شکستگی مچ دست جزو آسیب دیدگی‌های شایع است. هنگامی که کسی از ارتفاع می‌افتد، برای جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر و محافظت از صورت و بدن، به طور طبیعی دست را سپر قرار می‌دهد. فشاری که در هنگام افتادن به مچ دست کشیده وارد می‌شود، چندین برابر وزن بدن است. شرایطی که احتمال زمین خوردن را زیاد می‌کنند، مانند سطوح یخ‌زده، مرطوب یا ناهموار می‌توانند خطر شکستگی مچ دست را نیز افزایش دهد. برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن، گرفتن و حمل اشیاء، به مچ دست قوی‌ای که درد نداشته باشد نیاز است. مچ دست برای حرکت دادن دست در فضا نیز اهمیت دارد، به همین دلیل صدمه دیدن این منطقه می‌تواند بسیار ناتوان‌کننده بوده و باید برای حفظ عملکرد آن دقت کرد.
علی‌رغم شایع بودن این آسیبدیدگی، انواع شکستگی‌هایی که ممکن است ایجاد شوند بسیار متنوع بوده و گزینه‌های درمانی متنوعی نیز برای آن وجود دارد. اگرچه ما هنوز هم کاملا درباره ان‌ها مطلع نبوده و درباره نحوه درمان شکستگی‌های مختلف در مچ دست افراد مختلف اطمینان خاطر نداریم.
مچ دست معمولا چگونه دچار شکستگی می‌شود؟
شایعترین مکانیزم آسیبدیدگی در شکستگی‌های مچ دست زمین خوردن روی دست کشیده شده است. انتهای شکسته استخوان زند زبرین نسبت به بقیه ساعد به سمت بالا و پشت فشرده می‌شود. این مساله موجب بدشکل شدن ساعد و مچ دست شده و باعث می‌شود دست شبیه یک چنگال غذاخوری به نظر برسد. در سالمندان، زمین‌خوردن ساده، اغلب شایعترین علت شکستگی مچ دست می‌باشد. در افراد جوان، نیروی بیشتری برای شکسته شدن استخوان لازم است، بنابراین شکستگی قسمت‌های انتهایی اغلب در اثر اتفاقات شدیدتری مثل حوادث ناشی از وسایل نقلیه موتوری، افتادن از ارتفاع، تصادفات صنعتی و آسیب‌های ورزشی ایجاد می‌شوند. گیر کردن دست در ماشین آلات می‌تواند منجر به شکستگی‌های بسیار شدید در نواحی انتهای دست شود. شکستگی‌های باز، که در آن استخوان پوست را پاره کرده و از ان بیرون می‌زند، نسبتا نادر است، اما ممکن است در حوادث بسیار شدید اتفاق بیفتد.
شکستگی مچ دست چه عوارض و علائمی دارد؟
وجود درد در ناحیه مچ دست پس از حادثه یا افتادن ، می‌تواند نشانه شکستگی باشد. درد و حساسیت در انتهای پایینی ساعد احساس شده و هر حرکت دست یا چرخش ساعد باعث بدتر شدن آن می‌شود. معمولا ناحیه مچ دست بد شکل شده و دست به سمت عقب کشیده شده و بالاتر از خط ساعد دیده می‌شود. در عرض چند دقیقه بعد از آسیبدیدگی نیز مچ دست و دست متورم خواهد شد. اگر عصب‌های دست کشیده یا فشرده شده باشند، ممکن است در انگشتان یا انگشت شست خود، احساس بی‌حسی کنید. اگر تاندون‌ها درگیرشده باشند، ممکن است انگشتان خم شده و نتوانند صاف شوند. ممکن است چند ساعت پس از آسیبدیدگی، کوفتگی و تاول‌هایی در ناحیه آسیب دیده شود.
علائم درد، تورم و کبودی برای چند روز ادامه خواهند داشت. این علائم به سبب آسیب رسیدن به عضلات ناحیه و خونریزی بافت در اثر قطعات شکسته استخوانی ایجاد می‌شوند. “آسیبدیدگی بافت نرم” همچنان که بدن تورم را جذب کرده و خون‌های متراکم شده به بافت زخم تبدیل می‌شوند به آرامی برطرف می‌شود.
شكستگی چگونه بررسی و معاینه خواهد شد؟
برای این کار از ناحیه مچ دست به وسیله اشعه ایکس تصویربرداری انجام می‌شود. در صورتی که مشکوک به آسیب بیشتری باشند ممکن است از ساعد و آرنج نیز عکس گرفته شود. معمولا حداقل از دو زاویه با اشعه ایکس تصویربرداری می‌شود. یک عکس ازپشت و روی دست، در حالی که پشت دست روی فیلم قرار گرفته (AP)، و یک تصویر از نمای جانبی (از کنار دست).
در بسیاری از موارد تصاویر مربوط به شکستگی مچ دست به یک جراح ارتوپد ارجاع داده می‌شود، اما درمان بعضی از شکستگی‌ها ممکن است در ابتدا توسط پزشک اورژانس انجام شده و سپس توسط پزشک خانوادگی شما ادامه یابد. ارزیابی بیمار توسط جراح ارتوپد ممکن است شامل کسب اطلاعاتی درباره تاریخچه حادثه و علائم بیمار، بررسی هر دو مچ دست و بازوها ، و ارزیابی وضعیت سلامت عمومی بیمار باشد. تصاویر اشعه ایکس نیز مجددا بررسی خواهند شد.
اغلب بیش از این نیازی به آزمایش‌های رادیولوژی نیست اما گاهی اوقات در شکستگی‌های پیچیده، یک اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT اسکن) نیز برای نشان دادن تمام قطعات استخوانی انجام می‌شود.
برای شکستگی مچ چه نوع درمان‌هایی در نظر گرفته می‌شوند؟
- گچ گرفتن
اگر شکستگی ثابت باشد و جابجا نشود، نیازی به اصلاح وضعیت به کمک روش‌های درمان دستی، یعنی جا انداختن استخوان‌ها نخواهد بود. این شکستگی‌ها را می‌توان با گچ گرفتن درمان کرد. گچ‌گرفتن سه کار برای درمان شکستگی انجام می‌دهد.
- با ثابت کردن دقیق و ایمن موضع شکستگی درد را بهبود می‌بخشد.
- از ناحیه اسیب دیده (شکستگی) محافظت می‌کند.
- با جلوگیری از حرکت مچ باعث می‌شود که قطعات شکسته در موقعیت درست قرار گیرند.
قالب گچ باید به اندازه‌ای تنگ باشند که ساعد و مچ دست را به خوبی نگه دارد، اما نه آنقدر که بر بافت آسیب دیده و متورم ساعد فشاری وارد کند. این کار ممکن است کمی دشوار باشد زیرا ناحیه اسیب‌دیده در زمان گچ گرفتن بسیار متورم است. علاوه بر این، در چند روز اول پس از گچ گرفتن نیز، اغلب تورم بیشتر است، طوری که حتی ممکن است گچ تنگ‌تر هم بشود و وقتی تورم کم شود ممکن است خیلی شل شود. مهم است که حواس و گردش خون در انگشتانتان را تحت نظر بگیرید تا اطمینان حاصل کنید که گچ بیش از حد تنگ نیست.
برای مقابله با مشکل تنگ شدن بیش از حد گچ به دلیل افزایش تورم، اغلب اوقات قالب گچ بلافاصله بعد از سخت شدن شکاف داده می‌شود. یک نوار کوچک از روی یک طرف پایین قالب گچ برداشته شده و لایه “بالشتک” برش داده می‌شود تا قالب گچ بتواند در صورت تورم بازو جا بازکند. هنگامی که تورم برطرف شود، قالب گچ می‌توانند دوباره بسته شده و اطراف بازو را محکم ببندد. یکی دیگر از گزینه‌های محبوب ثابت نگه داشتن محل شکستگی ، این است که مچ دست را با یک لایه گچ در چند روز اول شکستگی آتِل‌بندی کرده و وقتی تورم کاهش پیدا کرد، مچ را گچ بگیرند.
هنگامی که در تصویر اشعه ایکس شواهد بهبود استخوان نشان داده شود، گچ برداشته خواهد شد. معمولا شش هفته زمان برای تشکیل استخوان جدید (کالوس) و این که بتوان گچ را برداشت کافی است. البته این استخوان جدید هنوز هم بسیار ضعیف بوده و بیمار باید از ناحیه آسیب‌دیده برای چند هفته دیگر محافظت کند. گاهی اوقات پس از برداشتن گچ برای محافظت از این استخوان جدید باید از یک آتل قابل جابجایی تا مدتی استفاده کرد. بیمار می‌تواند اتل را خارج کند اما با این حال، تا زمانی که پزشک مطمئن نشده که شکستگی به اندازه کافی بهبود یافته نباید از مچ دست خود برای فعالیت‌های سنگین استفاده نماید .
- تکنیک جااندازی بسته و گچ گرفتن
اغلب اوقات وضعیت شکستگی قابل قبول نیست و زاویه شکستگی یا فشردگی یا گیرافتادگی استخوان‌ها چنان شدید است که اگر در این موقعیت بهبود یابند، عملکرد مچ دست مختل می‌شود. در این موارد ممکن است جراح بتواند موقعیت شكستگی را با روش‌های دستی بهبود ببخشد، که به این کار جاانداختن شکستگی گفته می‌شود. جاانداختن شکستگی روشی دردناک است و نیاز به بیهوشی عمومی، موضعی یا منطقه‌ای دارد.
- تکنیک جااندازی بسته و استفاده از پین
هنگامی که کنترل قطعات شکسته ضروری‌تر باشد، معمولا به نوعی مداخله جراحی نیاز خواهد بود. یکی از گزینه‌های کم‌تهاجم، انجام جااندازی بسته و پین کردن شکستگی می‌باشد. این روش زمانی پیشنهاد می‌شود که شکستگی ناپایدار است اما می توان قطعات را با استفاده از روش‌های دستی در موقعیت قابل قبولی قرار داد. در این روش با وارد کردن پین‌های استیل ضد زنگ صاف از طریق پوست ، در سراسر طول شکستگی قطعات تثبیت می‌شوند. برای جلوگیری از فرو رفتن بیشتر پین‌ها، انتهای آن‌ها خارج از پوست قطع و خمیده می‌شود.
- تکنیک جااندازی بسته و تثبیت خارجی
یک روش دیگر برای تثبیت شکستگی ناپایدار، استفاده از ثابت کننده خارجی است. در این روش پس از ان که شکستگی با روش‌های دستی در موقعیت بهتری قرار داده شد، پین‌های رشته‌ای مخصوصی در بالا و پایین استخوان شکسته حفر می‌شوند. این پین‌ها با یک دسته میله به هم متصل می‌شوند. این روش همچنین نیاز به یک دستگاه فلورسکوپ و بیهوشی عمومی یا بیهوشی موضعی دارد.
- تکنیک جااندازی باز و تثبیت داخلی (ORIF)
این تکنیک محبوبیت فراوانی یافته و روشی است که بسیاری از جراحان ترجیح می‌دهند از آن برای شکستگی‌های ناپایدار استخوان زند زبرین استفاده کنند. برای این روش، نسبت به موقعیت آناتومی دقیق ناحیه آسیب دیده، از طریق یک برش روی جلو یا عقب مچ، روی استخوان باز می‌شود. قطعات شکسته استخوان در موقعیت آناتومیک صحیح خود قرار داده شده و در آنجا توسط یک قطعه فلزی تثبیت می‌شوند.
گاهی اوقات یک تکه استخوان اضافه (پیوند استخوان) نیز در ناحیه شکستگی قرار داده می‌شود تا آن را قویتر کرده و روند بهبودی سرعت بگیرد. مزیت این تکنیک این است که با توجه به کنترل مستقیم بصری، قطعات استخوانی را می‌توان به راحتی در موقعیت درست قرار داده و تثبیت قویتر خواهد بود. همیشه پس از بهبود خارج کردن ایمپلنت (قطعه ثابت کننده) ضروری نیست.
- فیزیوتراپی
در صورتی که پزشک احساس کند فیزیوتراپی لازم است ان را تجویز می‌کند. فیزیوتراپی معمولا حدود شش هفته پس از شکستگی زمانی که گچ برداشته شده است شروع می‌شود. در این مرحله درد باید کاهش یافته و مچ دست به خوبی درفرایند بهبودی قرار گرفته است. پزشک ارزیابی خواهد کرد که آیا استخوان به اندازه کافی برای شروع فیزیوتراپی آمادگی دارد یا خیر. اگر فیزیوتراپی زودتر شروع شود، خطر جراحت و شکستگی مجدد وجود دارد.
- تغذیه برای شکستگی مچ دست
همانگونه که تغذیه نقش مهمی در سلامت جسمی و فیزیکی شما دارد،خوردن فراورده‌های پروتئین‌دار از جمله شیر،ماست و گوشت سفید کمک بسیاری به جوش خوردن استخوان‌ها می کند.به گفته‌ی پزشکان کلسیم موجود در سبزیجات سبز و میوه‌ها نیز تاثیر بسزایی در درمان و بهبودی سریع شکستگی استخوان‌ها مانند استخوان مچ دست دارند.
- ورزش برای شکستگی مچ دست
تمرینات مچ دست برای حفظ قدرت عضلانی، تحرک و عملکرد از دست رفته مچ دست پس از آسیبدیدگی می‌باشد. این درمان نمی‌تواند شکستگی اولیه را بهبود بخشد، اما فعالیت‌های مکرر با وزنه می‌تواند برای قویتر و چگالتر کردن استخوان‌ها مفید باشد. این یک عامل مهم برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی است. از آنجایی که شکستگی مچ دست اغلب در سالمندان اتفاق می‌افتد، ممکن است درمان برای بهبود تراکم استخوان ادامه یابد. در این حالت، معمولا تمرینات کم فشاری مانند شنا یا تمرینات کششی دست توصیه می‌شوند.
درمان شکستگی مچ دست با عمل جراحی
- تثبیت (فیکسیشن) داخلی
در این روش، تا زمانی که استخوان به طور کامل بهبود یابد، از ایمپلنت‌های فلزی – از جمله پیچ‌ها و/یا سیم‌هایی – برای نگهداشتن اسکافوئید در محل خود استفاده می‌شود.
تصویر اشعه ایکس بالا، در سمت چپ نشان‌دهنده یک شکستگی است که با پیچ ثابت شده است و سمت راست تصویر4 ماه پس از جراحی گرفته شده که شکستگی اسکافوئید بهبود یافته است.
محل و اندازه برش جراحی به این بستگی دارد که کدام بخش اسکافوئید شکسته شده باشد. گاهی اوقات، می‌توان پیچ یا سیم را با یک برش کوچک در قطعات استخوانی قرار داد. در موارد دیگر، لازم است که یک برش بزرگتر انجام شود تا اطمینان حاصل شود که قطعات اسکافوئید به درستی در محلشان قرار گرفته‌اند. برش ممکن است در جلوی یا پشت مچ دست بیمار ایجاد شود.
- پیوند استخوان
در برخی موارد ممکن است از پیوند استخوان، با یا بدون تثبیت داخلی استفاده شود. استخوان پیوندی، استخوان جدیدی است که در اطراف استخوان شکسته قرار داده می‌شود. این کار می‌تواند تولید استخوان و بهبود آن را تحریک کند. پیوند ممکن است از استخوان ساعد همان بازو یا از لگن بیمار گرفته شود.
