درمان سردرد و میگرن ناشی از آسیب ، بیماری، تنش و فشار خون بالا

انواع سردرد

سردردهای خوشه‌ای

سردردهای خوشه‌ای، سردردهای بسیار شدیدی هستند. این سردرد به صورت خوشه‌ای و هر بار به مدت چند روز و یا حتی چند هفته ادامه می‌یابند و پس از آن تا چند ماه بروز نمی‌کنند. این نوع سردرد زیاد شایع نیست و بیشتر در مردان بالغ سیگاری رخ می‌دهد. شدت این سردرد بسیار زیاد بوده و تنها در یک طرف از سر رخ می‌دهد و فرد را از ادامه فعالیت‌هایش باز می‌دارد و مانع انجام فعالیت‌های روزمره‌اش می‌شود. بیماران معمولا آن را بدترین دردی می‌دانند که تا به حال تجربه کرده باشند. سردردهای خوشه‌ای معمولا در یک طرف از سر ایجاد می‌شوند. بیماران معمولا در سمتی که درد دارند، چشمی قرمز همراه با اشک‌ریزش، آبریزش بینی و پلکی پژمرده خواهند داشت.

سردرد ناشی از مصرف بیش از حد داروها

سردرد ناشی از مصرف بیش از حد داروها، سردردی عذاب آور و طولانی مدت است. این سردرد بر اثر مصرف داروهای مسکن ایجاد می‌شوند. اگر برای کاهش سردرد به طور مرتب مسکن مصرف شود، بدن سنسورهای احساس درد بیشتری را در سر ایجاد می‌کند. نهایتا این سنسورها آنقدر زیاد می‌شوند که سر نسبت به درد بیش از حد حساس شده و دیگر سردرد کاهش نمی‌یابد. افرادی که دچار این درد هستند برای بهبود آن اغلب مسکن‌های بیشتری مصرف می‌کنند، با اینکه دیگر مسکن‌ها اثرگذاری ندارند. سردرد ناشی از مصرف داروها شایع‌ترین عامل بروز سردردهای ثانویه است.

سردرد فعالیتی/سردرد جنسی

سردردهای فعالیتی سردردهایی هستند که با فعالیت‌های فیزیکی مرتبط اند. پس از داشتن فعالیت‌های شدیدی همچون دویدن، سرفه کردن، داشتن آمیزش جنسی و فعالیت‌ زیاد روده، شدت این سردردها ممکن است با سرعت بالایی افزایش یابند. این سردردها در افراد مبتلا به میگرن یا کسانی که خویشاوند میگرنی دارند، شیوع بیشتری دارد.

سردردهای مرتبط با فعالیت‌های سنگین و آمیزش جنسی همیشه نشانه‌ای از مشکلاتی حاد و شدید نیستند. به ندرت ممکن است نشانه‌ای از وجود پارگی رگی روی سطح مغز باشد. بنابراین در صورتی که این درد شدید و ادامه‌دار بود لازم است به پزشک مراجعه کنید.

چرا دچار سردرد می شویم؟

گاهی سردرد عوامل مشخصی دارد و درمان سردرد هم شامل درمان و بهبود این عوامل می‌شود. مردم معمولا نگران هستند که مبادا سردردشان بر اثر یک بیماری جدی یا فشار خون بالا باشد. هر دو مورد به ندرت عامل بروز سردرد باشند. فشار خون هم معمولا هیچ علائمی از خود نشان نمی‌دهد. موارد زیر برخی از دلایل دیگر بروز سردرد هستند:

مواد شیمیایی، داروها و یا ترک مصرف مواد

سردرد ممکن است بر اثر مصرف یک ماده و یا ترک مصرف آن باشد، برای نمونه:

• کربن مونواکسید(توسط بخاری‌های گازی تولید می‌شود که تهویه مناسبی نداشته باشند)
• کمبود مایعات در بدن(کمبود آب)

سردرد ناشی از وجود دردی در ناحیه دیگری از سر

برخی سردردها ممکن است بر اثر درد دیگری در ناحیه دیگری از سر همچون دندان، گوش، فک و یا گردن ایجاد شوند.

سینوزیت دلیل شایعی از بروز سردرد است. سینوس‌ها سوراخ‌هایی در جمجمه هستند، وجود این سینوس‌ها برای جلوگیری از سنگین شدن بیش از حد سر روی گردن است. این سینوس‌ها با غشاهای مخاطی پوشانده شده‌اند. همچون غشاهای مخاطی بینی که در پاسخ به آلرژی و سرماخوردگی مخاط تولید می‌کنند، این پوشش مخاطی هم ممکن است ملتهب شده و مسیر زهکشی مخاط را مسدود کند. اگر ضخیم‌تر شده و عفونت کند باعث بروز سردرد می‌شود. سردرد ناشی از سینوزیت معمولا در پیشانی و همچنین در صورت یا دندان‌ها احساس می‌شود. اغلب در صورت و بیشتر در پایین چشم‌ها و کنار بینی، درد و فشار احساس می‌شود. بیمار ممکن است بینی‌اش کیپ شود و معمولا وقتی به سمت جلو خم می‌شود درد آن شدت می‌گیرد. آب‌سیاه حاد می‌توند باعث ایجاد سردردهای شدیدی شود. در چنین وضعیتی فشار داخلی چشم به طور ناگهانی بالا رفته و باعث بروز سردرد شدیدی در پشت چشم‌ها می‌شود. کاسه چشم سخت به نظر می‌رسد، چشم قرمز می‌شود، بخش پیشین چشم (قرنیه) کدر به نظر می‌رسد و معمولا باعث تار شدن دید.

راه های تشخیص علت سردرد چیست؟

برای تشخیص عامل ایجاد سردرد و بهبود وضعیت بیماری، پزشکان سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و آزمایش عصبی دقیقی روی او انجام می‌دهند. تست‌های تشخیصی ممکن است شامل عکسبرداری‌های زیر شود:

• سی‌تی اسکن از مغز: توموگرافی رایانه‌ای(CT) برای به دست‌ آوردن تصاویری از درون بدن، از ترکیب تجهیزات اشعه ایکس ویژه‌ای با رایانه‌ای پیشرفته‌ای بهره می‌گیرد. پزشکان از سی‌تی اسکن مغز برای تشخیص خونریزی‌های ناشی از آنریسم پاره شده یا نشت کرده، سکته مغزی، تومورهای مغزی، بیماری یا ناهنجاری‌های جمجمه استفاده می‌کنند.
• ام‌آر‌آی از سر: تصویرسازی تشدید مغناطیسی(MRI) برای ایجاد تصویری دقیق از اندام‌ها، بافت‌های نرم، استخوان و دیگر ساختارهای داخلی بدن، از میدانی مغناطیسی قوی، پالس‌های فرکانس رادیویی و یک رایانه استفاده می‌کنند. پزشکان برای بررسی آناتومی مغز و کمک به تشخیص تومورها، اختلالات در حال رشد، مشکلات مربوط به رگ‌های خونی (همچون آنریسم)، اختلالات چشم و قسمت داخلی گوش، سکته مغزی، بیماری‌‌های مرتبط با غده هیپوفیز، اختلالات مزمن سیستم عصبی همچون ام‌اس، از ام‌آر‌آی مغز استفاده می‌کنند. بیماری مادرزادی به اسم ناهنجاری چیاری که ممکن است باعث بروز سردرد شود را هم می‌توان به راحتی با ام‌آرآی تشخیص داد.
• پونکسیون کمری: این آزمایش شامل برداشتن و بررسی کردن مقدار کمی از مایع مغزی-نخاعی (مایعی که اطراف مغز و نخاع را احاطه می‌کند) از ناحیه کمر یا بخش پایینی ستون فقرات می‌شود. پزشکان برای تشخیص عفونت‌هایی همچون مننژیت(عفونت غشاءهایی که مغز را می‌پوشانند) و آنسفالیت (عفونت خود مغز)، بیماری‌های مرتبط با التهاب دستگاه عصبی شامل سندرم گیلن باره و ام‌اس، خونریزی اطراف مغز (خونریزی زیر عنکبوتیه) و سرطان‌های مرتبط با مغز و نخاع از پونکسیون کمری استفاده می‌کنند.

آیا سردرد و میگرن قابل درمان است؟

در صورتی که بیماری شدید نباشد، از درمان‌های نسبتا ساده‌ای می‌توان استفاده کرد. برای بهبود علائم بیماری و جلوگیری از بروز مجدد و تشدید سردردها، پزشک ممکن است به تشخیص عوامل بروز سردرد (به ویژه در میگرن) همچون وجود استرس یا مصرف برخی غذاها بپردازد و درمان‌هایی را برای آن پیشنهاد دهد، درمان‌هایی همچون:

داروهای سردرد

برای سردردهای خفیف پزشکان معمولا داروهای بدون نسخه را پیشنهاد می‌کنند. اگر این داروها سردرد را به طور کامل درمان نکرد، با پزشک برای تجویزهای دیگری مشورت کنید.

برای بهبود سردرد می‌‌توان از مسکن‌هایی همچون استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد. کودکان و نوجوانان باید از مصرف آسپیرین خودداری کنند. در مواردی نادر، آسپیرین می‌تواند باعت ایجاد سندروم ری شود که بیماری خطرناک و کشنده‌ای است.

فیزیوتراپی چه تاثیری دارد؟

فیزیوتراپی با کمک گرفتن از روش های مختلف می تواند به درمان انواع سردرد و میگرن کمک کند.

روش‌های ماساژ دادن و درمان دستی مفصل‌ها می‌تواند درمان بسیار موثری برای سردردهای تنشی باشد. برای بازگردانی دامنه تحرک و داشتن وضعیتی مناسب در بخش بالایی ستون فقرات، پزشک می‌تواند از روش‌های مختلفی بهره گیرد. با این روش می‌توان علائم بیماری را به صورت موقت کاهش داد.

افرادی که از سردرد رنج می‌برند می‌توانند با همکاری پزشک و بهبود سبک زندگی‌شان، بهبود ماندگارتری در بیماری‌شان داشته باشند. در برخی موارد یک برنامه ساختاری ورزشی می‌تواند به بهبود مشکلات ماهیچه‌ها کمک کند.

طب سوزنی برای تسکین درد میگرن

طب سوزنی شامل وارد کردن سوزن‌های مخصوصی در نواحی مشخصی از بدن است، که پس از تحریک الکتریکی یا دستی سوزن‌ها صورت می‌گیرد. با انبساط رگ‌های کوچک اطراف سوزن، جریان خون افزایش می‌یابد. با اینکه راه‌هایی که باعث افزایش جریان خون می‌شوند، در کل درمانی عالی برای کاهش درد هستند، اما این روش برای بهبود میگرن موثر نیست. چون درد میگرن ممکن است بر اثر انبساط رگ‌های خونی در سر باشد، در این صورت افزایش جریان خون علائم بیمار را بدتر می‌کند. در نتیجه پزشک برای انجام طب سوزنی از نقاط مربوط به سر، گردن و بالاتنه خودداری می‌کند و در عوض از نقاط مربوط به پایین‌تنه استفاده کرده و به این صورت مانع انبساط رگ‌های موجود در سر می‌شود. تمامی این فرایند اغلب در حالتی انجام می‌شود که بیمار به پهلو دراز کشیده است. این حالت میزان انبساط رگ‌ها حین اعمال سوزن‌ها را کاهش می‌دهد.

بیوفیدبک

بیوفیدبک، آرمیدگی پیشرونده عضلانی، و تنفس شکمی چند نمونه از روش‌های غیردارویی هستد که تاثیرگذاری آن‌‌ها برای کاهش درد و بهبود عملکرد اثبات شده است. در بیوفیدبک از دستگاهی استفاده می‌شود که واکنش‌های بدن همچون میزان انعطاف و سفتی عضلات یا دمای پوست را نشان می‌دهد و به این صورت بیمار تلاش می‌کند این پاسخ‌های بیولوژیکی را بهبود بخشد. برای نمونه مانیتور این دستگاه ممکن است با ایجاد صدایی این تغییرات در بدن را اعلام کند، به طوری که با انقباض ماهیچه پیشانی این صدا افزایش یافته و با ریلکس شدن ماهیچه کاهش یابد. نوع دیگری از این مانیتورها از نمایشگری تصویری استفاده می‌کنند به صورتی که با افزایش یا کاهش دمای پوست دست یا پاهای بیمار، رنگ نوری در مانیتور تغییر می‌کند.

سفت شدن عضلات و تغییر در دمای بدن دو نمونه از پاسخ‌های بدن به استرس و فشار هستند. با فراهم کردن اطلاعاتی پیوسته و آنی از این واکنش‌های غیرارادی بدن، بیمار می‌تواند واکنش‌های بدنش نسبت به استرس را مشاهده کرده و آن‌ها را بهبود بخشد.

پس از اینکه بیمار با استفاده از بیوفیدبک توانایی‌اش در تشخیص و کاهش تنش و فشارهای بدن را بالا برد، می‌تواند هر زمان و در هر جایی بدون نیاز به این تجهیزات هم این کار را بکند. این مهارت‌ها به پیشگیری، کاهش و رفع سردرد کمک می‌کنند.

تحریک الکتریکی(TENS)

تحریک الکتریکی یکی دیگر از روش های درمان و توانبخشی سردرد و میگرن است.

تحریک الکتریکی سیستم عصبی برای انواع مختلفی از بیماری‌ها و به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد. می‌توان به صورت الکتریکی سیستم عصبی را تحریک کرد که این کار برای عصب‌های خارجی پوست از طریق متصل کردن یک الکترود به پوست انجام می‌شود.

حرکات کششی ساده برای کاهش سردرد

بسیاری از محققان و پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به میگرن برنامه‌ای منظم برای ورزش کردن‌ داشته باشند. ورزش باعث کاهش استرس، افزایش آرامش، بهبود عملکرد اندام‌ها و ایجاد تعادل در مواد شیمیایی مختلف بدن می‌شود. ورزش همچنین باعث ترشح آندورفین در مغز می‌شود که به عنوان مسکنی طبیعی در بدن عمل می‌کند. آندورفین و ورزش وضعیت بدن را بهبود بخشیده و احساس درد را کاهش می‌دهند.

پزشکان موارد زیر را در ورزش کردن پیشنهاد می‌دهند:

• قبل از شروع ورزش خوب گرم کنید
• حین ورزش و پس از آن آب کافی بنوشید
• اگر عوامل دیگری همچون ارتفاع یا تغییر آب و هوا باعث بروز درد میگرن شما می‌شوند، دقت کنید که کجا ورزش می‌کنید

برخی از ورزش های مفید برای درمان سردرد و میگرن عبارت اند از:

حرکت کششی چانه

برای انجام این تمرین با یک دست به آرامی سرتان را به جلو خم کنید و با دست دیگر چانه را به سمت قفسه سینه هدایت کنید تا ایجاد کششی در پشت گردن‌تان احساس کنید. 30 ثانیه در این وضعیت بمانید و چند بار این حرکت را تکرار کنید.

تمرین کششی عضله بازکننده گردن

برای کشش بیشتر این ماهیچه‌های سفت در پایه جمجمه، سر را به جلو خم کرده و سپس سر را 20 تا 30 درجه به طرفین بچرخانید.

اگر به سمت چپ سرتان را خم کردید، از دست‌ راست برای خم کردن سر به جلو استفاده کنید. حین انجام این حرکت کششی باید با دست پایه جمجمه را نگه داشته باشید تا کشیدگی را در انگشتان‌تان احساس کنید. تنها 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس سر را 20 تا 30 درجه به سمت راست چرخانده و از دست چپ برای تکرار حرکت به سمت دیگر استفاه کنید. برای هر طرف 5 بار این حرکت را تکرار کنید.

انعطاف عضلات جانبی گردن

برای انجام این تمرین روی دست چپ نشسته، دست راست را از بالای سر ببرید و گوش چپ‌تان را بگیرید، سپس سر را به آرامی به سمت راست بکشید، باید کشش و انعطافی را در سمت چپ گردن تا پایین شانه احساس کنید. 20 تا 30 ثانیه این حالت را نگه داشته و این حرکت را برای سمت دیگر هم تکرار کنید. برای هر طرف 3 بار این حرکت را تکرار کنید.

چرخش شانه‌ها

برای اتمام تمرینات کششی‌تان، هر دو شانه را 5 بار به سمت جلو و سپس 5 بار به سمت عقب بچرخانید. این کار همچنین باعث شل شدن ماهیچه‌هایی می‌شود که حرکات کششی روی آن‌ها انجام داده اید.

اگر احتمال بروز سردرد در شما وجود دارد، برای پیشگری از آن، این حرکت‌های کششی را به طور منظم انجام دهید.