یا مجموعهای از مفاصل کمک کنند. این ورزشها باید در حالت آرام و کنترل شده همراه با پیشرفت تدریجی جهت دامنههای حرکتی بیشتر انجام شوند. یوگا، تایچی و پیلاتس تکنیکهایی هستند که میتوان به منظور بهبود انعطافپذیری مفصل استفاده نمود.
تمرینات استقامتی
درگیر شدن گروههای عضلانی بزرگ در طی یک دورهی زمانی تحت عنوان تمرینات استقامتی طبقهبندی شدهاند. نمونههای آن عبارتند از: پیادهروی، دوچرخهسواری، دویدن و غیره.
پیشرفت
پیشرفت باید بخشی از یک برنامهی درمانی باشد تا از تداوم نتایج اطمینان حاصل شود. با انجام تمرینات استقامتی، پیشرفت از طریق افزایش مدت یا شدت آن میتواند رخ دهد.
چندین عامل در میزان بهینهی پیشرفت نقش دارند از جمله:
- سطوح فعالیت فعلی
- اهداف ورزش
- سن
- محدودیتهای جسمی
