درد در ناحیه پایین شکم، در محل اتصال ران و لگن با عنوان درد کشاله ران شناخته میشود. کشیدگی عضلانی شایعترین دلیل درد کشاله ران محسوب میشود. البته عارضههای دیگری مانند فتق کشاله ران، سنگ کلیه، بروز مشکلات در مفصل ران یا در کیسه بیضه (در مردان) و برخی مشکلات عصبی نیز میتوانند باعث ایجاد درد کشاله ران شوند. بسته به علت اصلی عارضه، درد کشاله ران میتواند خفیف یا شدید و تدریجی یا ناگهانی باشد.
جهت تعیین علت درد کشاله ران، پزشک از معاینه بدنی و در صورت لزوم از آزمایش خون یا آزمایشهای تصویربرداری استفاده میکند.
علت درد کشاله ران
مراجعه به پزشک جهت ارزیابی و تعیین علت ایجاد درد کشاله ران از اهمیت زیادی برخوردار است.
دلایل غیر متداول درد کشاله ران
عارضههای ایجاد شده در بیضهها، لگن و اعصاب از جمله دلایل غیر متداول هستند که میتوانند باعث ایجاد درد کشاله ران شوند.
کشیدگی عضلانی
آسیبهای ورزشی و یا انجام نادرست حرکت در قسمت مفصل ران باعث کشیدگی عضلات کشاله ران شده و در نهایت منجر به کشیدگی یا پارگی عضلات قسمت داخلی ران میشود.
معمولاً درد کشاله ران شدید است و به طور ناگهانی آغاز میشود و همچنین علت ایجاد درد مشخص میباشد. علاوه بر درد امکان دارد اسپاسم عضله داخلی ران و ضعف در پاها در اثر کشیدگی ایجاد شود.
فتق کشاله ران
فتق کشاله ران زمانی ایجاد میشود که بافت چربی و یا رودهها وارد ناحیهای ضعیف در دیواره شکمی میشوند. در برخی از مواقع، فتق کشاله ران باعث ایجاد هیچ علائمی نمیشود. در صورت بروز علائم، امکان دارد احساس کشیدگی و یا درد در قسمت کشاله ران در زمان سرفه یا بلند کردن اشیاء ایجاد شود. همچنین ممکن است برآمدگی قابل مشاهده در کشاله ران ایجاد شود.
سنگ کلیه
امکان دارد با عبور سنگ کلیه از مجاری ادراری، درد خفیف یا شدید ایجاد شود. این درد معمولاً بین دندهها و لگن یا قسمت تحتانی شکم ایجاد میشود. در هر دو صورت درد به طور مداوم در کشاله ران انتشار پیدا میکند. علاوه بر درد امکان دارد در ادرار خون مشاهده شود و یا حالت تهوع، استفراغ، درد در زمان ادرار و اضطرار در دفع ادرار ایجاد شود.
آرتروز مفصل لگن
آرتروز مفصل لگن در اثر ساییدگی مفصل لگن ایجاد میشود. در اثر تخریب غضروف، حرکت پا باعث ایجاد درد میشود. درد ناشی از آرتروز در اثر انجام فعالیت شدیدتر شده و با استراحت تسکین پیدا میکند. علاوه بر درد امکان دارد سفتی مفصل لگن ایجاد شود و همچنین ممکن است در هنگام حرکت، صدا در قسمت مفصل شنیده شود.
گیر کردن مفصل ران
گیر کردن مفصل ران (FAI) در مراحل اولیه آرتروز مفصل ران ایجاد میشود. زمانی که زائدههای استخوانی در اطراف مفصل گوی و کاسهای ران ایجاد میشوند، باعث محدودیت حرکتی مفصل ران و ایجاد درد کشاله ران میشوند. امکان دارد درد ایجاد شده خفیف یا شدید باشد.
پارگی لابروم لگن
لابروم لگن یک لایه غضروف است که لبه بیرونی مفصل لگن را پوشش میدهد. پارگی لابروم لگن میتواند باعث ایجاد درد کشاله ران یا باسن شود. این نوع درد در زمان انجام حرکات خاصی در لگن ایجاد میشود. در برخی از مواقع در اثر این عارضه صدا در مفصل لگن شنیده میشود.
شکستگی لگن
شکستگی لگن در اثر عواملی مانند افتادن از ارتفاع، ضربه مستقیم به لگن، پوکی استخوان، سرطان یا آسیبدیدگی ایجاد میشود.
درد ناشی از شکستگی لگن معمولاً در کشاله ران احساس میشود و در زمان حرکت یا چرخش در مفصل لگن درد به میزان زیادی تشدید میشود.
نکروز سر استخوان ران
این عارضه با ایجاد اختلال در خونرسانی به استخوان، باعث مرگ سلولهای استخوانی و در نهایت منجر به تخریب مفصل لگن و سر استخوان ران میشود. اولین نشانه این عارضه وجود درد ضربانی در کشاله ران یا باسن میباشد. با پیشروی عارضه، امکان دارد در اثر دشواری ناشی از وارد شدن وزن بر مفصل در زمان راه رفتن حالت لنگیدن ایجاد شود.
فتق ورزشی
فتق ورزشی نوعی آسیبدیدگی غیر متداول است که بیشتر در میان بازیکنان فوتبال و هاکی شایع است و در اثر تضعیف دیواره شکمی ایجاد میشود. این عارضه باعث ایجاد درد در قسمت کشاله ران میشود. تشخیص فتق ورزشی دشوار است و معمولاً تنها راه درمان آن استراحت یا جراحی است.
دلایل غیر متداول
عارضههای ایجاد شده در بیضهها، شکم، لگن و مشکلات عصبی از جمله دلایل غیر متداول هستند که میتوانند باعث ایجاد درد کشاله ران شوند.
عارضههای ایجاد شده در بیضهها
برخی از عارضههایی که در قسمت بیضهها ایجاد میشوند باعث بروز درد کشاله ران میشوند. این عارضهها شامل :
- اپیدیدیمیت : این عارضه در اثر التهاب اپیدیدیم – مجرایی در قسمت پشت بیضهها ایجاد میشود. امکان دارد درد ناشی از اپیدیدیمیت در کشاله ران آغاز شده و سپس به بیضهها منتقل شود. همچنین ممکن است ورم بیضه، تب و لرز ایجاد شود.
- پیچخوردگی بیضه : پیچخوردگی بیضه یک فوریت پزشکی محسوب میشود و در اثر پیچخوردگی طناب اسپرماتیک ایجاد میشود و باعث بروز درد شدید و ناگهانی در کشاله ران و بیضه میشود.
مشکلات عصبی
فشردگی عصب در قسمت کمر میتواند باعث ایجاد درد و بیحسی و احساس گزگز در کشاله ران شود. این عارضه رادیکولوپاتی کمری نام دارد.
گیر افتادگی عصب شامل گیر افتادگی عصب ابتوراتور (سدادی) و عصب ایلیو اینگوینال میتواند باعث ایجاد سوزش یا درد کشاله ران و یا درد در میانه ران شود. همچنین امکان دارد علائمی مانند بیحسی یا احساس گزگز ایجاد شوند.
عارضههای ایجاد شده در قسمت شکم یا لگن
برخی از عارضههای ایجاد شده در قسمت شکم مانند بیماری دیورتیکولی و یا آنوریسم آئورت شکمی و همچنین عارضههای ایجاد شده در قسمت لگن مانند کیست تخمدان میتوانند باعث ایجاد درد کشاله ران شوند.
استئیت پوبیس
استئیت پوبیس در اثر التهاب سیمفیزیس پوبیس (مفصل غضروفی که دو استخوان ناحیه شرمگاهی را به هم متصل میکند) ایجاد میشود. این عارضه باعث ایجاد درد در کشاله ران و لگن میشود. امکان دارد این عارضه در افراد ورزشکار و یا غیر ورزشکار، خصوصاً افرادی که دارای سابقه التهاب مفاصل، حاملگی، آسیبدیدگی لگن و یا جراحی لگن هستند ایجاد شود.
دو عارضه زیر به ندرت باعث ایجاد درد کشاله ران میشوند و بایستی بوسیله پزشک ارزیابی شوند:
عفونت مفصل
به ندرت امکان دارد مفصل لگن عفونی شود. این حالت بیشتر در افراد سالخورده (افراد بالای 80 سال)، بیماران مبتلا به دیابت، روماتیسم مفصلی، جراحی مفصل و افراد دارای پروتز مفصل لگن یا زانو شایع است. علاوه بر درد کشاله ران، این عارضه میتواند باعث ایجاد تب، ورم، گرمی و قرمزی در مفصل لگن (خصوصاً در زمان حرکت پا) شود.
تومور
به ندرت امکان دارد که یک تومور در عضله یا استخوان خصوصاً در قسمت داخلی عضلات ران باعث ایجاد درد کشاله ران شود. بر خلاف کشیدگی عضله، درد کشاله ران ناشی از تومور معمولاً با انجام ورزش تشدید نمیشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت درد شدید یا مداوم در کشاله ران و افتادن از ارتفاع یا انواع دیگر آسیبدیدگی لگن بایستی سریعاً به پزشک مراجعه شود.
درد کشاله ران همراه با تب، لرز، وجود خون در ادرار ، درد در شکم یا لگن، حالت تهوع یا استفراغ، عدم تحمل وزن یا ناتوانی در راه رفتن نیاز به بررسی پزشکی دارند.
در صورت بروز فتق کشاله ران، چنانچه باز گرداندن بافت بیرونزده امکانپذیر نباشد، بایستی به پزشک مراجعه شود. همچنین در صورت بروز درد شدید در ناحیه فتق یا ایجاد علائمی مانند استفراغ، اسهال یا ورم شکم بیمار باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. این علائم میتوانند نشاندهنده فتق استرانگوله (مختنق) باشد. برای درمان این عارضه بایستی از جراحی استفاده شود.
در صورت ایجاد ورم و درد شدید در یک طرف کیسه بیضه بایستی به پزشک مراجعه شود تا در صورت بروز پیچخوردگی بیضه، از جراحی استفاده شود.
تشخیص علت درد کشاله ران
پزشک پس از بررسی سابقه پزشکی بیمار علت بروز درد کشاله ران، زمان آغاز درد و وجود آسیبدیدگیهای دیگر را ارزیابی میکند. پزشک همچنین عوامل تشدید یا بهبود درد و وجود علائم دیگر را نیز بررسی میکند. سپس پزشک از معاینه بدنی و آزمایشهای تصویربرداری جهت تشخیص علت ایجاد درد استفاده میکند.
معاینه بدنی
پزشک جهت تشخیص علت درد، بخشهایی از بدن مانند شکم و بیضهها را معاینه کرده و از آزمایشهای عصبی و اسکلتی-عضلانی استفاده میکند.
درد در بیماران معمولاً در اثر انجام حرکاتی مانند خم کردن و یا چرخش مفصل لگن ایجاد میشود. از جمله این حرکات قرار دادن مچ پا روی ران در حالت نشسته جهت پوشیدن جوراب و کفش میباشد.
آزمایشهای تصویربرداری
کشیدگی عضلات کشاله ران بوسیله معاینه بدنی تشخیص داده میشود ولی جهت تشخصی دلایل دیگر ایجاد درد کشاله ران از آزمایشهای تصویربرداری استفاده میشود.
متداولترین آزمایش تصویربرداری برای تشخیص علت درد کشاله ران، تصویربرداری با اشعه ایکس میباشد. از این آزمایش برای مشاهده ساختار استخوانی و مفصل لگن استفاده میشود. تصویربرداری با اشعه ایکس مناسبترین نوع آزمایش جهت تعیین میزان آسیبدیدگی غضروف و دیگر علائم آرتروز لگن مانند زائده استخوانی و کاهش فضای مفصلی به شمار میرود.
در صورتی که درد کشاله ران به بیضهها یا فتق کشاله ران مربوط باشد، امکان دارد از سونوگرافی استفاده شود. در صورت احتمال وجود سنگ کلیه، ممکن است پزشک از توموگرافی رایانهای (سی تی اسکن) استفاده کند. چنانچه عارضههای مربوط به روده، شکم یا لگن باعث ایجاد درد کشاله ران شوند، پزشک از سونوگرافی یا سی تی اسکن شکم یا لگن استفاده میکند.
تصویرسازی تشدید مغناطیسی (ام آر آی) معمولاً جهت ارزیابی بافتهای نرم اطراف مفصل لگن به کار برده میشود. ام آر آی جهت مشاهده عضلات، تاندونها، رباطها و لابروم به منظور تشخیص علت درد کشاله ران استفاده میشود. در برخی از مواقع برای مشاهده دقیقتر آسیبدیدگی غضروف و لابروم درون مفصل، ام آر آی با استفاده از تزریق محلولی به نام کنتراست (ماده حاجب) انجام میشود.
از ام آر آی برای تشخیص مشکلات عصبی مانند درد کشاله ران ناشی از فشردگی عصب در کمر نیز استفاده میشود.
انجام تزریقات
از تزریقات برای تشخیص یا درمان درد کشاله ران پای چپ و راست استفاده میشود. تزریق توسط پزشک، جراح ارتوپد یا متخصص رادیولوژی و با استفاده از سونوگرافی یا اشعه ایکس انجام شود.
پس از وارد شدن سوزن در مفصل، ماده بیحسی (لیدوکائین) تزریق میشود. در صورتی که درد به طور موقت تسکین پیدا کند، منشاء درد احتمالاً در محل تزریق ماده بیحسی قرار دارد.
راههای درمان درد کشاله ران
پس از تشخیص علت ایجاد درد، پزشک برنامه درمانی مناسب را طراحی و تدوین میکند.
درمان درد کشاله ران به کمک تغییر در شیوه زندگی
در برخی از مواقع درد کشاله ران پای چپ و راست به کمک تغییر در شیوه زندگی قابل درمان است. برای مثال، در ارتباط با کشیدگی عضلات کشاله ران استراحت، استفاده از یخ در ناحیه آسیبدیده و بستن قسمت فوقانی ران با نوار الاستیک جهت کاهش درد و ورم مؤثر است. جهت رفع درد ناشی از آرتروز لگن، بایستی از انجام فعالیتهایی مانند بالا رفتن از راه پله که باعث تشدید درد میشوند خودداری شود. برای رفع درد ناشی از اپیدیدیمیت یا عارضههای دیگر مرتبط با بیضهها، بالا نگه داشتن کیسه بیضه و استفاده از یخ به رفع درد کمک میکند.
مصرف دارو
در مواردی مانند کشیدگی عضلات کشاله ران، آرتروز، پارگی لابروم، استئیت پوبیس و فشردگی عصب در ناحیه کمر از داروهایی مانند تایلنول (استامینوفن) یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) برای تسکین درد کشاله ران پای چپ و راست استفاده میشود.
جهت درمان دردهای شدید کشاله ران ناشی از سنگ کلیه، شکستگی لگن یا عفونت مفصل لگن امکان دارد از داروهای قویتری مانند داروهای مُسکن مخدر استفاده شود.
در برخی از موارد مانند جهت تسکین درد کشاله ران ناشی از آرتروز لگن، داروی استروئید مانند کورتیزون داخل لگن تزریق میشود. در صورت فشردگی عصب دارو در قسمت پایین کمر تزریق خواهد شد.
بسته به علت اصلی ایجاد درد، در مواردی مانند اپیدیدیمیت یا عفونت مفصل لگن جهت درمان عفونت امکان دارد از آنتیبیوتیک استفاده شود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از روشهای درمانی مؤثر جهت درمان درد کشاله ران به محسوب میشود. زمان استفاده از توانبخشی به علت اصلی ایجاد درد بستگی دارد. (مانند فیزیوتراپی پس از تعویض مفصل لگن و یا فیزیوتراپی بلندمدت جهت درمان آرتروز لگن). در فیزیوتراپی علاوه بر انجام تمارین جهت تقویت عضلات پا و لگن و بهبود دامنه حرکتی و انعطافپذیری، متخصص فیزیوتراپی استفاده از ابزار خاصی مانند عصا یا واکر را به بیمار توصیه میکند.
جراحی
در برخی از موارد مانند پیچخوردگی بیضه جهت درمان عارضه به استفاده از جراحی نیاز است. امکان دارد در مواردی مانند تعویض مفصل لگن ناشی از آرتروز پیشرفته لگن و پارگی لابروم نیز از جراحی استفاده شود.
جلوگیری از ایجاد درد کشاله ران
استفاده از روشهای زیر جهت جلوگیری از ایجاد درد کشاله ران سودمند میباشند:
- حفظ تناسب اندام
- انجام ورزشهای کم برخورد که فشار کمتری بر لگن وارد میکنند مانند شنا و دوچرخهسواری
- مشاوره با پزشک جهت انجام تمرینهای تعادلی یا تای چی جهت جلوگیری از افتادن در اثر از دست دادن تعادل
- انجام ورزش روزانه جهت کاهش سرعت تحلیل استخوان و تقویت عضلانی
