مراقبت از پاها يکي از ضروريات مهم براي حفظ سلامتي است. بسیاری از بیماران ما با انجام یک معاینه جامع بیومکانیکی میتوانند مشکلات و دردهای مزمن پا را تشخیص داده و نسبت به درمان موفق آن اقدام کنند. ما با انجام یک معاینه کامل بر روی پاهای شما و بررسی سوابق پزشکی شما از نظر ابتلاء به بیماریها و مشکلات پا، بهترین اقدامات درمانی و مراقبتی را برایتان تعیین میکنیم. مهمترین مواردی که به عنوان بخشی از برنامه معاینه جامع شما انجام میشود، عبارت است از:
- معاینه ساختار و عملکرد بیومکانیکی پاها به طور کامل
- تجویز یک جفت کفی کفش طبی که به صورت سفارشی برای شما تهیه میشود.
- توصیه نوع کفش مناسب
- تمرینهای ورزشی که به طور اختصاصی بر اساس شکل پای شما و مشکلات آن تجویز میشود.
درد مچ پا چيست؟
از آنجا که کل نيروي وزن بدن شما بر روي مچ پاهايتان وارد ميشود، اين قسمت از بدن همواره در معرض درد و آسيبديدگي قرار دارد. درد مچ پا میتواند در قسمت داخلی مچ پا، قسمت خارج آن، امتداد تاندون آشیل (پاشنه) و یا حتی در نزدیکی روی پا احساس شود. درمان عامل ایجاد کننده درد پا معمولاً کار چندان سختی نیست، هر چند در بعضی از موارد ممکن است که کمی زمان ببرد. به همین علت است که باید حتماً علائم درد مچ پا و عوامل ایجاد کننده آن را بشناسید تا بتوانید درمان این درد را در اسرع وقت شروع کنید.
علائم درد مچ پا
- درد در ناحیه مچ پا که معمولاً در سمت قوزک خارجی پا میباشد و میتواند به قدری شدید باشد که راه رفتن یا انجام حرکات ورزشی را برای شما مشکل سازد. در بعضی از موارد هم این درد به صورت دائمی و خفیف احساس میشود.
- مشکل در راه رفتن بر روی زمین ناصاف یا روی بلندی و تپه
- احساس خالی کردن (ناپایداری) مفصل مچ پا
- ورم
- خشکی
- رنجش و حساسیت
- رگ به رگ شدن مکرر مچ پا
علل درد مچ پا
آرتروز و بیماریهای مفصل مچ پا
بسیاری از اشکال مختلف آرتروز و بیماریهای مرتبط که مفصلها، عضلات و استخوانهای بدن را درگیر میکنند، میتوانند باعث بروز مشکلاتی از قبیل درد، ورم و خشکی مچ پا و علل درد مچ پا باشند . برخی از مهمترین بیماریهایی که ممکن است مفصل مچ پا را درگیر کند عبارتند از:
- استئوآرتروز – این شایعترین نوع آرتروز است که به صورت یک عارضه مزمن باعث تحلیل رفتن غضروف و بافتهای محافظ در سر استخوانهایی که یک مفصل را تشکیل میدهند، میشود. از بین رفتن غضروفهای محافظ باعث میشود که سر استخوانها بر روی یکدیگر ساییده شود و مفصل مربوطه خشک، دردناک و دچار محدودیت حرکتی شود. در مورد پاها، این عارضه بیشتر در مفصل انگشت بزرگ پا شایع است، اما میتواند مفصل مچ پا را نیز درگیر نماید.
- روماتیسم مفصلی (آرتروز روماتیسمی) – روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی مزمن مفاصل است که در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به غشای سینوویوم یا همان غشایی که سطح داخلی مفاصل را میپوشاند، به وجود میآید. سیستم ایمنی بدن در حالت عادی وظیفه محافظت از بدن ما در برابر عفونت را بر عهده دارد، اما گاهی به اشتباه به بعضی از سلولها یا بافتهای سالم بدن حمله میکند و باعث این بیماریها میشود. نتیجه این بیماری میتواند آسیبدیدگی مفصل، درد، ورم، التهاب، کاهش توان حرکتی و عملکرد مفصل باشد. در حدود 90% از بیمارانی که از روماتیسم مفصلی رنج میبرند، مفاصل مچ و روی پا در این عارضه درگیر میشوند.
- نقرس – بیماری نقرس نوعی از آرتروز است که در اثر تجمع اسید اوریک به شکل کریستالهای سوزنی شکل در بافتهای بدن از جمله در داخل مفاصل اتفاق میافتد. اسید اوریک یکی از مواد دفع شده از بافتهای بدن است که از طریق جریان خون در حال گردش در بدن میباشد. این ماده به صورت کریستالهای سوزنی شکلی از مونوسدیم استات در مفاصل بدن رسوب میکند و بیماری نقرس را به وجود میآورد. در بسیاری از افرادی که به این عارضه مبتلا میشوند، اولین علائم آن به صورت درد شدید و ورم در محل مفصل شست پا بروز میکند و اغلب به دنبال آن مصدومیت و آسیبدیدگیهای شدیدتری در این ناحیه اتفاق میافتد. بعد از مفصل شست پا به تدریج سایر مفاصل از جمله مچ پا نیز ممکن است به طور مکرر درگیر این عارضه شود و دوباره بهبود پیدا کند. پس از چند سال، برآمدگیهای ناشی از تجمع اسید اوریک که به آن تافی (Tophi) گفته میشود، در زیر پوست در اطراف مچ پا تشکیل میشود.
مصدومیت از ناحیه مچ پا
با وجود آنکه بسیاری از انواع آتروز و بیماریهای مرتبط با آن میتواند مفصل مچ پا را درگیر نماید، اما شایعترین علت درد مچ پا، رگ به رگ شدن، دررفتگی و مصدومیت از ناحیه این مفصل میباشد. رگ به رگ شدن مچ پا هنگامی اتفاق میافتد که رباطهایی که از این مفصل حمایت میکنند، کشیده یا پاره میشوند. در ادامه اطلاعات مختصری در مورد رگ به رگ شدن و بعضی دیگر از آسیبهای شایع مچ پا که لازم است از آن اطلاع داشته باشید، ارائه میشود.
- پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن مچ پا – شایعترین نوع مصدومیت مچ پا، رگ به رگ شدن آن است. این عارضه هنگامی رخ میدهد که رباطها (لیگامنتها) که در حالت عادی وظیفه حمایت از مفصل مچ پا را بر عهده دارند، به میزان بیشتر از دامنه حرکت طبیعی خود کشیده میشوند. کشیدگی رباطها در هنگام پیچ خوردن، چرخش یا لغزیدن شدید مچ پا به خاطر زمین خوردن یا افتادن از پلهها اتفاق میافتد. پزشکان معمولاً این آسیبدیدگی را بر اساس شدت آن به سه درجه تقسیمبندی میکنند، به طوری که در آسیبدیدگی درجه یک، رباط پا دچار کشیدگی مختصری شده و آسیب جزئی به آن وارد میشود و آسیبدیدگی درجه سه نشان دهنده پاره شدن کامل رباط میباشد.
- شکستگی مچ پا – شکستگی مچ پا شامل شکستگی یا ترک خوردن یکی از استخوانهایی است که مفصل مچ پا را تشکیل میدهند و یا میتواند شامل چندین شکستگی در استخوانهای مختلف در این ناحیه باشد. شکستگی مچ پا هنگامی اتفاق میافتد که مچ پای شما در زمان راه رفتن، دویدن، بالا رفتن یا پایین رفتن از پلهها و انجام مسابقات ورزشی، به طور شدیدی میپیچد یا در میرود. همچنین شکستگی مچ پا ممکن است که به خاطر گیر افتادن پا در بین دو جسم سخت و یا ضرب دیدن آن در زمان سوانح رانندگی اتفاق افتد. علائم شکستگی مچ پا میتواند کاملاً مشابه با رگ به رگ شدن آن، یعنی شامل درد شدید، ورم، کبودی، حساسیت نسبت به تماس و تغییر شکل ظاهری باشد. به طوری که تشخیص بین شکستگی یا رگ به رگ شدن مچ پا از روی علائم آن گاهی اوقات خیلی سخت است.
در بعضی از موارد، شکستگی مچ پا به خاطر این اتفاق میافتد که رباط مچ پا پاره میشود و یک استخوان را به همراه خود به شدت میکشد. این نوع از شکستگی استخوان را اصطلاحاً شکستگی آوالژن یا شکستگی ناشی از کنده شدن مینامند.
در صورتی که شما دچار هر گونه آسیبدیدگی از ناحیه مچ پا شدید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا با عکسبرداری اشعه ایکس از مچ پا، شکستگی یا رگ به رگ شدن احتمالی آن مشخص شود.
- التهاب تاندون آشیل – تاندونیت مچ پا عارضهای است که در اثر التهاب تاندون آشیل یا همان تاندون پاشنه به وجود میآید. تاندون آشیل بزرگترین تاندون موجود در بدن است که از پشت ساق پا تا استخوان پاشنه امتداد دارد. التهاب تاندون آشیل میتواند به دو شکل مختلف باشد:
- التهاب تاندون آشیل غیر انتهایی (Noninsertional) که در اثر کشیدگی رشتههای واقع در قسمت میانی تاندون اتفاق میافتد.
- التهاب تاندون آشیل انتهایی (Insertional) که در اثر کشیدگی یا آسیب دیدن قسمت پایین تاندون که به استخوان پاشنه متصل میشود، اتفاق میافتد.
هر دو نوع التهاب تاندون آشیل به خاطر وارد شدن فشار مداوم بر روی تاندون و یا فشار ناگهانی در هنگام ورزش کردن اتفاق میافتد. وقتی که تاندون آسیب میبیند، ممکن است در محل اتصال آن به استخوان، تودههای رسوبات کلسیم (کلسیفه شدن) و زائدههای استخوانی تشکیل شود.
مهمترین علائم التهاب تاندون مچ پا میتواند شامل درد و خشکی تاندون (بعد از بیحرکت ماندن مچ پا به مدت طولانی مثلاً در اول صبح و یا بعد از فعالیت و تحرک شدید مچ پا)، ضخیم شدن یا ورم تاندون و تشکیل زائدههای استخوانی در انتهای آن باشد.
- پارگی تاندون آشیل – پارگی تاندون مچ پا غالباً در هنگام ورزشهای پُربرخورد و فعالیتهای فیزیکی شدید اتفاق میافتد. پاره شدن تاندون آشیل ممکن است که با صدای بلند و احساسی شبیه به شکستن یک جسم با لگد همراه باشد. علائم پارگی تاندون میتواند شامل درد شدید، ورم و ناتوانی در راه رفتن و ایستادن روی پنجه پای آسیبدیده باشد.
درمان درد مچ پا
روش درمانی که برای درد مچ پا در نظر گرفته میشود، به تشخیص نهایی پزشک و نیازها و شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد. درمانهای حفاظتی و غیر جراحی برای این عارضه عبارتند از:
- مصرف داروهای ضد التهاب از قبیل آسپرین و ایبوپروفن برای کاهش ورم و التهاب مچ پا
- درمان فیزیکی شامل ورزشهایی که با کمک تیلت بورد انجام میشود و هدف آن تقویت عضلات پا، بازیابی دامنه حرکتی مفصل مچ پا و بهبود پایداری مفصل میباشد.
- استفاده از بریس مچ پا یا سایر وسایل حمایتی
- تزریق داروهای استروئیدی در محل آسیبدیدگی
- در صورت شکستگی مچ پا، بیحرکت کردن مفصل برای کمک به بهبود سریعتر استخوان
درمانهای فیزیکی برای پا و ران
احتمالاً شما هم مانند هر شخض دیگری در تمام طول روز روی پاهای خود کار و فعالیت میکنید و یا اگر در محل کار خود مینشینید، بعد از کار حتماً ورزش و بازی میکنید. شاید هم پاها و رانهای شما به طور مداوم در معرض فشار و تنشهای سنگین، مثلاً به خاطر دویدن یا دوچرخهسواری باشد. بنابراین درد و آسیبدیدگی مچ پا میتواند بر توانایی شما در انجام فعالیت های شغلی یا کارهای روزمره، تأثیر منفی شدیدی بگذارد. متخصصین درمان فیزیکی یک معاینه کامل بر روی پاهای شما انجام میدهد و یک برنامه درمانی اختصاصی برایتان تجویز میکند تا با انجام آن، مچ پای شما به طور کامل بهبود پیدا کند. اصولاً فرایند درمان شما شامل مراحل زیر است:
- آزمایشها و معاینات کامل – ما در مرحله اول، شرح حال و علائم آسیبدیدگی شما را با جزئیات کامل بررسی میکنیم و یک معاینه با استفاده از تصاویر ویدئویی انجام میدهیم تا دامنه حرکت کامل پای شما را مشخص کنیم.
- درمان اختصاصی – برنامه درمانی شما به طور اختصاصی بر اساس وضعیت بیومکانیکی پاها، مچ پا و ران پای شما تنظیم میشود. متخصصین ما از راهکارهای مختلفی از جمله درمانهای دستی ، ورزشهای اختصاصی، کفش و کفی کفش مناسب برای درمان آسیبدیدگی شما استفاده میکنند. علاوه بر اینها، روشهای درمانی دیگری مانند مگنت تراپی، لیزر درمانی، طب سوزنی و سوزنکاری خشک (درای نیدلینگ) هم ممکن است برای شما استفاده شود تا زودتر بتوانید راه بروید و بدوید و فشار وارد بر نقاط دردناک و آسیبدیده پای شما کاهش پیدا کند.
- غربالگری دوندگان – این غربالگری شامل آزمایشهایی است که بر روی دوندگان و ورزشکاران حرفهای انجام میشود. ما مدت زمانی که شما میدوید، سطحی که روی آن میدوید و نوع کفشهایی که هنگام دویدن میپوشید را به طور کامل تجزيه و تحليل میکنیم و توصیهها و اصلاحاتی را بر اساس شرایط و نیازهای خاص شما ارائه میکنیم.
- اصلاح حرکات دوچرخهسواران – برای این منظور یک متخصص درمان فیزیکی به دوچرخهسواران کمک میکند تا از مشکلاتی که به خاطر مناسب نبودن سایز یا شکل دوچرخه با آن مواجه شدهاند، رهایی پیدا کنند.
اگر شما هم برای درمان درد و آسیبدیدگیهای خود نیاز به درمان فیزیکی دارید، متخصصین فیزیوتراپی در کلینیک ما میتوانند به شما کمک کنند تا بدنی سالم و قوی داشته باشید.
