سوزش کف پا ممکن است ناشي از آسیب‌دیدگی عصب پا باشد که به آن اصطلاحاً نوروپاتي گفته مي‌شود. همچنين بيماري‌ها و شرايط متعدد ديگري هم می‌تواند منجر به سوزش کف پا شود که در اين ميان، بيماري ديابت شایع‌ترین علت آن است. درمان‌هايي که اغلب براي برطرف کردن سوزش کف پا وجود دارد، شامل جلوگيري از آسیب‌دیدگی بيشتر عصب پا و کاهش شدت درد پا مي‌باشد.
علائمي که نياز به مراقبت دارند:
علاوه بر احساس سوزش کف پا، علائم ديگري که مي‌تواند نشان‌دهنده خواب رفتن پا باشد، عبارت است از:
- قرمزی
- ورم
- تعرق زیاد
- درد راکد و سنگین
- احساس افزایش دمای بدن
هرکدام از این علائم که مشاهده شود، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری خطرناک‌تری باشد. بنابراین باید فوراً به پزشک مراقبت‌های اولیه، متخصص بیماری‌های پا یا نورولوژیست مراجعه کنید.
علت‌ها و دلایل سوزش پا
یکی از شایع‌ترین علت سوزش کف پا و علت‌های احساس درد سوزشی در بدن، آسیب‌دیدگی یا اختلال در عملکرد سیستم عصبی است. این آسیب‌ها ممکن است در سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع و یا در عصب‌های جانبی که در سراسر بدن امتداد یافته‌اند، اتفاق افتد. انواع مختلفی از عوارض عصبی و نخاعی وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد علائم سوزش پا شود. برخی از این موارد عبارت است از:
- رادیکولوپاتی، یا فشرده شدن عصب در ناحیه نخاع که یکی از عوارض طبیعی افزایش سن به شمار می‌رود. البته فقط در برخی از موارد و نه در همه حالات آن، باعث احساس سوزش می‌شود.
- اسپوندیلوز گردن، نیز یکی از عوارض پیری و افزایش سن است که به دلیل فرسودگی و کار زیاد استخوان‌های گردن و مهره‌ها ایجاد می‌شود و موجب بروز درد در ناحیه گردن می‌شود.
- فتق دیسک، هنگامی اتفاق می‌افتد که یک دیسک بین مهره‌ای به خارج از جایگاه خود بلغزد. فتق دیسک کمر یکی از دلایل سوزش پا می باشد.
- مونونوروپاتی، که عبارت است از هرگونه آسیبی که به یک عصب یا يک گروه از اعصاب وارد شود. این عارضه باعث بروز درد در قسمتی از بدن خواهد شد. مثال‌‌هایی از این بیماری عبارت است از نشانگان مجرای مچ دستی (تونل کارپال) که باعث درد در ناحیه مچ دست می‌شود، آسیب‌دیدگی عصب زند زیرین که باعث درد در ناحیه بازو می‌شود و يا سیاتیک که عصب واقع در پاها و اندام تحتانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- نوروپاتی محیطی، که شامل آسیب‌دیدگی هر یک از عصب‌های محیطی موجود در بدن می‌باشد و یکی از علل شایع بروز درد به شمار می‌رود. این آسیب‌دیدگی اغلب از بیماری دیابت ناشی می‌شود. هنگامی‌که حداقل دو عصب یا دو ناحیه عصبی به‌طور مجزا تحت تأثیر آسیب‌دیدگی قرار گیرند، آن‌گونه که در بیماری جذام ممکن است مشاهده شود، نوعی از نوروپاتی محیطی که اصطلاحاً مونونوریت چندگانه نامیده می‌شود، ایجاد می‌گردد.
- نشانگان درد مرکزی، که به آسیب‌دیدگی اعصاب واقع در سیستم عصبی مرکزی اطلاق می‌شود. علت این آسیب‌دیدگی می‌تواند عوامل مختلفی از قبیل تومورها، صرع، آسیب‌های نخاعی، سکته مغزی و بیماری پارکینسون باشد.
- نورالژی، که به احساس درد سوزشی در امتداد یک عصب در اثر تحریک شدن آن عصب اطلاق می‌شود. این آسیب‌دیدگی ممکن است در اثر عفونت‌هایی از قبیل زونا، محرک‌های شیمیایی، فشار ناشی از استخوان‌ها یا تومورها، مصدومیت شدید یا بیماری دیابت ایجاد شود.
- اسکلروز چندگانه (ام اس)، که یک بیماری سیستم عصبی است. این بیماری معمولاً با آسیب‌دیدگی ماده محافظی که اطراف سلول‌های عصبی را می‌پوشاند، شناخته می‌شود و می‌تواند موجب علائم مختلفی ازجمله درد سوزشی شود.
تصادفات، سوانح و مصدومیت‌های ناگهانی هم از دیگر عوامل بروز سوزش به شمار می‌روند.
- برگشت گردن، آسیبی است که باعث دردناک شدن بافت‌های نرم ناحیه گردن می‌شود. این آسیب‌دیدگی در اثر حرکت شلاقی و ناگهانی گردن مانند آنچه در هنگام سوانح رانندگی اتفاق می‌افتد، ایجاد می‌گردد.
- نیش زدن و گاز گرفتن توسط حشرات یا جانوران سمی مانند مارها باعث ایجاد احساس سوزش در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود.
- سرمازدگی، هنگامی اتفاق می‌افتد که پوست بدن و بافت‌های زیر آن یخ بزند. قبل از آنکه یخ‌زدگی باعث بی‌حسی موضع آسیب‌دیده شود، در این ناحیه، سوزش شدید احساس می‌شود.
دردهای سوزشی می‌تواند جزء علائم سوءتغذیه و کمبود برخی از مواد غذایی خاص باشد.
- کم‌خونی پرنیشیوز، که به کمبود ویتامین ب 12 اطلاق می‌شود.
- کم‌خونی مگالوبلاستیک، که می‌تواند ناشی از کمبود ویتامین ب 12 یا اسید فولیک باشد.
- بری بری، که کمبود تیامین یا ویتامین ب 1 است.
- هیپوپاراتیروئیدیسم، بیماری نادری است که در اثر تولید کمتر از حد طبیعی هورمون پاراتیروئید ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند منجر به کمبود کلسیم گردد.
عوامل متعدد دیگری هم وجود دارد که می‌تواند موجب احساس سوزش در قسمت‌های مختلف بدن شود:
- روزاسه، که یک بیماری پوستی است و باعث قرمزی پوست و در برخی از موارد داغ شدن پوست می‌شود.
- زخم‌های حاصل از شانکر، که به صورت زخم‌هایی در ناحیه دهان بروز می‌کند و در برخی از موارد که ناشی از ویروس باشد، باعث احساس درد و سوزش می‌شود.
- بیماری رفلاکس گاستروازوفاژیال، یا برگشت محتویات معده به داخل مری که در اثر رفلاکس مزمن اسید معده اتفاق می‌افتد و باعث احساس سوزش در ناحیه مری می‌شود.
- بیماری عروق پیرامونی، که به دلیل آسیب‌دیدگی رگ‌های خونی باعث اختلال در گردش طبیعی خون در بدن و ایجاد احساس سوزش می‌شود.
تشخیص بیماری سوزش پا
برای تشخیص بیماری سوزش پا ابتدا پزشک برخی معاینات فیزیکی روی شما انجام می‌دهد و سؤالاتی در مورد علائمی که مشاهده کرده‌اید، نوع کفشی که می‌پوشید و سابقه بیماری‌های قبلی از شما می‌پرسد.
پزشک با انجام معاینات فیزیکی و بررسی دقیق سوابق پزشکی شما می‌تواند وجود این بیماری را تشخیص دهد. همچنین ممکن است از عکس‌های اشعه ایکس یا سایر آزمایش‌های عکس‌برداری تشخیصی از قبیل سی‌تی‌اسکن، اولتراسوند و اسکن ام آر آی به‌منظور تشخیص آسیب‌ها، فشردگی و گیر افتادن عصب، توده‌های بافت نرم و سایر علت‌های احتمالی استفاده شود.
علاوه بر آن ممکن است نمونه‌هایی از پوست شما برای آزمایش‌های میکروسکوپی بافت زنده برداشته شود. این نمونه‌برداری مخصوصاً هنگامی انجام می‌شود که علائم و عوارض پوستی در بیمار ایجاد شده باشد. برخی بیماری‌های پوستی از قبیل اگزما و یا ترک خوردن قارچی بین انگشتان پا می‌تواند باعث احساس سوزش پوست شود.
ممکن است پزشک شما نمونه‌هایی از خون و ادرار شما را نیز بگیرد تا وجود سایر بیماری‌ها از قبیل دیابت، نقرس یا آرتروز روماتیسمی را بررسی کند.
غالباً درصورتی‌که به بررسی‌های تخصصی بیشتری نیاز باشد، پزشک مراقبت‌های اولیه، شما را به یک پزشک متخصص مانند یک نورولوژیست، متخصص غدد داخلی، متخصص پوست، متخصص آلرژی یا متخصص بیماری‌های روماتیسمی ارجاع می‌دهد.
درمان احساس سوزش
روشی که برای درمان احساس سوزش در نظر گرفته می‌شود، به عامل ایجادکننده آن بستگی دارد. صرف‌نظر از اینکه از چه روشی برای درمان بیماری استفاده شود، درد ناشی از آن را می‌توان با داروهای مسکن بدون نسخه و داروهای ضدالتهاب کنترل کرد. اگر درد و سوزش به خاطر آسیب‌های نخاعی باشد، برای تسکین آن از داروهای مسکن، تزریق داروهای استروئیدی یا عمل جراحی استفاده می‌شود.
برای درمان درد عصب یا نورالژی باید عامل آسیب‌دیدگی یا تحریک عصب درمان شود. برای بیماری ام اس هیچ درمان شناخته‌شده‌ای وجود ندارد، اما با مصرف بعضی داروها می‌توان سرعت پیشرفت این بیماری را کاهش داد و علائم آن را کنترل کرد.
آسیب‌دیدگی‌ها و مصدومیت‌ها نیز به روش‌های مختلفی درمان می‌شوند. بیماری روزاسه را نمی‌توان به‌طور کامل درمان کرد، اما می‌توان با مصرف دارو و نیز ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی، تا حدودی آن را کنترل کرد. زخم‌های شانکری اغلب نیازی به درمان ندارند و بعد از چند روز به‌خودی‌خود برطرف می‌شوند. در این مدت می‌توان از مسکن‌ها و پمادهای موضعی برای کاهش درد ناشی از زخم‌ها استفاده کرد. بیماری رفلاکس گاستروازوفاژیال را می‌توان با دارو درمان کرد و یا با عمل جراحی به‌طور کامل آن را برطرف نمود. بیماری عروق پیرامونی نیز معمولاً با تغییر دادن سبک زندگی و مصرف دارو درمان می‌شود، اما می‌توان از طریق عمل جراحی نیز آن را درمان کرد.
اقداماتی که برای تسکین درد در منزل می‌توانید انجام دهید عبارت است از:
- پوشیدن کفش یا دمپایی مناسب
- پوشیدن جوراب‌های کتانی برای کاهش عرق کردن پا
- استفاده از کفي‌های مخصوص براي کفش يا ساير وسايل ارتز
- شستشوی پاها با آب سرد (که یخ نباشد)
- استفاده از کرم‌ها و پمادهایی که خاصیت خنک‌کنندگی دارند.
- افزایش خوراک روزانه به ویژه غذاهای غنی از ویتامین ب
- استراحت دادن پاها به حداکثر مقدار ممکن
- بالا نگه داشتن پاها در زمان استراحت
- کاهش مصرف مواد مخدر و الکل
روش‌های درمانی که بسته به نوع عامل ایجادکننده بیماری، ممکن است توسط پزشک شما استفاده شود، عبارت است از:
- تجویز دارو (ضد قارچ، مسکن، عصبی و ضد دیابت)
- تجویز پماد و کرم
- تجویز کفش‌های مخصوص یا تجهیزات ارتزی
- عمل جراحی برای ترمیم عصب‌های آسیب‌دیده یا عوارضی که در محل عصب، مفصل یا ماهیچه‌ها ایجاد شده است.
- تجویز ویتامین
دورنمای درمان احساس سوزش
براي بسیاری از بیماری‌ها و شرایطی که باعث ایجاد احساس سوزش می‌شوند، هیچ درمان شناخته‌شده‌ای وجود ندارد، اما برخی از روش‌های درمانی می‌توانند تا حد زیادی در تسکين آن‌ها مؤثر واقع شوند. داروهای مسکن برای کاهش درد و التهاب ناشی از بسیاری از این بیماری‌ها مؤثر هستند. در مورد کمبود مواد غذایی می‌توان با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، مشکل را برطرف کرد. بیماری ام اس را نمی‌توان درمان کرد و هر روش درمانی که استفاده شود، ممکن است يا باعث بهبودی و یا بدتر شدن این بیماری شود. عمل جراحی هم خطرات و عوارض خاص خود را دارد، اما در حالت شدید برخی از بیماری‌ها، برای کاهش علائم بیماری، می‌تواند کمک مؤثری باشد.
