آسیب ها و پارگی های رباط مچ پا و کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو از شایع ترین آسیب ها در میان ورزشهاست که در بسیاری از ورزشهای توپی، ورزش های همراه با پرش و مانند آن اتفاق می افتد. آسیب ها اصولاً ممکن است به شکل کامل یا جزئی روی دهد. هرگونه پیچ خوردگی پا که دامنه حرکتی مچ را افزایش داده و به آسیب بافت های نگهدارنده و خونریزی، تورم و حساسیت آنها منجر شود باید به عنوان آسیب رباطی مورد توجه قرار گیرد. اصولاً در پیچ خوردگی مچ پا و در رفتگی مچ پا، رباط های خارجی و داخلی مچ دچار پارگی می شوند. گاهی نیز تکه ای از استخوان از محل چسبندگی رباط جدا می شود در حالی که خود رباط سالم است، این نوع شکستگی،کندگی اغلب در ورزشکاران در حال رشد که دارای رباط های بسیار قوی هستند و همچنین در افراد مسن با استخوان های شکننده مشاهده می شود. پارگی ها و آسیب های رباطی نباید مورد بی توجهی قرار گیرد و چنانچه درمان پیچ خورد گی مچ پا و پارگی رباط مچ پا به طور صحیح انجام نشود، برگشت کامل آن ها امکان پذیر است. برگشت به فعالیت های ورزشی باید تا هنگام رفع درد مچ پا و کسب حرکت و قدرت طبیعی مفصل مچ پا به تعویق افتد.
پیچ خوردن پا در واقع کشیده شدن یا پارگی یک یا چند رباط مچ پا است. که باید بعد از شناخت به درمان درد مچ پا پرداخت.
علائم پیچ خوردگی مچ پا عبارتند از:
درد مچ پا، دردناکی و تورم
کوفتگی و کبودی مچ پا
ایجاد درد هنگام حرکت
عدم تحمل تمام وزن روی مچ پا
پارگی رباط قاپی؛ نازک نی قدامی
رباط مچ پا که بیشتر اوقات دچار آسیب می شود به میان نازک نی و قاپ می لغزد. عمل اصلی این رباط جلوگیری از جلو کشیده شدن پا به طرف استخوان درشت نی است. حدود هفتاد درصد آسیب های رباطی تنها به این رباط مربوط است. ترکیب آسیب با پارگی رباط قاپی- نازک نی و نیز پارگی پاشنه ای – نازک نی، ترکیب آسیب با پارگی رباط صلیبی قاپی-نازک نی و نیز پارگی رباط پاشنه ای – نازک نی حدود بیست درصد موارد مذکور را تشکیل می دهد. مکانیزم آسیب معمولاً سوپینیشن و چرخش داخلی پا است.
علل بروز صدمه و شرح آن
علائم و تشخیص
– درد در هنگام تحمل فشار و حرکت مچ پا.
– تورم و حساسیت ناحیه جلوی قوزک خارجی
– نشت خون که بعدها به کبودی اطراف محل آسیب دیده منجر می شود.
– ناپایداری در پارگی های کامل رباطی که می توان آن را با کشیدن پا به طرف جلو (آزمایش جلو راندن قدامی) آزمایش کرد.
– پرتونگاری با آزمایش جلو راندن قدامی برای تأیید تشخیص.
درمان
به درمان پیچ خوردگی مچ پا به پارگی کامل رباط توأم با ناپایداری یا پارگی ناقص توأم با پایداری و ثبات مفصل بستگی دارد که پزشک بر اساس آزمایش پایداری تصمیم لازم را خواهد گرفت.
وظایف بیمار
– توقف فعالیت های ورزشی در صورت احتمال پارگی.
– هرچه سریع تر سرمادرمانی، بانداژ فشاری و بالا آوردن عضو طبق رهنمودهای ارائه شده.
وظایف پزشک
– پرتونگاری به منظور تشخیص دقیق تر شکستگی یا شکستگی- کندگی. در شکستگی – کندگی، بخشی از استخوان از محل اتصال اولیه جدا می شود.
– تجویز تمرین های حرکتی شامل خم شدن و باز شدن در مفصل مچ پا در آسیب های جزئی یا در خونریزی های محدود یا با تورم اندک و دستور آغاز تمرین های گیرنده های حس عمقی.
– ثابت کردن مفصل مچ پا با بانداژهای چسبی یا گچ به مدت حدود 1-3 هفته، در صورتی که آسیب دیدگی جزئی و همراه با خون ریزی و تورم زیاد باشد. در پارگی های کامل این مدت تا 6 هفته تجویز می شود.
– تجویز داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی.
– جراحی در صورت پارگی کامل در ورزشکاران جوان و فعال، یا در صورتی که رباط های جانبی هر دو دچار پارگی شده باشد. گچ گیری به مدت 5-6 هفته پس از جراحی تجویز می شود.
– جراحی در شکستگی- کندگیها با هدف بازگرداندن قطعه جدا شده به محل اولیه آن و ترمیم رباط ها.
بهبودی و عوارض
بهبود آسیب های رباطی مچ پا با توجه به شدت و وسعت آسیب می تواند 2-8 هفته طول بکشد. هر چند می تواند 8 -10 هفته پس از آسیب نیز ادامه یابد. هنگامی که ورزشکار در موقع حرکت مچ پا هیچ گونه دردی احساس نکرده و از قابلیت حرکتی خوبی برخوردار باشد، تمرین های توان بخشی را می توان آغاز کرد. تمرین های حسی عمقی بسیار مهم است، زیرا در غیر این صورت رباط مستعد صدمه مجدد خواهد بود. عضلات نازک نی بلند و کوتاه نیز باید تقویت شود. در خلال تمرین های توان بخشی که ممکن است بیشتر از 6-8 هفته به طول انجامد، مفصل مچ پا باید با نوار باندهای کشی و چسبی حمایت شود تا از کشیده شدن بیش از حد و آسیب دیدگی بیشتر آن جلوگیری به عمل آید. درمان کامل آسیب های رباطی موجب کشیدگی رباط، ناپایداری دائمی مفصل و بروز علایم پیچ خوردگی مچ پا به طور مجدد خواهد شد. چنانچه آسیب های رباط پس از گذشت 6-8 ماه همچنان علائم ناپایداری مفصل را نشان دهد می توان آن را با جراحی بخیه کرده و بازسازی نمود.
پارگی رباط پاشنه ای- نازک نی
آسیب رباط بین استخوان پاشنه و نازک نی می تواند در هنگام چرخش پا به داخل اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است به طور همزمان آسیب رباط قاپی- نازک نی روی دهد.
علائم و تشخیص
– تورم و حساسیت در رباط صدمه دیده از بخش انتهایی به طرف قوزک خارجی.
– درد در هنگام حرکت و تحمل فشار.
– خون ریزی که بعدها به کبودی پشت و زیر قوزک خارجی منجر می شود.
– افزایش دامنه حرکتی در چرخش به داخل پا در مقایسه با مچ پای سالم ورزشکار. پرتونگاری در وضعیت چرخش پا به داخل می تواند تشخیص اولیه را تأیید کند.
درمان
وظایف بیمار
– اجرای دستورالعمل اضطراری شامل سرد نگه داشتن عضو، استفاده از باند فشاری و بالا آوردن پا.
– مشاوره با پزشک.
وظایف پزشک
در صورت ناپایداری مفصل، تجویز استفاده از باندهای کشی، چسبی یا گچ گیری به مدت حدود 3 هفته.
– جراحی در صورت وجود ناپایداری مفصل زانو، به ویژه در آسیب های ترکیبی.
پارگی رباط دلتوئید
کمتر از 10 درصد آسیب های رباطی مچ پا، آسیب های رباط دلتوئید است، معمولاً این آسیب جرئی بوده و در وضعیت چرخش پاشنه به خارج اتفاق می افتد.
علائم و تشخیص
پارگی رباط قاپی؛ نازک نی قدامی- درد در هنگام حرکت و تحمل فشار.
– تورم و حساسیت محل چسبندگی در زیر قوزک داخلی. – افزایش دامنه حرکتی پرونیشن مچ پا در مقایسه با مچ پای سالم ورزشکار در آسیب های کامل رباط دلتوئید.
درمان
وظایف بیمار
– درمان هر چه سریع تر آسیب با استفاده از سرما، بانداژ فشاری و بالا آوردن پا بر اساس رهنمودهای ارائه شده.
– مشورت با پزشک.
وظایف پزشک
– استفاده از باندهای چسبی یا گچ برای 3-4 هفته در پارگی های جزئی به منظور حفظ ثبات مفصل و حمایت آن.
– هنگامی که تشخیص ناپایداری مفصل مشکل است، باید با استفاده از دستگاههای پزشکی آزمایش های دقیق تری انجام شود. در صورت ناپایدار بودن مفصل، جراحی انجام شود و پس از آن پا به صورت بی حرکت به مدت 6 هفته در گچ قرار گیرد.
آسیب دیدگی رباط بین درشت نی و نازک نی (سندیسموز)
سندیسموز مشتمل بر رباط درشت نی – نازک نی قدامی، خلفی و غشاء بین استخوانی آنهاست. پارگی سندیسموز ممکن است با آسیب های رباط دلتوئید توأم باشد، آن هم هنگامی که پا در وضعیت پرونیشن و چرخش خارجی است. همچنین آسیب های سندیسموز می تواند با شکستگی استخوان نازک نی از بالای مچ پا یا شکستگی قوزک داخلی همراه باشد. اگر آسیب های سندیسموز درمان نشود، بعدها می تواند باعث نیمه در رفتگی استخوان قاپ شود.
علائم و تشخیص
– حساسیت و تورم در محل اتصال درشت نی و نازک نی.
– درد در هنگام حرکت و فشار بر مفصل مچ پا.
– ناپایداری مفصل مچ پا که می تواند سبب لغزیدن جانبی استخوان قاپ در ارتباط با استخوان درشت نی شود.
– در پرتونگاری همراه با آزمایش پایداری، نوعی عریض شدن جعبه مچ مشاهده می شود.
علل بروز صدمه و شرح و معاینه ثبات رباط دلتوئید
درمان
وظایف بیمار
– سرمادرمانی، استفاده از بانداز فشاری و بالا نگه داشتن پا مطابق با رهنمودهای ارائه شده .
– مشورت با پزشک.
وظایف پزشک
– در آسیب دیدگی های جزئی با حفظ پایداری، مفصل مچ پا را با باند چسبی یا قالب گچ به مدت 3 هفته محافظت کند.- جراحی مفصل در صورت ناپایداری.
