تکانه‌های عصبی حاکم بر عملکرد ادرار که از پایه ستون فقرات یا پایین کمر منشاء می‌گیرند، با اندام‌های لگن ارتباط موثری برقرار نمی‌کنند یا اصلا هیچ ارتباطی ندارند. هنگامی که مثانه سیگنال‌هایی در مورد نگهداری و ترشح ادرار دریافت نمی‌کند، تکرار ادرار اتفاق می‌افتد.
همچنین برخی از متخصصان بیان می‌کنند که فعال شدن عضلات در شکم شما ممکن است باعث کمردرد شود. این امر به دلیل گزارش‌های بسیاری از افراد مبنی بر این است که کمردرد و فشار می‌تواند باعث بروز تکرر ادرار شود. پزشکان همچنین می‌دانند که برای همه عضلات تنه، از جمله عضلات کف لگن، بسیار مهم است که برای کنترل وضعیت و پیشگیری از درد، هماهنگ با یکدیگر کار کنند.
تکرر ادرار چیست؟
تکرر ادرار برای زندگی روزمره آزاردهنده و ناخوشایند است. تکرر ادرار حالتی است که شما باید در طی یک دوره 24 ساعته بارها ادرار کنید. این علامت بسیاری از بیماری‌های مختلف است و درمان آن می‌تواند راه‌حل‌های متنوعی داشته باشد. در برخی از نقاط زندگی شما، مانند دوران بارداری، ممکن است لازم باشد مکرراً ادرار کنید. این اتفاق می‌تواند یک علامت طبیعی چیزی مانند بارداری باشد و معمولاً بعد از تولد به حالت عادی برمی‌گردد. با این حال، تکرر ادرار می‌تواند با سایر مشکلات سلامتی مرتبط باشد که جزء موارد عادی زندگی نیستند و با گذشت زمان از بین نمی‌روند. این اتفاق می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر مانند دیابت، سندرم مثانه بیش فعال، UTI یا مشکلات پروستات باشد. نیاز مکرر به ادرار حتی می‌تواند خواب شما را نیز مختل کند. مثانه کاملا پر که شما را در وسط خواب شبانه بیدار می‌کند، مشکلی است که به آن نوکتوریا یا توالت روی در شب می‌گویند.
در بسیاری از موارد، ارائه دهنده خدمات درمانی شما می‌تواند با رفع مشکلات اصلی، در رفع این علامت کمک کند.
ارتباط کمردرد و مشکلات دفع ادرار
اختلالات نخاعی یا صدماتی که باعث فشرده شدن عصب یا آسیب عصبی می‌شود باعث اختلال نوروژنیک مثانه (NBD) می‌شود که به نقص عملکرد مثانه نیز معروف است. مثانه نوروژنیک یعنی بیمار در ادرار کردن مشکل دارد. اصطلاح نوروژنیک به بافت‌های عصبی اطلاق می‌شود که یک عضو یا عضله را برای عملکرد صحیح تامین و تحریک می‌کند. در مورد اختلال مثانه نوروژنیک، اعصابی که مثانه و عضلات درگیر در ادرار را کنترل می‌کنند باعث می‌شوند مثانه بیش از حد فعال یا کم تحرک شود.
علائم اختلال مثانه نوروژنیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کنترل محدود یا عدم کنترل
- ادرار غیر ارادی
- احساس اضطراب (ناخواسته) برای ادرار کردن
- تکرر ادرار
- خالی نشدن کامل مثانه
- پر شدن بیش از حد مثانه و فشاری که باعث نشت تصادفی ادرار می‌شود
- مثانه قادر به نگه داشتن ادرار نیست
اعصاب مثانه در ستون فقرات ساکرال
مغز و نخاع زنجیره‌های اصلی فرمانی هستند که سیگنال‌ها و پیام‌ها را به مثانه منتقل می‌کنند. در زیر اولین مهره‌های کمری، نخاع به یک دسته اعصاب به نام دم اسب تقسیم می‌شود. در زیر انتهای ستون فقرات کمری، ساکروم وجود دارد. این منطقه را ستون فقرات ساکرال می‌نامند. ساکروم در قسمت پشتی لگن (بین دو استخوان لگن) است.
اعصاب موجود در شاخه ستون فقرات ساکرال به سمت خارج از ستون فقرات می‌روند و به بخشی از سیستم عصبی محیطی تبدیل می‌شوند. این اعصاب باعث ایجاد و تحریک احساس در مثانه و عملکرد آن می‌شوند. هنگامی که عصب‌های خاص که عملکرد مثانه را کنترل می‌کنند، دچار اختلال عملکردی، تحریک / التهاب، صدمه یا تخریب شوند، هر یک از علائم اختلال مثانه نوروژنیک ذکر شده در بالا ممکن است ایجاد شده و ادامه یابد.
علت کمردرد و تکرر ادرار
ثابت شده است که بیماری‌های زیر هم باعث تکرر ادرار و هم کمردرد می‌شوند:
سندرم نشانگان دم اسب
اعصاب انتهای نخاع به دلیل شباهت آن به دم اسب به این اسم شناخته می‌شود. ریشه‌های عصبی در انتهای نخاع که عملکرد حرکتی و حسی پاها و مثانه را کنترل می‌کند در امتداد کانال نخاع ادامه دارد. سندرم نشانگان دم اسب هنگامی رخ می‌دهد که چیزی روی ریشه‌های عصب نخاعی فشرده شود. این فشار عملکرد حرکتی و حسی را در قسمت تحتانی و مثانه مختل می‌کند. تشخیص این بیماری معمولاً دشوار است زیرا علائم آن متفاوت است و مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا ظاهر شود. علائم این بیماری مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر است، به این معنی که احتمال اشتباه در تشخیص بسیار زیاد است.
علائم شایع سندرم نشانگان دم اسب شامل موارد زیر است:
- کمردرد شدید
- درد، ضعف یا بی‌حسی در یک یا هر دو پا. این اتفاق ممکن است باعث شود که شما در نشستن و از بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشید
- احساسات تغییر یافته در پاها، باسن، داخل ران، قسمت پشت پاها یا پایین پاها که شدید است
- فلج زیر ناحیه آبسه
سیستیت بینابینی
این یک بیماری مزمن مثانه است که باعث احساس درد و فشار در ناحیه مثانه می‌شود. همچنین می‌تواند باعث بروز علائم دستگاه ادراری پایینی شود که مدت طولانی طول می‌کشد. بسیاری از مبتلایان به سیستیت بینابینی علاوه بر درد کمر، درد در فرج یا واژن برای خانم‌ها و درد در اسکروتوم را برای آقایان تجربه می‌کنند.
سنگ کلیه
مشکلات کلیه از جمله سنگ کلیه اغلب باعث کمردرد می‌شود. تکرر ادرار یا بی‌اختیاری ادرار از علائم شایع دیگری است که در اثر مشکلات کلیوی رخ می‌دهد، زیرا کلیه‌ها لوله‌هایی دارند که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند. سنگ کلیه ممکن است باعث ایجاد انسداد در این لوله‌ها شود و عبور و مرور صحیح ادرار را دشوار کند.
علائم سنگ کلیه بزرگ شامل موارد زیر است:
- درد مداوم در قسمت تحتانی کمر یا کشاله ران
- به طور کلی احساس ناراحتی یا بی‌قراری می‌کنید
- حالت تهوع
- درد شدید که در پشت، شکم یا کشاله ران شما ایجاد می‌شود که می‌تواند چند دقیقه یا چند ساعت دوام داشته باشد
- نیاز به ادرار کردن در بیشتر اوقات
- عبور مقدار کمی از ادرار
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- وجود خون در ادرار
آبسه
این کیسه چرکی در فضاهای اپیدورال یا ستون فقرات در اطراف نخاع ایجاد می‌شود. چندین لایه از بافت از نخاع محافظت می‌کنند و فاصله بین آن‌ها در معرض عفونت قرار دارد. علائم آبسه شامل شروع ناگهانی درد و از بین رفتن احساس در زیر ناحیه آبسه است. بنابراین عدم احساس می‌تواند کنترل مثانه و روده را از دست بدهد.
تومور نخاعی
تومور رشد سلول‌هایی است که در ستون فقرات یا در اطراف آن ایجاد می‌شود. تومورها با فشار بر اعصاب نخاعی، می‌توانند بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارند. تومورها در قسمت تحتانی نخاع اغلب باعث از بین رفتن کنترل مثانه و روده می‌شوند. تومورها بعضی اوقات سرطانی هستند اما همیشه این طور نیست.
اگرچه بسیاری از مطالعات بر رابطه بین کمردرد و تکرر ادرار متمرکز شده‌اند اما مباحثی وجود دارد که باید مورد توجه پزشکان قرار گیرد. این مبحث بیشتر به جستجوی مکانیسم‌های عصبی برای توضیح این پدیده می‌پردازد.
چه کسی تکرر ادرار و کمردرد را تجربه می‌کند؟
نیاز به ادرار کردن چیزی است که همه احساس می‌کنند. اما این تجربه مشترک همیشه عادی نیست. بعضی اوقات ممکن است بیش از حد معمول احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشید. این امر می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. همه مردان و زنان و کودکان می‌توانند این علائم را داشته باشند. با این حال، این اتفاق در زمان‌های معینی از زندگی شما یا وقتی بیماری دیگری نیز دارید شایع‌تر است. شما به احتمال زیاد دچار تکرر ادرار می‌شوید اگر:
شایع‌ترین عوامل خطر برای ایجاد تکرر ادرار عبارتند از:
- پیر شدن. بیشتر افراد با افزایش سن، نیاز مکرر به ادرار کردن را تجربه می‌کنند.
- پرولاپس مثانه و پرولاپس اندام لگن در خانم‌ها، به ویژه پس از بارداری، فشار بیشتری به مجاری ادراری وارد می‌کند و باعث می‌شود زنان در طول شب برای ادرار کردن از خواب بیدار شوند.
- مشکلات پروستات در مردان می‌تواند نگه داشتن ادرار را دشوارتر کند.
- هایپرپلازی خوش خیم پروستات در مردان بالای 50 سال بسیار متداول است و اغلب باعث نوکتوریا (بیرون روی شبانه) می‌شود
چه موقع باید برای تکرر ادرار به پزشک مراجعه کنم؟
از آنجا که شدت مشکل تکرر ادرار و کمردرد می‌توانند متفوات و از خفیف تا شدید وجود داشته باشد، باید در مورد هر چیزی خارج از الگوهای ادرار معمولی خود با پزشک خود صحبت کنید. در بعضی موارد، تکرر ادرار ممکن است فقط یک علامت آزار دهنده باشد که هنگام مصرف زیاد کافئین یا باردار بودن ایجاد می‌شود. با این حال، اگر مطمئن نیستید که چرا دفعات ادرار کردن شما زیاد شده است، بهتر است یک وقت ویزیت بگیرید و در مورد آن صحبت کنید. این علامتی است که اغلب قابل درمان است و چیزی نیست که نیاز باشد با آن کنار بیایید.
در صورت وجود تکرر ادرار، چند علامت وجود دارد که نباید از آن چشم پوشی کنید و باید فورا با پزشک تماس بگیرید. این علائم شامل موارد زیر است:
- اگر تب دارید.
- اگر استفراغ می‌کنید
- اگر درد کمر دارید (پایین کمر و به سمت پهلوها، بالای کلیه‌ها).
- اگر در ادرار خود خون می‌بینید.
- اگر ترشحی دارید که از واژن یا آلت تناسلی شما بیرون می‌آید.
چگونه تشخیص بدهم که تکرر ادرار دارم؟
ویژگی‌های تکرر ادرار به راحتی قابل مشاهده است. اگر احساس نیاز به بیش از چهار تا هشت بار ادرار کردن در یک روز دارید، احتمالا دچار تکرر ادرار شده‌اید. پزشک شما ممکن است برای تأیید این علائم از شما چند سوال بپرسید. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- چه دارویی مصرف می‌کنید؟
- معمولاً چقدر مایعات می‌نوشید؟
- بیشتر از حد معمول مشروب می‌خورید؟
- آیا کافئین مصرف می‌کنید؟
در طول ویزیت، پزشک همچنین می‌تواند نمونه ادرار شما را برای آزمایش باکتری‌ها و گلبول‌های سفید خون بگیرد. عفونت‌های مجاری ادراری به طور معمول از این طریق کشف می‌شوند. از سونوگرافی می‌توان برای جستجوی تومورها یا سایر موارد ساختاری که ممکن است باعث تکرر ادرار شوند، استفاده کرد. آزمایش دیگری که ممکن است انجام دهید سیستوسکوپی است که برای جستجوی داخل مثانه شما استفاده می‌شود.
آیا تکرر ادرار قابل کنترل است یا متوقف می‌شود؟
تکرر ادرار قابل کنترل است و غالباً با گذشت زمان و با درمان متوقف می‌شود. درمان معمولاً با تعیین علت علائم شما شروع می‌شود. اگر این بیماری قابل درمان باشد، باید میزان کاهش تعداد دفعات نیاز به ادرار را مشاهده کنید. نوع درمان کاملاً به بیماری شما بستگی دارد. در مواردی مانند UTI(عفونت مجاری ادراری)، ممکن است به یک داروی آنتی بیوتیکی احتیاج داشته باشید. این داروها توسط پزشک معالج شما تجویز می‌شود و شما پس از اتمام دارو احساس بهتری خواهید داشت. در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند دیابت یا مشکلات پروستات باید به متخصص مربوطه مراجعه کنید. متخصص برای مدیریت علائم و بهبود شرایط شما روش‌های درمانی مناسب شما را در نظر می‌گیرد. اگر پزشک سندرم مثانه بیش فعال را تشخیص داد، ممکن است فیزیوتراپی کف لگن به درمان مشکل شما کمک کند و همچنین چندین دارو وجود دارد که می‌تواند برای آرام کردن مثانه شما استفاده شود. با پزشک خود در مورد اینکه آیا این روش‌های درمانی می‌توانند گزینه خوبی برای شما باشند صحبت کنید.
برای کنترل تکرر ادرار چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
تغییر سبک زندگی
چندین روش تغییر در شیوه زندگی و روش‌های درمانی بدون دارو برای مدیریت تکرر ادرار وجود دارد. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خودداری از نوشیدن مایعات قبل از خواب.
- محدود کردن مقدار کافئین مصرفی.
- برای تقویت قدرت در کف لگن خود حرکات کگل را انجام دهید. این حرکت از عضلات اندام‌های موجود در لگن، از جمله مثانه شما پشتیبانی می‌کنند. به دلیل فشار ناشی از بارداری بر عضلات کف لگن، تمرینات کگل اغلب پس از زایمان برای خانم‌ها تجویز می‌شود.
- برای جلوگیری از نشت ادرار، از محافظ یا لباس زیر استفاده کنید. این یک راه حل کوتاه مدت است که به شما کمک می‌کند تا در حین درمان، زندگی خود را به صورت عادی ادامه دهید.
چگونه فیزیوتراپی به درمان تکرر ادرار کمک می‌کند؟
فیزیوتراپی یک روش درمانی دو طرفه است: توانبخشی عضلات کف لگن و کنترل مثانه.
عضلات کف لگن شما [که به منظور پشتیبانی از مثانه، رحم، مهبل و رکتوم است] برای نگه داشتن مثانه باید به اندازه کافی قوی باشند. عضلات اسفنکتر اطراف مجرای ادرار که مثانه از طریق آن ادرار خود را خالی می‌کند به اندازه کافی قوی هستند تا ادرار را تحت کنترل خود نگه دارند.
شناسایی ماهیچه‌های پنهان کف لگن اولین قدم است. پزشک برای ایجاد قدرت، استقامت و هماهنگی تمرینات خاصی را به شما آموزش می‌دهد که آن‌ها را در خانه انجام دهید.
پس از دستیابی به مقاومت مناسب در لگن، بازیابی کنترل مثانه آغاز می‌شود. بیمار می‌تواند از مقاومت جدید لگن خود و همچنین از قدرت رفلکس تخلیه برای نبرد با مثانه بیش فعال خود استفاده کند.
پزشک تکنیک‌های خاصی را به شما آموزش خواهد داد که باعث می‌شود بی‌اختیاری ادرار شما از بین برود.
این تکنیک‌ها شامل:
- انقباضات کف لگن، که به شما کمک می‌کند تا انقباضات تصادفی مثانه که منجر به نیاز به ادرار و نشت ادرار می‌شود را سرکوب کنید
- منحرف کردن فکر، که به مغز کمک می‌کند فشار مثانه را خاموش کند
- تنفس عمیق، که مثانه را شل می‌کند و باعث می‌شود تا میل به ادرار کردن از بین برود
این تمرین‌ها فاصله بین ادرار کردن را بیشتر می‌کند، تا زمانی که فاصله طبیعی 3 تا 4 ساعت حاصل شود و تحت فشار قرار کرفتن مثانه شما از بین برود.
بیوفیدبک چگونه به درمان تکرر ادرار کمک می‌کند؟
عضلات کف لگن پنهان است، به سختی احساس می‌شوند و حرکتی ندارند. این روش درمانی شناسایی و توانبخشی آن‌ها را به یک چالش تبدیل می‌کند.
بعد از بررسی عضلات کف لگن، یک متخصص فیزیوتراپی الکترومیوگرافی سطح که در آن از الکترودهای بدون درد برای ثبت فعالیت الکتریکی ناشی از لگن استفاده می‌شود، را به کار می‌گیرد. این روش به بیمار اجازه می‌دهد که چگونگی کنترل عضلات و بهبودی خود به وسیله تمرینات خانگی را مشاهده کند.
استفاده از بیوفیدبک فشاری، مانند نشستن روی حوله رول شده و یا استفاده از انگشت شخص به صورت واژینال، راه خوب دیگری برای شناسایی قدرت عضلات کف لگن در خانه است.
