درد مفصل ران شامل کلیه دردها و ناراحتی‌های ناحیه‌ی داخلی یا خارجی مفصل ران می‌شود. مفصل ران مفصل محل تلاقی ران و لگن است.
برای توصیف درد لگن می‌توان از عبارات گوناگونی چون التهاب، درد سنگین، درد شدید از پای درآورنده یا احساس سوزش و گزگز استفاده کرد. این درد می‌تواند مداوم باشد یا تنها در زمان انجام حرکات معینی چون سر پا نشستن، سریع به راه افتادن یا چرخیدن شعله‌ور شود. درد استخوان لگن یا ناگهان آغاز می‌شود یا به تدریج در طول هفته‌ها یا ماه‌ها شکل می‌گیرد.
درد مفصل لگن و درد باسن می‌تواند علامت آسیب‌های مختلفی از کشیدگی عضلانی ملایم گرفته تا شکستگی استخوان باشد. گاهی نیز این درد علامت بیماری، اختلال یا عارضه‌ای چون آرتروز، آماس کیسه‌های مفصلی، سرطان یا پوکی استخوان به شمار می‌رود. علت درد لگن می‌تواند آسیب یا بیماری متمرکز بر مفصل ران باشد یا در پی مشکل آغاز شده در ناحیه‌ی دیگری از بدن، مثلاً زانو یا پشت و ستون مهره‌ها، بروز یابد. از این نوع درد با نام درد مفصل ران یاد می‌شود.
نوزادان، کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و سالمندان هر کدام بنا به دلایل خاص گروه سنی خود در معرض ابتلا به این درد هستند. برای مثال، این درد در سالمندان رواج قابل توجهی دارد چون علامت پوکی استخوان مفصل ران شکستگی و ترک برداشتن آن است دو عارضه‌ای که تأثیر ناخوشایندی بر کیفیت زندگی دارند.
علت ها و دلایل
آسیب دیدن، اختلال، بیماری یا عارضه مفصل ران یا بخش دیگری از بدن می‌تواند به درد مفصل ران منجر گردد. گاهی این درد در ورزشکاران حرفه‌ای و پرتلاشی بروز می‌یابد که هنگام انجام تمرین‌های سنگین به خود صدمه می‌زنند برعکس گاهی نیز به دلیل چاقی و عدم فعالیت ایجاد می‌شود. درد مفصل ران در سالمندان بسیار متداول است و علت درد باسن عموماً علامت پوکی استخوان یا ترک برداشتن مفصل ران و لگن محسوب می‌شود.
آسیب‌های منجر به درد مفصل لگن
گاهی درد لگن و باسن در نتیجه آسیب دیدن مفصل ران و دیگر بخش‌ها ایجاد می‌شود. برخی از این آسیب‌ها عبارت‌اند از:
- وجود تکه‌های حاصل از خرد شدن غضروف یا استخوان در فضای مفصل
- زمین خوردن و سقوط
- کشیدگی کشاله ران
- دررفتگی مفصل لگن
- دیسپلازی (گسترش غیرطبیعی) مفصل ران
- ترک برداشتن مفصل لگن
- کشیدگی عضله مفصل ران
- تنگ شدن مجرای عصبی و وارد شدن فشار زیاد به عصب
- کشیدگی عضله ران
درد لگن در بارداری
درد لگن در طول دوره بارداری یکی از علائم عادی قابل مشاهده در زنان باردار است. این ناراحتی معمولاً در اواخر دوره بارداری و بطور خاص دوره زمانی سه ماهه سوم آن در افراد مشاهده می شود. این شرایط به این دلیل ایجاد می شود که بدن خود را برای درد زایمان آماده می کند. در این حالت درد و ناراحتی اغلب به صورت قوی تر در سمتی از بدن احساس می شود که جنین در رحم مادر قرار گرفته است. شرایطی معمول که باعث ایجاد درد لگن در دوره بارداری می شود، شامل موارد زیر هستند:
- افزایش وزن زیاد
- کشیدگی لگن و عضلات شکمی (از هفته هجدهم تا بیست و چهارم)
- درد سیاتیک یا فشار عصبی به خاطر رشد جنین (که همچنین ممکن است باعث ایجاد درد در ران ها شود)
- خوابیدن به پهلو در طول دوره بارداری
تشخیص
چنانچه درد مفصل لگن پس از دو هفته یا بیشتر تسکین نیافت و یا تشدید شد، بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمایید. پزشک در ابتدا پرسش‌هایی را در زمینه‌ی درد تجربه شده و حرکات تشدید کننده درد مطرح می‌کند.
بروز درد هنگام خم کردن مفصل ران برای بالا و پایین رفتن از پله‌ها و به ویژه زمان به پا کردن جوراب غالباً نشانه‌ی وجود مشکل در مفصل ران است. به علاوه لازم است پزشک را در جریان چگونگی شروع علائم، نحوه تأثیرگذاری آنها بر فعالیت‌های روزانه و بروز یا عدم بروز درد در شب بگذارید.
سپس پزشک مفصل لگن را برای بررسی دامنه حرکتی آن معاینه می‌کند و به این ترتیب اطلاعات کافی را جهت طرح‌ریزی برنامه درمانی به دست می‌آورد؛ اگرچه گاهی به منظور تشخیص بعضی عارضه‌ها انجام آزمایش‌های دیگر نیز ضرورت می‌یابد.
آزمایش‌های خون، روش‌های تصویربرداری MRI، سی. تی. اسکن و پرتونگاری (اشعه ایکس) از جمله آزمایش‌هایی هستند که ممکن است پزشک دستور انجام آنها را جهت ارزیابی درد مفصل لگن بدهد.
راه ها و روش های درمان
فیزیوتراپی
گاهی اوقات ناحیه لگن افراد ممکن است دچار آسیب شود. معمولاً شرایط مختلف می توانند باعث ایجاد درد شدید در ناحیه لگن شوند. برای مثال ممکن است شما ورزشکاری باشید که در طول انجام فعالیت های ورزشی به لگن شما آسیب وارد شده است، قربانی یک تصادف رانندگی باشید، یا به بیماری آرتروز مبتلا شده باشید. گاهی اوقات به نظر می رسد درد ایجاد شده غیر قابل تحمل است و به همین خاطر ممکن است نیاز به عمل جراحی جایگزینی و تعویض مفصل لگن وجود داشته باشد.
[alert type=”info” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left”]خوشبختانه، امروزه بسیاری از روش های درمانی وجود دارند که قبل از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن می توان از آنها استفاده کرد. در این حالت فیزیوتراپی می تواند باعث کاهش درد، بهبود کیفیت زندگی، و به تاخیر انداختن یا حتی حذف نیاز به انجام عمل جراحی برای فرد شود. بهترین راه برای اطلاع از این موضوع که آیا فیزیوتراپی می تواند به مشکلات لگن شما کمک کند یا خیر، مشاوره با پزشک و دریافت اطلاعات لازم از وی می باشد.[/alert]
یک متخصص فیزیوتراپی می تواند بسیاری از فعالیت های حرکتی مناسب برای بهبود وضعیت لگن را به شما پیشنهاد دهد که این فعالیت ها شامل موارد زیر هستند:
تمرین های تحت نظارت پزشک: با وجودی که حرکت های کششی و تمرین های مربوط به افزایش دامنه حرکت از فعالیت هایی است که امکان انجام آنها بدون نیاز به نظارت پزشک نیز وجود دارد، اما در صورتی که این فعالیت ها تحت نظارت متخصص فیزیوتراپی و با راهنمایی وی انجام شود، می تواند اثربخشی بسیار بیشتری را برای بهبود شرایط بیمار به همراه داشته باشد. علاوه بر این، برای اطلاع از چگونگی بهبود شرایط از طریق انجام تمرین های حرکتی تقویتی و بهبود مفصل لگن، متخصص فیزیوتراپی دارای ابزارها و امکانات خاص است که به وی اجازه می دهد درمان درد باسن شما در مقایسه با شرایطی که این ورزش ها بدون نظارت و راهنمایی پزشک انجام می شود، بطور موثر تر و با اثربخشی بیشتر انجام دهد.
فیزیوتراپی نقطه محرک: عضلات شما ممکن است دارای نقاط برآمدگی یا محل هایی باشند که باعث شود مفاصل شما قفل کرده و بی حرکت گردند. به این ترتیب متخصص فیزیوتراپی می تواند از دستان خود برای فعال کردن و آزاد سازی نواحی خاص دارای مشکل در بدن شما استفاده کند.
دستکاری و ماساژ: یک پزشک آموزش دیده در ارتباط با فعالیت های فیزیوتراپی می تواند فعالیت های خاص برای افزایش دامنه حرکت لگن با دستکاری مفاصل آن انجام دهد. این نوع درمان می تواند باعث آزاد شدن کپسول های دارای گرفتگی مفصل، رفع موارد چسبندگی (جراحت) که باعث ایجاد محدودیت حرکتی مفصل شده و باز شدن نواحی سفت شده که علت ایجاد درد در محل مفصل است شود. ماساژ یک روش دیگر قابل استفاده برای شل کردن عضلات سفت شده و افزایش انعطاف پذیری آنها است که می تواند به ادامه فعالیت مفصل لگن بدون نیاز به انجام عمل جراحی کمک موثر نماید.
حتی اگر روش های فیزیوتراپی نتواند نیاز به انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن را برای همیشه بر طرف کند، با این وجود استفاده از این روش ها می تواند تا حد ممکن نیاز به انجام این عمل جراحی را به تاخیر اندازد. در این حالت هر چه عمل جراحی دیرتر انجام شود، شرایط برای بیمار بهتر است، زیرا اکثر مفاصل مصنوعی فقط بین 15 تا 20 سال دوام و ماندگاری دارند. به این ترتیب لازم است شما تغذیه و ورزش مناسب داشته باشید و از برنامه های فیزیوتراپی منظم استفاده کنید تا بتوانید وضعیت مفاصل لگن خود را برای یک دوره طولانی مدت حفظ نمایید.
درمان درد لگن در بارداری
فیزیوتراپی برای درمان درد لگن در دوره بارداری با هدف کاهش یا حذف این درد، بهبود عملکرد عضلات و اصلاح وضعیت قرارگیری مفصل لگن و نیز افزایش پایداری آن در نظر گرفته شده است. تمرین ها برای کاهش درد لگن ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- حرکت درمانی به منظور اطمینان از حرکت صحیح مفاصل لگن، میان ران و ستون فقرات
- تمرین های تقویت عضلات کف لگن، شکم، پشت ران
- تمرین و انجام حرکت های ورزشی در آب
- ارائه توصیه ها و پیشنهادات خاص درباره وضعیت صحیح برای دراز کشیدن و بچه به دنیا آوردن، مراقبت از کودک
- کاهش درد با استفاده از روش هایی مثل تحریک الکتریکی مفاصل از راه پوست (TENS)
- توصیه برای استفاده از تجهیزات کمکی خاص مثل عصای زیر بغل یا کمربندهای نگهدارنده لگن
حرکت های اصلاحی و ورزشی
حرکت های اصلاحی زیر به منظور ایجاد کشیدگی، تقویت و تثبیت ساختارهای پشتیبان لگن در نظر گرفته شده و نباید به خاطر انجام این ورزش ها درد شما افزایش پیدا کند. به عبارت دیگر در صورت مشاهده درد نباید از این حرکت ها استفاده کرد. برای انجام این حرکت ها لازم است هر یک از آنها را به آرامی و نیز با مراقبت کافی انجام داد و فقط تا زمانی که احساس راحتی دارید، انجام حرکت اصلاحی را ادامه داد. اگر شما بر روی مفاصل خود از کمپرس یخ استفاده می کنید، قبل از انجام حرکت می بایست برای مدت 30 دقیقه تا بازگشت مفصل به حالت عادی صبر کنید. هر یک از این حرکت های اصلاحی را برای دو تا سه بار در هر روز انجام دهید.
تمرین 1: بر روی یک صندلی نشسته و پای خود را بر روی زانوی مقابل قرار دهید. به آرامی زانوی خود را به سمت زمین فشار دهید. این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ کنید و 3 تا 5 بار تکرار نمایید.
تمرین 2: بر روی پشت خود روی زمین دراز بکشید. پای خود را به سمت سینه خم کنید و زانوی آن را با هر دو دست بگیرید. سر و گردن خود را ریلکس نگه داشته و به آرامی زانوی خود را به سمت سینه بکشید. این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ کنید و 3 تا 5 بار تکرار نمایید.
تمرین 3: بر روی پشت خود روز زمین دراز کشیده و عضلات باسن خود را جمع کنید و آن را از روی زمین بلند نمایید. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید. سپس باسن خود را به محل اولیه آن باز گردانید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید و تعداد دفعات تکرار حرکت را به تدریج تا 20 حرکت افزایش دهید.
تمرین 4: در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که دست شما بر روی یک تکیه گاه باشد. پای خود را به سمت پهلو از زمین بلند کنید و آن را برای 5 ثانیه در این وضعیت نگه دارید. پس از این کار پای خود را به محل اولیه و در جایی که پای دیگر شما وضعیت بدن را در طول تمرین صاف نگه داشته است، باز گردانید. این حرکت را برای 10 بار تکرار کنید و به تدریج تعداد دفعات تمرین را تا 20 مرتبه افزایش دهید.
تمرین 5: در حالت ایستاده قرار گیرید. یکی از زانوهای خود را به سمت سینه به صورتی خم کنید که بالا تنه شما در طول انجام حرکت صاف باشد. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید و آن را برای 10 بار تکرار نمایید. تعداد دفعات تکرار حرکت را به تدریج تا 20 مرتبه افزایش دهید.
