دررفتگی آرنج شرایطی است که با آسیب و فرسایش بافت اطراف مفصل آرنج همراه است و این مشکل با قرارگیری نامناسب استخوان های آرنج و عدم قرارگیری مناسب آنها در برابر یکدیگر همراه است. دررفتگی مفصل آرنج و پیچ خوردن مچ دست از رایج ترین موارد آسیب دیدگی جدی در بین افراد است.
دررفتگی مچ دست عبارت است از قرار گیری نا مناسب هر یک از هشت استخوان کوچک دست است که به نام استخوان‌های کارپال شناخته شده و مچ دست را تشکیل می‌دهند. در رفتگی مچ دست در نتیجه عواملی مانند وارد شدن ضربه یا افتادن بر روی مچ ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه ها
علائم دررفتگی آرنج شامل موارد زیر می باشد:
- درد آرنج شدید
- ورم
- کبودی
- تغییر شکل آرنج
- ایجاد مشکل در حرکت دادن آرنج
- ضعیف شدن نبض یا عدم احساس آن در ناحیه مچ (وارد شدن آسیب به رگ های خونی)
- بی حسی یا نداشتن احساس در ناحیه دست (وارد شدن آسیب به عصب)
اگر دچار نیمه دررفتگی آرنج و یا دررفتگی کامل شده اید ، لازم است که شما با یک پزشک متخصص برای تشخیص مشکل ایجاد شده و درمان دررفتگی آرنج ملاقات نمایید.
علائم و نشانه‌های دررفتگی مچ دست شامل درد مچ دست به همراه تغییر شکل ظاهری در ناحیه مچ است. به هر حال سوزش انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت میانی می‌تواند با آسیب‌های خفیف عصبی ارتباط داشته باشد. در این حالت نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی برای فرد وجود دارد.
علت
در رفتگی آرنج و مچ دست در اکثر مواقع به خاطر وارد شدن ضربه به دست افراد مشاهده می شود. در اکثر این موارد درد ارنج و در رفتگی آرنج در نتیجه افتادن فرد و کشیدگی بیش از حد دست و بازو ایجاد می گردد. هنگامی که دست فرد با زمین برخورد می کند، فشار ایجاد شده از طریق ساعد به آرنج منتقل می شود (در رفتگی آرنج در ورزش) و باعث خارج شدن آرنج از حفره محل قرار گیری آن و علت در رفتگی آرنج می گردد.
درمان فیزیوتراپی
به دنبال جا انداختن دررفتگی آرنج یا مچ دست و درمان مناسب مشکلات مربوط به آن، برای همه بیماران باید از برنامه های توانبخشی فیزیوتراپی استفاده شود. درمان در رفتگی آرنج و مچ دست معمولاً شامل تمرین های حرکتی مطابق نظر فیزیوتراپیست برای جلوگیری از خشک شدن مفاصل و تقویت آنها می باشد. در کلینیک فیزیوتراپی ما، با استفاده از ورزش، حرکات اصلاحی و دیگر روش های فیزیوتراپی به بیماران کمک می شود تا بتوانند عملکرد سابق دست خود را بازیابند و همچنین با تقویت عضلات مانع از دررفتگی مجدد آرنج و یا مچ دست شوند. در این کلینیک برای بیماران در هر جلسه ورزش هایی با توجه به روند بهبودی وی طرح ریزی می شود، سپس فیزیوتراپیست انجام این حرکات ورزشی را توسط بیمار چک می کند تا اطمینان حاصل کند، بیمار به درستی این حرکات را انجام می دهد و باعث آسیب رساندن به خود نمی شود.
یکی از مهم ترین اجزای برنامه توانبخشی به لزوم استراحت کافی بیمار برای انجام همه فعالیت هایی اشاره دارد که باعث افزایش درد بیمار می شود. در این حالت ممکن است نیاز به استفاده از محافظ یا بریس آرنج یا مچ دست (در موارد دررفتگی مچ دست) وجود داشته باشد. در مورد نیمه دررفتگی آرنج که از آسیب دیدگی‌های متداول محسوب می‌شود ، معمولاً لازم است مچ دست چند هفته‌ای گچ گرفته شود و پس از آن با مچ بند طبی بی‌حرکت نگه داشته شود. هنگام بهبود و درمان در رفتگی و نیمه دررفتگی آرنج باید از انجام فعالیت هایی که باعث وارد شدن فشار زیاد به آرنج می شود، خودداری گردد. برای مثال در این زمینه می توان به بلند کردن اجسام سنگین، دراز کشیدن بر روی دست آسیب دیده، و فعالیت های مربوط به هل دادن یا کشیدن اجسام اشاره کرد. اجتناب از انجام فعالیت های شدید باعث بهبود سریع تر بیمار و پیشگیری از وارد شدن آسیب های بعدی به آرنج می شود. هنگامی که بیمار بتواند این فعالیت ها را بدون احساس درد انجام دهد، امکان بازگشت تدریجی و از سر گیری این فعالیت ها در صورت عدم مشاهده افزایش علائم مشکل وجود خواهد داشت. این فرآیند معمولاً به یک دوره زمانی از چند هفته تا چند ماه (با توجه به شدت آسیب دیدگی) نیاز دارد و در این دوره باید از روش های درمانی فیزیوتراپی برای تسریع در بهبودی و درمان دررفتگی مچ دست و آرنج استفاده شود. در اینجا به ذکر چند روش درمانی فیزیوتراپی برای در رفتگی می پردازیم که بیمار می تواند از آنها به صورت ترکیبی برای رفع مشکل خود استفاده کند:
- بی حرکت کردن عضو آسیب دیده
- یخ درمانی و گرما درمانی
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
- اولتراسوند
- حرکت دادن مفصل آرنج
- حرکت های اصلاحی فیزیوتراپی برای درمان مچ دست و آرنج دست که شامل موارد زیر می شوند:
- تمرین های افزایش دامنه حرکت
- تمرین های دامنه حرکتی انفعالی (PROM)
- تمرین های دامنه حرکتی با کمک فعال (AAROM)
- تمرین های دامنه حرکتی فعال (AROM)
- تمرین های دامنه حرکتی مقاومتی فعال (ARROM)
- تمرین های کششی یا انعطاف پذیری
- تمرین های تقویت عضلات
- تمرین های افزایش دامنه حرکت
- آموزش دادن به بیمار (پس از اینکه دررفتگی آرنج وی جا اندازی شد) درباره مواردی که در ادامه ذکر می شود:
- اقدامات احتیاطی مورد نیاز
- اقدامات خود مراقبتی برای زخم ها (در صورت استفاده از عمل جراحی)
- پیشگیری از آسیب دیدگی مجدد
برنامه توان بخشی بستگی به مشکلات خاص مفصل آرنج و مچ دست، مرحله ریکاوری، و اهداف درمانی بیمار دارد. روش های درمانی مطرح شده فوق به این معنی نیست که متخصص فیزیوتراپی از همه این روش ها در یک جلسه درمانی استفاده می کند. بلکه متخصص فیزیوتراپیست به شما در تعیین بهترین برنامه درمانی و مراقبتی با استفاده از بهترین روش های مناسب کمک خواهد کرد.
ورزش و حرکت های اصلاحی
تمرین های زیر معمولاً برای بیمارانی تجویز می شود که مجاز به شروع فعالیت های حرکتی به دنبال در رفتن آرنج هستند. قبل از شروع این حرکت ها لازم است که شما با متخصص فیزیوتراپی درباره مناسب بودن استفاده آنها برای خود صحبت کنید. معمولاً، این حرکت ها باید سه بار در روز و فقط زمانی انجام شوند که باعث افزایش علائم مشکلات مربوط به در رفتگی آرنج و مچ دست نشوند. در ادامه چند حرکت اصلاحی مربوط به دررفتگی آرنج شرح داده می شود:
- تمرین1: خم و راست کردن آرنج
آرنج خود را تا زمانی که دردی در آن احساس نکرده اید خم و راست نمایید (مطابق تصویر بالا). در این حالت سعی کنید حرکت را با ایجاد کشیدگی کافی در آرنج به صورتی انجام دهید که دردی به خاطر آن احساس ننمایید. این حرکت را 10 بار تکرار نمایید.
- تمرین2: چرخش ساعد
این حرکت را با قرار دادن آرنج در کنار بدن و خم کردن آن به مقدار 90 درجه شروع کنید (مطابق تصویر بالا). به آرامی کف دست خود را به سمت بالا و پایین تا زمانی بچرخانید که احساس درد نداشته باشید. سعی کنید فشار بیش از حد به دست خود وارد نکنید. این حرکت را در صورتی که علائم مشکل شما افزایش پیدا نکرد، 10 بار تکرار کنید.
- تمرین3: فشار دادن توپ تنیس
این تمرین را با گرفتن یک توپ تنیس در دست آغاز کنید (مطابق تصویر بالا). توپ تنیس را تا حد ممکن و تا زمانی که احساس راحتی می کنید، فشار دهید. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید و در صورت عدم مشاهده درد 10 بار تکرار نمایید.
ورزش و حرکت‌های اصلاحی در رفتگی مچ دست شامل موارد زیر است:
- تمرین1: خم کردن مچ برای ایجاد کشیدگی
این حرکت با قرار دادن ساعد بر روی یک میز یا نیمکت شروع می‌شود و در این حالت لازم است مچ دست و انگشتان بر روی لبه قرار داشته باشند. در ادامه سعی کنید مچ دست خود را به سمت جلو و عقب تا زمانی خم کنید که حالت کشیدگی ملایم تا متوسط در مچ را بدون احساس درد داشته باشید (مطابق تصویر بالا). این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
- تمرین2: خم کردن مچ دست به پهلو
این حرکت را با قرار دادن ساعد بر روی یک میز یا نیمکت شروع کنید و مچ دست و انگشتان را بر روی لبه آن قرار دهید. مچ دست خود را از پهلویی به پهلوی دیگر تا زمانی خم کنید که حالت کشیدگی در مچ بدون احساس درد داشته باشید (همانند تصویر بالا). این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
دررفتگی مفصل آرنج و مچ دست در بین کودکان شایعتر می باشد. این مشکل به خودی خود درمان نمی شود، بنابراین اگر نشانه ها و علائم ذکر شده در مقاله را دارید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. باید توجه داشت که پس از درمان در رفتگی آرنج یا مچ دست (جا انداختن) برای مصون ماندن از عوارض آن (خشکی و سفتی مفصل آرنج)، باید برنامه توانبخشی را تحت نظر فیزیوتراپیست انجام دهید.
