منظور از شکستگی ران و ساق پا، شکستگی در یکی از سه استخوان اصلی هست که در ران و ساق پا قرار دارند. استخوان فمور (ران)، بزرگترین استخوان است و از لگن تا زانو امتداد دارد. فیبولا و تیبیا (یا همان درشتنی و نازکنی) استخوانهای ساق هستند که از زانو تا مچ پا امتداد دارند. دلایل شایع شکستگی ران و ساق پا عبارتند از تصادفات با ماشین و آسیبهای ورزشی. روش درمان شکستگی استخوان ران و ساق پا به محل دقیق شکستگی و شدت آن بستگی دارد. در صورتی که میزان شکستگی بسیار شدید باشد، برای درمان آن لازم است عمل جراحی انجام شود تا به کمک وسایلی که به استخوان پیچ میشوند، استخوان در راستای صحیح قرار گیرد و به شکل صحیح جوش بخورد. در موارد دیگر که به عمل جراحی نیازی نیز، میتوان تنها با انجام فیزیوتراپی، مشکل را برطرف نمود. در تمامی موارد، تشخیص دقیق و صحیح پزشک و انتخاب شیوهی درمانی مناسب، برای بهبودی سریع و کامل بیمار بسیار حیاتی است.
در کلینیک فیزیوتراپی ما ، ما به اندازه کافی برای شما وقت میگذاریم تا به تمامی حرفهای شما به دقت گوش کنیم، بهترین پاسخها را برای نیازهای شما پیدا کنیم و نهایتا بهترین درمان و حرکات مراقبتی را به شما ارائه دهیم. تمامی فیزیوتراپیستهای ما برای درمان شکستگیهای ران و ساق پا، آموزش دیدهاند و تجربه بالایی نیز در این زمینه دارند. اطلاعاتی که در ادامه میخوانید تنها به منظور آگاهی دادن و اطلاعرسانی است و به منظور ارائهی تجویزهای پزشکی برای بیماران و درمان آنها نمی باشد. بنابراین به خاطر داشته باشید که قبل از انجام هر گونه اقدام درمانی، با پزشک ما مشورت کنید تا مطمئن شوید که این کار برای شما ایمن هست یا خیر.
سه نوع شکستگی
شکستگی فمور (استخوان ران پا)
شکستگی فمور به معنای شکستگی در استخوان بالایی پا یا استخوان ران است. استخوان فمور ممکن است در سه ناحیه مختلف بشکند: سر (یا گردن) استخوان فمور (قسمت بالایی استخوان که به لگن نزدیک است، ساقهی اصلی استخوان که قسمت میانی آن است و قسمت پایینی استخوان که به مفصل زانو نزدیک است. شکستگی معمولا به این صورت اتفاق میافتد که ضربهی بسیار شدید یا فشار بسیار شدیدی به استخوان فمور وارد میشود. این ضربهی شدید ممکن است بر اثر وزن خود فرد (افتادن روی زمین) یا بر اثر اصابت یک جسم خارجی (مانند تصتدفات ماشین) ایجاد شود.
شایعترین علل شکستگی استخوان ران (فمور) عبارتند از:
- آسیب بر اثر تصادفات شدید با ماشین، افتادن از یک ارتفاع بلند و یا آسیبدیدگی در هنگام انجام ورزشهای پرفشار یا پربرخورد.
- وجود یک بیماری در استخوان که قبل از ایجاد هر فشار یا ضریهای به استخوان، باعث تضعیف آن شده است مانند تومور، بیماری پاژه (دومین بیماری شایع استخوانی پس از پوکی استخوان)، کیستهای استخوانی یا پوکی استخوان.
شکستگی فیبولا (استخوان نازکنی)
معمولا شکستگی استخوان نازکنی همراه با شکستگیها و آسیبهای استخوان مچ پا رخ میدهد. هر زمان که شکستگی نازکنیتشخیص داده شود، لازم است که مچ پا نیز برای تشخیص شکستگیها و آسیبهای احتمالی، به دقت ارزیابی شود.
شکستگی استخوان نازکنی، بدون آسیب به مچ پا
در صورتی که شکستگی استخوان نازکنی به تنهایی اتقاق افتاده باشد و استخوانهای مچ پا آسیبی ندیده باشند، میتوان این شکستگی را به سادگی و با محافظت و بیحرکت کردن ساق پای شکسته درمان نمود. این شکستگیها با نام “شکستگی قوزک کناری” نیز شناخته میشوند و معمولا زمانی ایجاد میشوند که مچ پا به طور ناگهانی پیچ میخورد یا خم میشود و شخص به زمین میخورد اما قسمت داخلی مچ پای او آسیبی نمی بیند. در این موارد، بیحرکت کردن مچ پا با یک بریس یا آتل کفایت میکند. معمولا لازم است که بیمار تا چند هفته از عصا برای راه رفتن استفاده کند تا درد و تورم پاهای او برطرف شود. زمانی که درد بیمار کاهش یافت، میتواند برنامهی توانبخشی را آغاز و حرکات قدرتی و حرکات ویژه افزایش دامنهی حرکتی را انجام داده و روی پای خود راه برود.
شکستگی استخوان نازکنی همراه با آسیبهای مچ پا
شکستگی استخوان نازکنی در صورتی که با آسیب به قسمت داخلی مچ پا و رباط دلتوئید یا قوزک میانی همراه باشد، به درمانهای تهاجمیتر و سرسختانهتری نیاز دارد. به این وضعیت معمولا شکستگی دوقوزکی (bimalleolar fractures) گفته میشود که معمولا برای ثابت کردن مفصل مچ پا در این موارد به عمل جراحی نیاز است. در صورتی که جراحی انجام نشود، معمولا مچ پا با حالتی کج و غیرطبیعی جوش میخورد که میتواند به آرتروز مچ پا در آینده منجر شود.
نوع دیگری از آسیبدیدگی که ممکن است رخ دهد، آسیب به سَندِسموز (syndesmosis) مچ پا است. سندسموز، گروهی از رباطها هستند که درست در بالای استخوان مچ پا قرار دارند و دو استخوان پا را در کنار هم نگه میدارند. در صورتی که سندسموز آسیب ببیند، ممکن است آسیب در امتداد استخوان نازکنی ادامه پیدا کند که این وضعیت معمولا نیاز به انجام جراحی دارد تا راستای صحیح استخوانهای پا مجددا اصلاح شود.
شکستگی تیبیا (استخوان درشتنی)
تیبیا یک استخوان بزرگ در قسمت پایینی پا یعنی ساق پا است. شکستگی استخوان تیبیا یکی از شایعترین شکستگیهای ایجاد شده در استخوانهای بلند بدن است و ممکن است در حالتهای بسیار مختلفی ایجاد شود و شرایط گوناگونی داشته باشد، اما در اغلب موارد، درمان این شکستگیها به ثابت و بیحرکت کردن پا برای مدت زمان طولانی نیاز دارد و طول دورهی بهبودی نیز طولانی است.
علائم و نشانههای شکستگی استخوان ران یا ساق پا چیست؟
- دردی که هنگام حرکت دادن پا شدیدتر میشود.
- کاهش توانایی فرد در حرکت دادن پا یا عدم توانایی حرکت دادن پا
- درد پا که در هنگام ایستادن روی پاها شدیدتر میشود.
- بدشکلی یا دفرمیتی پاها (شکل پاها به حالت عادی نیست)
- تورم، کبودی یا تاول زدن در محل آسیبدیدگی پا
- درد در هنگام لمس کردن پا
- احساس ضعف یا از دست دادن حس در پاها
شکستگی ران پا چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک در ابتدا پای شما را معاینه میکند. او نواحی مختلف از پای شما را لمس میکند تا متوجه هر گونه از دست دادن حس یا ضعف در پاها شود. او همچنین در سطح پوست به دنبال علائم شکستگی باز میگردد. در نهایت پزشک توانایی شما در راه رفتن یا ایستادن را میسنجد. برای تشخیص شکستگی یا چگونگی آن ممکن است انجام هر یک از تستهای زیر ضرورت پیدا کند.
- تصاویر رادیوگرافی یا اشعه ایکس: از این تصاویر برای تشخیص شکستگی در استخوانها استفاده میشود.
- سی.تی.اسکن: سی.تی اسکن همچنین با نام اسکن CAT نیز شناخته میشود. در این تست از تصاویر اشعه ایکس و کامپیوتر برای تولید تصویر استفاده میشود. این تصاویر میتوانند شکستگی استخوان و دیگر آسیبهای پا را نشان بدهند. ممکن است قبل از انجام تست برای ایجاد تصاویر بهتر از مادهی کنتراست رنگی استفاده شود. در صورتی که سابقا به این ماده حساسیت داشته اسد، حتما موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
- ام.آر.آی: در این تکنیک از میدان مغناطیسی قوی و برنامههای کامپیوتری برای تولید تصاویر با کیفیت از پای شما استفاده میشود. با استفاده از تصاویر ام.آر.آی، علاوه بر شکستگی سایر آسیبهای پا نیز قابل تشخیص هستند. در این تست ممکن است برای کیفیت بهتر تصویر از مادهی کنتراست رنگی استفاده شود. در صورتی که سابقهی آلرژی به این ماده را دارید، حتما موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. در هنگام ورود به اتاق ام.آر.آی هیچ شیء فلزی نباید همراه شما باشد. همراه داشتن شیء فلزی میتواند منجر به آسیبهای جدی شود، پس در صورتی که شیء فلزی در بدن خود دارید حتما موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
درمان
روش درمان به محل دقیق شکستگی و شدت آن بستگی دارد و ممکن است شامل هر یک از روشهای زیر باشد.
بریس، گچ یا آتل
ممکن است پای شما در یک بریس یا آتل قرار داده شود و یا گچ گرفته شود تا حرکت پای شما محدود شود و استخوان شکسته در جای خود ثابت شود و جوش بخورد. این وسایل موجب کاهش درد شما و پیشگیری از بروز آسیبهای بیشتر میشوند.
دارودرمانی
- داروهای مسکن: ممکن است پزشک برای تسکین درد شما داروهای مسکن تجویز کند. دارو ی خود را به موقع مصرف کنید و صبر نکنید که درد شما بسیار شدید شود و بعد آن را مصرف کنید.
- آنتیبیوتیک: داروهای آنتیبیوتیک برای درمان یا پیشگیری از بروز عفونت ناشی از باکتریها تجویز میشوند.
- رقیق کنندههای خون: این داروها از تشکیل لخته خون در رگها جلوگیری میکنند. تشکیل لخته خون یک وضعیت خطرناک است که میتواند باعث سکته قلبی، سکته مغزی و مرگ شود. مصرف داروهای رقیقکنندهی خون باعث میشود که شما بیشتر مستعد خونریزی یا کبودی باشید. در هنگام مصرف این داروها، از ریشتراش الکتریکی و همچنین مسواک برقی استفاده کنید تا احتمال خونریزی از صورت یا لثه کاهش پیدا کند.
فیزیوتراپیست چگونه به درمان شما کمک میکند؟
فیزیوتراپیست ما یک برنامهی اختصاصی برای شما تدوین میکند که روند بهبودی شما را تسریع دهد. این برنامهی درمانی شامل ورزشهایی میشود که باید در خانه ادامه دهید تا بتوانید به تدریج به فعالیتهای عادی و روزمره خود بازگردید. فیزیوتراپیست ما سعی میکند با بهبود عوامل زیر، به شما کمک کند که سریعتر درمان شوید.
- میزان دردی که دارید
- تحرک ران پا، لگن و کمر
- قدرت پاها
- تعادل در هنگام ایستادن و راه رفتن
- توانایی راه رفتن
- سرعت بهبودی بافتهای آسیبدیده
- سرعت بازگشت شما به فعالیتها یا ورزشهایی که انجام میدادهاید.
24 تا 48 ساعت اول
بعد از شکستگی پا یا بعد از اتمام جراحی پا، فیزیوتراپیست به شما کمک میکند که:
- از تخت خود بیرون بیایید، بیایستید و راه بروید. حرکت کردن (ایستادن و راه رفتن) در زودترین زمان ممکن پس از آسیبدیدگی، در پیشگیری از تشکیل لخته خون و دیگر عوارض بسیار موثر است.
- به شیوهی صحیح از عصا یا واکر استفاده کنید.
تسکین درد
ممکن است فیزیوتراپیست از روشهای مختلف و دستگاههای مختلفی برای کنترل و کاهش درد شما استفاده کند. این درمانها میتواند شامل سرمادرمانی، گرمادرمانی، تیپینگ (Taping)، طبسوزنی و درمانهای دستی (روش مشابه ماساژ که شامل حرکات تخصصی و ویژه روی قسمت آسیبدیده میباشد) میشود.
بهبود قدرت پا
انجام دادن ورزشها و حرکات اصلاحی مخصوص در هر مرحله از روند بهبودی شما، موجب تسریع روند بهبودی میشود. فیزیوتراپیست ما با توجه به شرایط شما یک برنامه تمرینی اختصاصی برای شما تدوین میکند. او تمرینات مناسب برای شما را انتخاب میکند و به شما آموزش میدهد که چگونه این تمرینات را به شیوهی صحیح انجام دهید و به تدریج قدرت، توانایی و چابکی خود را بازیابید. تمرینات توصیه شده میتواند شامل برخی حرکات با وزنه، کشهای ورزشی، دستگاههای مخصوص حرکات هوازی (مانند تردمیل) و دستگاههای بدنسازی با وزنه باشد.
سرعت بخشیدن به روند بهبودی
فیزیوتراپیست ما در انتخاب صحیح درمانها و ورزشهای مناسب برای شما آموزش دیده و تجربهی بالایی دارد و با تدوین برنامهی اختصاصی برای شما به شما کمک میکند که بسیار سریعتر از حالت عادی (بدون انجام درمانهای فیزیوتراپی) به کار یا فعالیت ورزشی و سایر فعالیتهای روزانه خود بازگردید. در صورتی که به مشکل دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن شکستگی دچار شدهاید با با انجام برخی متدها به تسریع روند بهبودی شما کمک میکنیم. برخی از این متدها عبارتند از:
- تحریک الکتریکی: طی جلسات درمان با تحریک الکتریکی، به پای آسیبدیدهی شما جریان الکتریکی اعمال میشود. این جریان الکتریکی موجب افزایش جریان خون در پاها و تسریع روند بهبودی میشود.
- درمان با اولتراسوند: طی جلسات درمان با اولتراسوند، امواج صوتی (اولتراسوند) به پای آسیبدیدهی شما تابانده میشوند. این امواج با تسریع روند بازسازی استخوان به بهبودی شما کمک میکنند.
بازگشت به فعالیتهای سابق
فیزیوتراپیست ما به شما کمک میکند که اهداف خود از برنامهی توانبخشی را به درستی تعیین کرده و به آنها دست یابید. این اهداف میتواند برای مثال شامل بازگشت به کار یا فعالیت ورزشی شما باشد و فیزیوتراپیست بر این اساس یک برنامهی درمانی اختصاصی برای شما تدوین میکند که با انجام آن میتوانید به سریعترین، ایمنترین و موثرترین راه ممکن به اهداف خود دست یابید. فیزیوتراپیست ما همچنین از دستگاههای ویژه، تکنیکهای درمان دستی، ورزش، بازآموزی نحوهی صحیح کار کردن و آموزش برخی تکنیکهای ویژه برای ورزش کردن، به شما کمک میکند که به اهداف خود برسید.
