درد مهره وسط کمر در ناحیه زیر گردن و بالاتر از قسمت پایینی قفسه‌ی دنده، در ناحیه‌ای به نام ستون فقرات قفسه سینه رخ میدهد. در این ناحیه از بدن ۱۲ استخوان وجود دارد که شامل مهره‌های T1 تاT12 می‌باشد. دیسک‌های کمر در بین این مهره‌ها قرار دارند.
وظیفه‌ی ستون فقرات محافظت از نخاع است. نخاع دستهای از اعصاب طولانی است که به مغز امکان برقراری ارتباط با سایر اعضای بدن را میدهد.
به چندین روش ممکن است که استخوانها، عضلات، رباط‌ها و دیسک‌های ستون فقرات باعث تحریک و یا آسیب زدن به اعصاب شده و نهایتا منجر به کمر درد شوند.
بیشتر کمر دردها به جای این که در قسمت میانی کمر اتفاق بیفتند در قسمت تحتانی کمر اتفاق می‌افتند زیرا قسمت میانی کمر نسبتاً پایدار است. با این وجود، گاهی ممکن است که فرد دچار دردهای مزمن در نواحی میانی و یا فوقانی کمر شود. ممکن است که همان شرایط و عواملی که باعث ایجاد درد در مهره وسط کمر میشود باعث درد در قسمت بالایی کمر نیز شود. فیزیوتراپیست از تمرینات و حرکات درمانی خاصی به همراه ماساژ برای تسکین درد مهره وسط کمر استفاده می‌کند. همچنین با مراجعه به فیزیوتراپیست حرکات ورزشی و کششی به شما آموزش میدهد كه میتوانید به تنهایی در منزل انجام دهید تا درد کمرتان تسکین یابد.
علائم درد مهره وسط کمر
درد مهره وسط کمر علائم مختلفی دارد که به علت اصلی درد بستگی دارند. برخی از شایع‌ترین علائم درد مهره وسط کمر عبارتند از:
- دردهای عضلانی
- درد ملایم
- احساس سوزش
- درد شدید یا برنده
- سفتی یا خشکی عضلات
برخی دیگر از علائم جدی درد مهره وسط کمر شامل موارد زیر می‌باشد:
- سوزش یا بیحسی در پاها، بازوها یا قفسه سینه
- درد قفسه سینه
- ضعف در پاها یا بازوها
- از دست دادن کنترل عملکرد روده یا مثانه
چه عواملی باعث درد مهره وسط کمر میشود؟
طرز ایستادن و یا نشستن نادرست
فشار مکرر روی ستون فقرات می‌تواند منجر به کمر درد شود. در برخی از موارد، طرز ایستادن و یا نشستن نادرست می‌تواند باعث فشار آمدن بر روی ستون فقرات فرد شود. در چنین شرایط که فرد بصورت خمیده ایستاده و نشسته است عضلات و لیگامان‌های کمر مجبورند که بیشتر درگیر شوند و فشار بیشتری را تحمل کنند تا وی بتواند تعادل خود را حفظ کند. کارکشیدن بیش از حد از این عضلات ممکن است منجر به درد و ناراحتی در مهره وسط کمر شود.
چاقی
یک متا آنالیز که بر روی ۹۵ مورد صورت گرفت نشان از وجود رابطه مستقیم چاقی با کمر درد دارد. در واقع، با افزایش وزن خطر ابتلا به کمر درد نیز افزایش می‌یابد.
پیچ‌خوردگی و یا کشیدگی عضلانی
در پیچ‌خوردگی رباط‌ها دچار پارگی یا کشش می‌شوند اما کشیدگی عضلانی شامل پارگی یا کشش عضلات و تاندون‌ها است. بلند کردن اجسام سنگین از روی زمین بصورت مستمر و مکرر مخصوصا رعایت طرز صحیح انجام این کار می‌تواند به راحتی باعث کشیدگی و یا پیچ‌خوردگی کمر فرد شود. همچنین پیچ‌خوردگی و کشیدگی ممکن است در اثر حرکات ناگهانی و شل نیز اتفاق بیفتد.
سقوط از ارتفاع و یا آسیب‌دیدگی
مهره وسط کمر نسبت به ستون فقرات سرویکال (گردن) و ستون فقرات لومبار (کمر) کمتر دچار آسیب‌دیدگی میشود دلیل این امر هم ساختار و محکمتر بودن آن است. با این وجود کماکان احتمال آسیب‌دیدگی در این قسمت از کمر وجود دارد. در واقع آسیب‌دیدگی مهره وسط کمر بیشتر در نتیجة رخدادهای زیر اتفاق می‌افتد:
- سقوط از بلندی مانند افتان از پله‌ها یا ارتفاع
- تصادف
- ترومای بلانت (آسیب‌دیدگی بر اثر نیرویی ناشی از برخورد با شئ با لبه ضخیم)
- حوادث ورزشی
آسیب‌دیدگی ستون فقرات قفسه سینه ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد اما افراد مسن بیش از سایرین در معرض این خطر قرار دارند. اگر چنانچه بعد از چنین حوادثی در قسمت مهره وسط کمر احساس درد کردید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
دیسک کمر
دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که هسته داخلی و ژل مانند یک دیسک در کمر به حلقه بیرونی غضروف فشار وارد کند و منجر به فشرده شدن عصب در آن قسمت شود. همچنین به فتق دیسک کمر معمولاً لغزش دیسک یا پارگی دیسک نیز گفته میشود.
این فشار روی عصب می‌تواند منجر به ایجاد درد، سوزش یا بیحسی در مهره وسط کمر و مناطقی مانند پاها شود که عصب آسیب‌دیده در آنجا امتداد دارد.
آرتروز
استئوآرتریت (OA) یک بیماری دژنراتیو مفصلی است و زمانی اتفاق می‌افتد که غضروفهای پوشاننده‌ی مفاصل شکسته شده و باعث می‌شوند ایجاد اصطکاک و مالیده شدن استخوانها به یکدیگر شوند.
پیری
هرچه سن فرد بالاتر می‌رود احتمال ابتلا به کمر درد نیز در وی بیشتر میشود. روند پیری به طور طبیعی باعث فرسودگی و ضعیف شدن بدن از جمله نازک شدن استخوانها، کاهش حجم عضلات و کاهش مایعات بین مفاصل در ستون فقرات میشود. همه این موارد باعث ایجاد کمر درد می‌شوند.
شکستگی
شکستگی‌های مهره‌ای غالبا بر اثر حوادثی همچون سقوط از ارتفاع، تصادفات ناشی از رانندگی یا آسیب‌دیدگی‌های ورزشی رخ میدهد. همچنین شکستگی در افرادی مانند مبتلایان به آرتروز که تراکم استخوانی کمتری دارند بیشتر شایع است.
شکستگی مهره‌ای می‌تواند باعث درد شدیدی در مهره وسط کمر شود بطوری که این درد با حرکت فرد تشدید نیز میشود. اگر چنانچه دچار بی‌اختیاری ادرار، سوزن سوزن شدن یا بیحسی شده‌اید ممکن است که شکستگی روی نخاع شما تأثیر گذاشته باشد.
شکستگی مهره یا شکستگی استخوان می‌تواند آسیب بسیار جدی باشد و در اغلب موارد بایستی فورا تحت درمان قرار گیرد. گزینه‌های درمانی می‌تواند شامل استفاده از بریس، مراجعه به فیزیوتراپی و احتمالاً عمل جراحی باشد.
چگونه می‌توان درد مهره وسط کمر را تشخیص داد؟
برای تشخیص درد مهره وسط کمر بایستی به پزشک مراجعه کنید. در چنین مواردی پزشک از موارد زیر برای کمک به تشخیص بهتر استفاده می‌کند:
معاینه جسمانی بیمار
در طی معاینه فیزیکی و جسمانی، پزشک به ستون فقرات، سر، لگن، شکم، بازوها و پاها نگاه می‌کند. اگر چنانچه تصادف کرده باشید در این صورت ممکن است متخصصین اورژانس در طی معاینه جسمانی یک محافظ در اطراف گردن شما قرار دهند تا مانع حرکت اضافی ستون فقرات این قسمت از بدن شود.
آزمایشات پزشکی
همچنین برای تشخیص بهتر، به احتمال زیاد پزشک یکسری آزمایش برایتان تجویز می‌کند که ممکن است شامل آزمایش‌های عصبی و عکسبرداری است.
آزمایش عصبی عملکرد مغز و نخاع را مورد بررسی قرار میدهد. در طول این آزمایش، پزشک ممکن است از شما بخواهد انگشتان پا یا انگشتان دست خود را تکان دهید. این کار می‌تواند وضعیت نخاع و پایانه‌های عصبی شما را نشان دهد.
آزمایشات عکسبرداری تصاویری از بدن بیمار تولید می‌کنند. به کمک این دسته از آزمایشات می‌توان هر نوع شکستگی، تخریب استخوان یا سایر علل کمر درد را مشاهده کرد. معمولا این آزمایشات شامل موارد زیر می‌باشد:
- عکسبرداری با اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
- سونوگرافی
این آزمایشات تصویربرداری به پزشک این اجازه را میدهد تا هرگونه آسیب‌دیدگی در قسمت ستون فقرات بیمار را ببیند و یک دوره درمانی مناسب برای وی تعیین کند.
درمان درد مهره وسط کمر
درمان درد مهره وسط کمر بسته به علت درد متفاوت است. از آنجا که کمر درد یک بیماری نسبتاً شایع است لذا اکثر افراد ابتدا با استفاده از روشهای درمانی ساده، ارزان و غیرتهاجمی اقدام به درمان آن در خانه می‌کنند. اگر داروهای خانگی هیچگونه کمکی به تسکین علائم نکرد در این صورت ممکن است نیاز به درمان‌های پزشکی یا جراحی باشد.
داروهای خانگی درد مهره وسط کمر
روشهای مختلفی وجود دارد که میتوانید در خانه برای درمان درد مهره وسط کمر انجام دهید. برخی از آنها عبارتند از:
- بر روی این قسمت از بدن ابتدا یخ بمالید و سپس از گرما درمانی استفاده کنید. این کار یکی از متداول‌ترین روشهایی است که می‌تواند امدادرسانی فوری را برای بیمار فراهم کند.
- میتوانید از داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (ادویل) و ناپروکسن (الیو) به منظور کاهش تورم و درد استفاده کنید.
- میتوانید با انجام ورزشهایی مانند یوگا عضلات کمر خود را تقویت کرده و کشش دهید.
همچنین میتوانید برای تسکین درد در صدد بهبود وضعیت ایستادن و نشستن خود باشید. بدین منظور میتوانید نکات زیر را رعایت کنید:
- از لم دادن و یا خم کردن بدن خودداری کنید.
- به هنگام ایستادن شانه‌های خود را عقب نگه دارید.
- در صورتی که مجبورید برای مدت طولانی بنشینید هرزگاهی چند دقیقه‌ای از جای خود بلند شوید و بایستید.
- اگر شغلتان پشت میزنشینی است صندلی و ارتفاع مانیتور، صفحه کلید و موقعیت مکانی ماوس خود را تنظیم کنید تا مجبور نباشید که به هنگام کارکردن بدنتان را در وضعیت‌های نادرست قرار بدهید.
اگر چنانچه درد مهره وسط کمر بیش از ۷۲ ساعت ادامه داشت و استفاده از داروهای خانگی باعث کاهش درد نشد حتما به پزشک مراجعه کنید. در چنین مواردی ممکن است که پزشک داروهای مسکن و یا شل کننده‌های عضلانی برایتان تجویز کند.
طب فیزیکی برای درمان درد مهره وسط کمر
فیزیوتراپی جزء اولین روشهای درمانی برای درد مهره وسط کمر است. معمولا بیماران می‌توانند با مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی درد مهره وسط کمر خود را درمان کنند بدون این که تحت عمل جراحی قرار بگیرند و بخواهند دوران نقاهت پس از آن را طی کنند. به عنوان مثال می‌توان عصب‌هایی که تحت فشار هستند، دیسک‌های گردن و آرتروز را به کمک فیزیوتراپی درمان کرد. علاوه بر این، آموزش نحوه‌ی صحیح قرار دادن بدن در وضعیت‌های مناسب نیز می‌تواند به بیماران در حفظ یک ستون فقرات صاف در طول روز کمک کند.
اگرچه روالهای درمانی فیزیوتراپی بسته به نیازهای افراد متفاوت است اما معمولا روشهای متداول درمان درد مهره وسط کمر شامل ماساژ بافت عمیق، گرما و سرما درمانی، سونوگرافی و تمرینات کششی و تقویتی است. بیشتر شیوه‌های درمانی فیزیوتراپی که برای درمان درد مهره وسط کمر طراحی شده‌اند ترکیبی از این روش‌ها است.
درمان درد مهره وسط کمر با ورزش کردن
حرکات و ورزش‌های مختلفی وجود دارد که میتوانید به کمک آنها عضلات وسط کمر را کشش داد و تقویت کرد و از این طریق مانع از بروز درد شد.
برخی از حرکات کششی مفید عبارتند از:
- حرکت گربه- گاو: بر روی چهار دست و زانو قرار بگیرید. سپس تا جایی که میتوانید کمر خود را مثل گربه به سمت کف زمین قوس دهید طوری که شکم به زمین نزدیک شود. سپس کمر خود را مثل گاو به شکل U گرد کنید تا میانه کمر به طرف بالا برود
- حرکت مار کبری: بصورت صاف بر روی زمین دراز بکشید و دستهای خود را زیر سر بگذارید و به آرامی سرتان را بالا بیاورید طوری که در کمر خود احساس کشش کنید.
- حرکت نشسته چرخشی: بنشینید و پاهای خود را روی هم بیندازید. قسمت بالاتنة خود را به سمت راست بچرخانید و برای پشتیبانی بیشتر دست چپ را بر روی زانوی راست قرار دهید. همین حرکت را با طرف دیگر بدن انجام دهید.
بعضی از تمرینات و حرکات مفید برای درمان درد مهره وسط کمر شامل موارد زیر است:
- فعالیت‌های کمر برخورد: گزینه‌های خوب شامل یوگا، شنا و پیاده‌روی است.
- حرکات ورزشی تقویت کنندة مرکز بدن: کار کشیدن از عضلات شکم و کمر با استفاده از پل‌ها و تخته‌ها به حمایت از کمر کمک می‌کند.
افراد مبتلا به درد مهره وسط کمر قبل از شروع هرگونه فعالیت ورزشی جدید باید حتما ابتدا با پزشک یا یک متخصص فیزیوتراپی مشورت کنند.
جراحی
اگر چنانچه استفاده از روشهای درمانی غیرتهاجمی کمکی به کاهش درد مهره وسط کمر نکرد در این صورت شاید لازم باشد که فرد تحت عمل جراحی قرار بگیرد. بسته به علت درد می‌توان از روشهای درمانی مختلفی استفاده کرد. البته ناگفته نماند که گاهی ممکن است که دوران نقاهت پس از عمل جراحی تا چندین ماه نیز طول بکشد.
برخی از عمل‌های جراحی احتمالی برای درمان درد مهره وسط کمر عبارتند از:
- لامینکتومی: در این عمل جراحی کل لامینا یا همان دیواره پشت مهره‌ها خارج میشود تا فشار روی نخاع برداشته شود.
- لامینوتومی: در این روش برای کاهش فشار روی عصب بخشی از لامینا برداشته میشود.
- دیسککتومی: در این عمل جراحی بخشی از دیسک نخاعی خارج میشود تا فشار روی عصب در این قسمت از بدن کاهش یابد.
پیشگیری از ابتلا به درد مهره وسط کمر
در حالی که ممکن است جلوگیری از بروز حادثه‌ای که می‌تواند منجر به کمر درد شود، غیرممکن باشد اما کارهای زیادی است که می‌توان با انجام آنها عضلات کمر را تقویت کرد و از ستون فقرات درد برابر درد مهره وسط کمر محافظت کرد. در اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
- شکل خوابیدن خود را تغییر دهید: اگر به پشت می‌خوابید در واقع بهتر است بدانید که با این کار احتمال از تراز خارج شدن مهره‌های ستون فقرات را افزایش می‌دهید. برای پیشگیری از این موضوع سعی کنید به پهلو بخوابید و بالشی را در بین پاهای خود بگذارید درست مثل جنینی که در شکم مادر قرار دارد.
- طرز ایستادن و یا نشستن خود را اصلاح کنید: حفظ وضعیت خوب باعث میشود عضلات کمر استراحت کنند و این کار به تقویت آنها کمک می‌کند. ایستادن و نشستن بصورت صاف، پایین آوردن ارتفاع صندلی به طوری که کف پاهایتان بر روی زمین قرار بگیرد، تنظیم کردن صفحة مانیتور کامپیوتر در ارتفاع و هم سطح چشمان و یا استفاده از میزهای ایستاده همگی از جمله راهکارهایی هستند که به بهبود وضعیت بدنتان کمک می‌کنند.
- به یک فیزیوتراپی مراجعه کنید: بهبود استحکام مرکزی، وضعیت بدنی، تحرک ستون فقرات و استقامت کل بدن همگی از جمله راه‌های اطمینان از سلامت ستون فقرات هستند. با مراجعه به یک فیزیوتراپیست وی با شما یک برنامه ورزشی متناسب با وضعیتتان برای بهبود قدرت و دامنه تحرک کمرتان تهیه و تنظیم می‌کند.
