روماتیسم ستون فقرات نوعی آرتروز است که بر مهره‌ها و مفاصل ستون فقرات (مفاصل فاست) تأثیر می‌گذارد. رماتیسم ستون فقرات ممکن است بر نواحی بیشتری از ستون فقرات مانند ستون فقرات گردنی، ستون فقرات صدری و ستون فقرات کمری و استخوان‌های خارجی (ساکروم، لگن) تأثیر بگذارد.
رماتیسم ستون فقرات یک بیماری مزمن است که مشخصه آن یک عود ناگهانی درد و پس از آن بهبود علائم و دوره خاموشی است. متخصصین ما در کلینیک تخصصی کمر و ستون فقرات جهت تشخیص بیماری رماتیسم ستون فقرات معاینات بالینی لازم را همراه با عکس‌برداری و آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص بیماری انجام می‌دهند. روماتیسم ستون فقرات درمانی ندارد اما روش‌هایی برای کاهش درد و علائم آن وجود دارد. گروه‌های حمایتی منابع خوبی برای دریافت اطلاعات بیشتر هستند.
روماتیسم ستون فقرات چیست؟
مشابه انواع دیگر آرتروز، روماتیسم ستون فقرات باعث ایجاد تورم و درد می‌شود. در موارد حاد رماتیسم ستون فقرات، بیماری باعث شکل‌گیری استخوان‌های جدید می‌شود که می‌تواند مهره‌های ستون فقرات را به هم متصل کند. درگیری مفاصل ساکرولیاک یک بیماری کلاسیک پیش‌رونده است. زمانی که مهره‌ها یا استخوان‌ها و مفاصل دیگر به یکدیگر می‌چسبند، ستون فقرات خشک و بی‌حرکت می‌شود. در برخی موارد این عارضه می‌تواند باعث تغییرات اساسی در وضعیت بدنی مانند کیفوز که یک انحراف غیرعادی روبه‌جلو در قسمت فوقانی ستون فقرات است شود.
شدت روماتیسم ستون فقرات می‌تواند در افراد بسیار متفاوت باشد. برخی از افراد دردهای متناوب کمر را تجربه می‌کنند و برخی دیگر درد شدید و خشک‌شدگی را در مدت زمانی طولانی احساس خواهند کرد. تقریباً مشخصه همه موارد، درد شدیدی است که در هنگام رفع علائم به طور موقتی تخفیف می‌یابد. در برخی موارد، رماتیسم ستون فقرات بر قسمت‌های دیگر بدن مانند چشم‌ها هم اثر می‌گذارد.
دلایل ابتلا به روماتیسم ستون فقرات
با این که هنوز دلیل اصلی ابتلا به روماتیسم ستون فقرات نامشخص است اما دانشمندان بر این باورند که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری ایفا می‌کنند. بیشتر افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات پروتئین انسانی آنتی‌ژن لکوسیت B27 (HLA-B27) تولید می‌کنند؛ بنابراین ممکن است پزشک برای تشخیص HLA-B27 از آزمایش خون کمک بگیرد. این علامت در 95 درصد افراد مبتلا به رماتیسم ستون فقرات دیده می‌شود. به هر حال اگر شما مبتلا به روماتیسم ستون فقرات هستید نباید HLA-B27 داشته باشید و بیشتر مردم با این علامت هرگز به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نمی‌شوند.
علائم
فرد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان معمولاً در قسمت پایین کمر خود احساس درد و خشکی می‌کند. معمولاً علائم در هنگام صبح یا پس از مدتی بی‌تحرکی تشدید می‌شوند. عموماً کمر درد در مفصل ساکرولیاک شروع شده و به سمت قسمت پایین ستون فقرات کشیده می‌شود. در نهایت این اختلال می‌تواند بر تمام ستون فقرات تأثیر بگذارد. مردم ممکن است در ران‌ها، باسن و مفاصل دیگر قسمت میانی بدن خود درد و حساسیت به لمس داشته باشند. مفاصل دیگر مانند زانوها و مچ پاها می‌تواند متورم شود؛ با این که این عارضه معمولاً بیش از 3 یا 4 مفصل را در دست‌ها و پاها تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
مشخصه بارز روماتیسم ستون فقرات، خشکی و گرفتگی است که در هنگام صبح تشدید شده و با تحرک کاهش می‌یابد. علائم در افراد مبتلا به این اختلال اگر دائماً ورزش نکنند تشدید می‌شود. کمر دردی که به دلایل دیگر ایجاد شده باشد معمولاً با انجام تمرینات ورزشی تشدید می‌شود.
با خشک شدن ستون فقرات و ساختار نگهدارنده آن، شخص شروع به خم شدن می‌کند. به مرور زمان استخوان‌های ستون فقرات به هم دیگر می‌چسبند و باعث خشک شدن اندام و سختی ستون فقرات که به آن ستون فقرات پوکر گفته می‌شود می‌گردد. این عارضه باعث می‌شود که فرد در هنگام تنفس عمیق با مشکل مواجه شود زیرا ستون فقرات و مفاصل خشک شده بین دنده‌ها و استخوان سینه برای باز کردن قفسه سینه با مشکل مواجه می‌شوند. درد و خشکی در قسمت پایین کمر می‌تواند در راه رفتن اشکال ایجاد کند. تقریباً انجام هر حرکتی با درد همراه خواهد بود.
در موارد نادر، التهاب در ریه‌ها باعث تنگی نفس شده و تورم چشم‌ها ممکن است بینایی را کاهش دهد و باعث دردناک و قرمز شدن چشم‌ها شود.
برخی دیگر از علائم احتمالی همراه با روماتیسم ستون فقرات عبارتند از:
- خستگی و ضعف
- تب
- بی‌اشتهایی
- کاهش وزن
عوارض ناشی از ابتلا به رماتیسم ستون فقرات
به مرور زمان، به دلیل ابتلا به رماتیسم ستون فقرات، انحراف ستون فقرات به سمت جلو شکل می‌گیرد. احتمال پوکی و نازک شدن استخوان‌ها در بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات بیشتر است که ممکن است باعث شکستگی مهره‌های ستون فقرات شود. روماتیسم ستون فقرات می‌تواند باعث پسوریازیس و تورم چشم، دریچه آئورت و سیستم گوارش شود.
درمان
داروها
- مسدودکننده عامل نکروز تومور. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که امیدوارکننده‌ترین داروها، مسدودکننده‌های عامل نکروز تومور هستند. این دارو واکنش بدن به عامل نکروز تومور که یک ماده شیمیایی است که باعث التهاب می‌شود را سرکوب می‌کنند. علاوه بر درمان التهاب، مسدودکننده‌های عامل نکروز تومور پیش روی روماتیسم ستون فقرات را کند می‌کند. مسدودکننده‌های عامل نکروز تومور عبارتند از: اینفلبکزیماب (رمیکاد)، اتانرسپت (انبرال)، ادالیماماب (هیومیرا)، سرتولیزاماب (سیمزیا) و کولیماماب (سیمپونی)
- داروهای ضد روماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری. این دسته از داروها برای کمک به کاهش تورم و کاهش سرعت پیشرفت روماتیسم ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای ضد روماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری داروهایی هستند که به کندی اثر می‌کنند و باید طبق دستور پزشک به طور مداوم مصرف شوند. این داروها برای درمان اسپوندلیت آنکیلوزان تجویز می‌شوند و عبارتند از متوترکزات و سولفاسالازین (ازالفیدین).
- داروهای مسکن و ضد درد. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی غالباً اولین داروهایی هستند که برای درمان درد روماتیسم ستون فقرات تجویز می‌شوند. پزشک ممکن است داروها ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه را تجویز نماید یا در برخی موارد داورهای تجویزی از این گروه را برای بیماری شما تجویز کند.
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
فعال بودن می‌تواند وضعیت بدن و دامنه حرکتی ستون فقرات را بهبود بخشد و از خشک‌شدگی و درد ستون فقرات پیشگیری کند.
در حالی که فعال هستید، فیزیوتراپی یک بخش مهم در درمان روماتیسم ستون فقرات است. فیزیوتراپیست می‌تواند اثربخش‌ترین تمرینات ورزشی را به شما آموزش داده و برنامه‌ای مناسب شما طراحی کند. انواع فیزیوتراپی که برای درمان رماتیسم ستون فقرات توصیه می‌شود عبارتند از:
- برنامه تمرینات گروهی که در آن شما همراه با دیگران ورزش می‌کنید
- برنامه تمرینی شخصی- به شما برنامه تمرینی داده می‌شود که خودتان آن را انجام دهید
- ماساژ – عضلات و بافت‌های نرم دیگر برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی ماساژ داده می‌شوند؛ استخوان‌های ستون فقرات هرگز نباید ماساژ داده شوند زیرا در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است باعث آسیب‌دیدگی مهره‌ها شود.
- هیدروتراپی یا آب درمانی – انجام تمرینات در آب که معمولاً در یک استخر کم‌عمق با آب گرم یا در وان مخصوص هیدروتراپی می‌شود. شناور شدن در آب به آسان‌تر شدن حرکات کمک می‌کند و باعث شل شدن و گرم شدن عضلات می‌شود.
- طب سوزنی – تحقیقات نشان داده است که انواع مختلف طب سوزنی در بیماران روماتیسم ستون فقرات کاهش قابل توجه درد، گزگز و خشکی کمر شده و به بیماران کمک می‌کند تا با آرامش بیشتر بتوانند برنامه‌های ورزشی خود را شروع کنند.
- روش‌های دیگر –درمان‌هایی مانند لیزرتراپی،مگنت تراپی، الکتروتراپی و ترکشن باعث درمان کمر درد و افزایش سرعت، کیفیت و قدرت‌ترمیم بافت، کاهش التهاب و تسکین درد در بیماران روماتیسمی می‌شود.
زندگی با رماتیسم ستون فقرات
هنوز درمانی برای روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد بنابراین این مهم است که بر اساس یک برنامه درمانی تحت نظر پزشک باشید. سعی کنید تغییراتی در سبک زندگی خود دهید که باعث افزایش کیفیت زندگی شما شود. فعال باشید و برای کاهش درد از انجام تمرینات ورزشی غافل نشوید. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در طراحی برنامه ورزشی و کمک به داشتن وضعیت خوب بدنی کمک کند.
