درد شست پا موقعیتی نسبتا شایع است که در طول زمان افراد زیادی را تحت تاثیر قرار میدهد. پای انسان یک ساختار فوقالعاده پیچیدهای دارد که شامل 26 استخوان میباشد که از طریق عضلات، تاندونها، رباطها و مفصلهای متعدد به یکدیگر متصل هستند. پاهای شما به آسیب یا موقعیتهای تکراری مثلا مقدار زمانی که هر روز از پاهای خود استفاده میکنید حساس است. این موضوع اهمیت دارد که به کوچکترین درد در انگشتان پا یا پاها در این موقعیتها توجه کنیم. اگر این درد شدیدتر شود ممکن است به راحتی تحرک در افراد را با محدودیت روبرو کند.
اگر از درد شست پا اظهار ناراحتی میکنید ممکن است نشانهی پوشیدن کفش نامناسب یا نشانهی موقعیتهای سخت مانند ورم مفاصل یا تومور عصبی مورتون باشد. در هر صورت به هر نوع دردی در منطقهی شست پا و علائم دیگر مانند قرمزی و تورم نیز توجه کنید. شما باید با یک پزشک مشورت کنید یا به دنبال کمکهای پزشکی بیشتری باشید دراین صورت شما میتوانید علائمتان که فاکتور مهمی برای بهدست آوردن یک تشخیص دقیق است را توصیف کنید.
روشهای درمان درد شست پا
وقتی که برای اولین بار در حالت راه رفتن، ایستادن، دولا شدن یا خم شدن در ناحیه شست پا احساس درد کردید بهتر است انگشت خود را بررسی کنید. اگر این درد فورا تشخیص داده شود میتوان با درمان محافظهکارانه مانند تغییر کفش، وسایل ارتاسازی یا ارتوپدی، دارو، درمان تزریق، فیزیوتراپی، ورزش درمانی، الکتروتراپی و شاک ویو درمانی موقعیت را بهبود بخشید. اما وقتی بیماری پیشرفت میکند و تلاشهای محافظهکارانه نتیجهای ندارد ممکن است برای درمان ناحیهی دردناک جراحی نیاز باشد.
علت ایجاد درد در شست پا چیست؟
علت اکثر دردهای خفیف در انگشتان پا ایستادن به مدت طولانی، کفشهای نامناسب یا زخم است. علت درد شست پا غیرعادی بودن ساختار شست پا یا بیماریهای خودایمن بدن مانند ورم مفاصل میباشد. علتهای دیگر عبارتند از:
انحراف یا قوز شست پا
وقتی شست پا از داخل به طرف انگشت دوم منحرف میشود انحراف شست پا نامیده میشود. انحراف شست پا بهعلت وجود استخوانهای غیرطبیعی در پا از زمان تولد یا استفاده مکرر از کفشهای تنگ یا پاشنهبلند ایجاد میشود. علائم انحراف شست پا عبارتند از بهوجودآمدن پوست قرمز و خشکشده در قسمت داخلی شست پا و بهوجود آمدن یک برآمدگی که از درد زیاد ایجاد میشود. درد در انگشتها و در مفصل حس میشود و با پوشیدن کفش این درد شدیدتر میشود. در مواردی که انحراف شست پا خفیف است بیمار با پوشیدن کفش گشاد و گذاشتن فوم و بالشتک که باعث ایجاد فضا بین شست پا و انگشت دوم میشود درمان میشود. اگر انحراف شست پا به طور قابل توجهی پیشرفت کرده و باعث ایجاد دردهای شدید و بدشکلی پا شدهاست با عملجراحی میتوان این وضعیت را اصلاح کرد. جراحی شامل برداشتن برآمدگی استخوانی و اصلاح کردن ساختار شست پا میباشد.
نقرس
اسید اوریک با شکستهشدن پورین در بدن ایجاد میشود. این مواد به طور طبیعی در بدن و غذاهای خاص وجود دارند مانند گوشتهای ارگانیک و طبیعی، ماهی آنچووی و قارچها. در بدن یک فرد سالم، اسید اوریک در خون حل میشود و از طریق ادرار دفع میشود. افرادی که مبتلا به نقرس هستند اسید اوریک در خون حل نمیشود در نتیجه موادی به نام کریستالهای اورات در مفصلها جمع میشوند. نقرس معمولا مفصل شست پا را تحت تاثیر قرار میدهد و ممکن است پاها، قوزکهای پا، کمر و زانوها را نیز درگیر کند. علائم نقرس عبارتند از درد شدید مخصوصا در شست پا، حساس شدن، قرمزی و ناراحتی شست پا. درمان نقرس شامل داروهای ضدالتهاب، داروهایی که تولید اسید اوریک را متوقف کنند و مسکنها میباشد.
تومور عصبی مورتون
تومور عصبی مورتون وضعیتی است که در آن پوست اطراف عصبی که به انگشتان متصل میشود ضخیم میشود. این ضخیم شدن پوست معمولا بین انگشتان سوم و چهارم به علت فشار زیاد، آسیب یا تحریک مزمن ایجاد میشود. علامت اصلی تومور عصبی مورتون احساس سوزش است که از کف پا شروع میشود و به انگشتان پا سرایت میکند. احساس بیحسی یا ناخوشایندی در انگشت پا با درد شدیدی همراه است. درمان تومور عصبی مورتون شامل پوشیدن کفش گشاد، گذاشتن پد و تزریق مستقیم داروهای ضدالتهاب به پا و انگشتان پا میباشد.
کبودی یا سیاه شدن ناخن
سیاه شدن ناخن یا هماتوم ساب انگوال مشکل شایعی است که نتیجهی ضربهی مستقیم و آسیب به انگشتان یا کار کشیدن بیش از حد از انگشتان میباشد.
فرورفتن ناخن در گوشت انگشت
فرورفتن ناخن در گوشت انگشت یا اونیکوکریپتوز مشکلی شایع و اذیتکننده است که باعث ایجاد درد میشود. علت این مشکل، استفاده از کفش نامناسب است که اجازه رشد صحیح را به ناخن نمیدهد و یا کوتاه کردن نادرست ناخن میباشد.
سفتی شست پا
سفتی شست پا یا هالوکس ریجیدوس سفت شدن شست پا همراه با درد، تورم و التهاب در مفصل میباشد. این مشکل علت اصلی درد شست پا میباشد.
انگشت چکشی پا
انگشت چکشی وضعیتی است که باعث میشود یک یا چند انگشت کوچکتر به سمت بالا کج شوند. انگشت را میتوان صاف کرد اما اگر نادیده گرفته شود این وضعیت به یک تغییر شکل دائمی تبدیل میشود.
شکستگی انگشت پا
شکستگی انگشت پا میتواند وضعیتی دردناک باشد که معمولا در اثر ضربهی شدید یا تروما به استخوانهای انگشت پا ایجاد میشود. اما یک شکستگی شدید ممکن است به تدریج در طول زمان ایجاد شود.
دررفتگی انگشت
معمولا دررفتگیها در اثر ضربهی مستقیم به انگشت پا ایجاد میشوند که این ضربه باعث کشیدگی شدید رباط انگشت برخلاف استخوانهای انگشت پا که جابجا شدهاند میشود.
نشانههای همراه این عارضه چیست؟
درد در انگشتان پا میتواند ناشی از ناهنجاریها یا آسیب به ساختارهای انگشت پا از جمله پوست، اعصاب، استخوانها، رگهای خونی و غضروفها باشد. زمانیکه پاهای شما حین راهرفتن، دویدن یا فعالیتهای ورزشی دیگرو حرکت کردن در معرض آسیب قرار میگیرند درد پا علامت شایعی است. بعضی از دردهای انگشت پا همراه با بیحسی، احساس سوزش، گرمی یا علائم دیگر میباشد. علاوه بر اینکه درد انگشت پا باعث آزردگی و ناراحتی میشود راه رفتن و تحرک را نیز سخت میکند به این علت درد مزمن انگشت پا ممکن است زندگی روزمره را مختل کند.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
اگر یکی از علائم زیر را دارید باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید مخصوصا هنگام راه رفتن
- تورم شدید(ورم)
- احساس حسهای مختلف در پا مانند احساس خوابرفتگی(مورمور شدن) یا احساس بیحسی در پا
- عدم توانایی در انجام دادن فعالیتهای روزمره بعد از 72 ساعت
چگونه میتوان علت این درد را تشخیص داد؟
برای تشخیص علت درد، پزشک از شما میخواهد تا جایی که امکان دارد در مورد اینکه چگونه پای شما آسیب دیده توضیح دهید و ممکن است سوالاتی در مورد شغلتان، فعالیت ورزشی، نوع کفشی که میپوشید و سابقهی مشکل پای شما بپرسد. سپس پزشک پای شما را بررسی میکند و به نوع و مکان هرگونه تورمی توجه میکند و پای آسیبدیده را با پای سالم مقایسه میکند. احتمالا پزشک برای جاوگیری از هر گونه آسیب یا شکستگی برای شما اشعهی ایکس تجویز میکند. درشرایط خاص ممکن است پزشک آزمایشهای دیگر تصویربرداری از جمله اسکن استخوان، سیتیاسکن یا امآرآی تجویز کند.
درد شست پا را چگونه درمان کنیم؟
اگر شست پای شما درد میکند نباید نگران باشید چون راهحلهایی وجود دارد که شما را از این وضعیت نجات میدهد یا حتی درد شما را آرام میکند. اگر مشکل شما آرتروز نباشد چندین راه درمان برای شما وجود دارد که به شما کمک میکند:
کفش و کفی مناسب
بدیهی است که جنس کفش شما که باعث درد شست پایتان میشوند بسیار مهم است. شما باید از پوشیدن کفشهایی که انگشتان شما را جمع میکند اجتناب کنید و یا کفشهای پاشنهبلند و صندلهای تخت که قوس زیادی دارند را نپوشید. شما باید یک جفت کفش سبک بخرید که قوس مورد نیاز را داشته باشد. توصیه میشود وقتی میخواهید چنین کفشی بخرید در بعدازظهر خرید کنید چون که پای شما در بزرگترین اندازه خود قرار دارد. همچنین شما باید کفشهایی را خریداری کنید که مقداری بزرگتر از سایز پای شماست. علاوه بر این شما با خرید وسایل ارتوپدی که به صورت خاصی طراحی شدهاند میتوانید درد شست پا را کاهش دهید. ممکن است وسایل ارتوپدی کمی گران باشند اما با خرید آنها از درد مفصل شست پا راحت میشوید.
استفاده از آب گرم و سرد در چه مواقعی موثر است؟
وضعیتهایی وجود دارد که شما باید از آب سرد استفاده کنید ودر بعضی دیگر آب گرم مورد نیاز است. شما باید بدانید که هر زمانی باید از کدام روش درمانی استفاده کنید. بعنوان مثال، وقتی پای شما ورم دارد از آب سرد استفاده کنید. آب سرد سمومی که باعث ایجاد این دردها میشود را از بین میبرد و التهابی که ممکن است دردهای بیشتری ایجاد کند را کاهش میدهد. شما باید روزانه تقریبا به مدت12 دقیقه از آب سرد استفاده کنید. اگر از پادرد و سفتی پا رنج میبرید باید از آب گرم استفاده کنید. استفاده از آب گرم جریان خون را در مناطق آسیبدیده افزایش میدهد و در نتیجه درد را کاهش میدهد. مانند آب سرد میتوانید روزانه تقریبا به مدت 12 دقیقه از آب گرم استفاده کنید.
استفاده از داروها و تزریقهای صحیح
شما میتوانید از داروهای بینسخهی ضدالتهاب استفاده کنید تا از دردهای جزئی و تورم راحت شوید. این داروها بسیار سریع و بسیار موثر عمل میکنند. علاوه بر این، تزریق استروئید در مفصل بسیار سودمند و روشی فوقالعاده است که برای رهایی از درد شست پا میتوان از آن استفاده کرد. تزریق استروئید بیشتر برای افرادی استفاده میشود که نمیتوانند چنین دردی را تحمل کنند.
ماساژ
ماساژ درمانی موثر است که به شما کمک میکند که از این وضعیت رها شوید. شما باید یکسری حرکات دورانی روی قسمت آسیبدیدهی مفصل انجام دهید. برای شروع باید در ابتدا با حرکات ملایم شروع کنید و سپس حرکات را عمیقتر کنید. شما میتوانید با دستتان انگشتتان را تا جایی که ممکن است به طرف بالا بکشید و با شست دست ماساژ را از قسمت بالای قوس کف پا شروع کنید. همچنین شما باید درحالیکه مفصل را با دست مخالف گرفتهاید شست پا را محکم با دست دیگر بگیرید. درآخر، شست پا را به صورت دورانی آهسته و ملایم حرکت دهید. این کار به شما کمک میکند که از درد راحت شوید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای دردهای مزمن شست پا علاوه بر درد فاکتورهای دیگری را مورد توجه قرار میدهد. پزشک بوسیلهی فیزیوتراپی درد را تسکین میدهد و بوسیلهی روشهایی از جمله توصیه به قدم زدن و غلبه کردن بر فکرهای منفی، ورزشهای سبک، برنامهریزی و تعیین هدف، درد شما را مدیریت میکند. این روشها به شما کمک میکند که بتوانید به فعالیتهای روزمره خود چه شغلتان و چه ورزشی که قبل از پیشرفت درد مزمن انجام میدادید دوباره برگردید.
شاک ویو درمانی
شاک ویو درمانی روشی غیرتهاجمی و غیرجراحی است که مشکلات عضلانی مختلف پا را درمان میکند. این روش، روند بهبودی طبیعی بدن را برای سرعت بخشیدن بهبودی تحریک میکند. این روش درمانی جریان خون قسمتهای آسیبدیده را برای ترمیم سریعتر بافت و عضله افزایش میدهد. یک پروب یا گوشی روی پوست قرار داده میشود یعنی جایی که شارژ الکتریکی بر روی قسمتهایی که درد ایجاد میکنند شاک ویو تولید میکند.
اما شاک ویو درمانی نباید برای بیمارانی که مشکل عصبی یا بیحسی در پاهایشان دارند استفاده شود. در طول ارزیابی شما برای اینکه مطمئن شوید که آیا این روش برای شما مناسب است، پزشک در مورد سابقه پزشکی با شما گفتگو میکند. بسیاری از بیماران دقیقا بعد از این روش درمانی میتوانند وزن را روی پاهایشان تحمل کنند. اما باید از هر فعالیت فیزیکی شدید به مدت دوهفته دوری کنید.
الکتروتراپی
الکتروتراپی جریان مستقیم برق است که با فرکانسهای مختلف و شدت جریانهای مختلف به حرکت درمیآید که باعث کاهش درد و ناراحتی میشود. این روش روشی موثر برای درمان بعضی از علتهای ایجاد درد شست پا مانند درد نوروپاتی محیطی میباشد. این جریان با قرار دادن الکترود بر روی قسمتهای مورد هدف که به کاهش درد نیاز دارند و متصل کردن سیمها از الکترود به کنترل کنندهی الکتروتراپی ایجاد میشود.
ورزشهای شست پا
شما میتوانید تعدادی ورزش روی انگشتان پای خود انجام دهید این کار عضلات داخل مفصل را قوی میکند. وقتی ماهیچهها قوی میشوند درد از بین میرود.
ورزشهایی که محدودهی حرکت را توسعه میدهند و به شما کمک میکنند که که پاهای خود را خم کنید ممکن است احتمال آسیب دیدن را کاهش دهند. کششهای آرام و ملایم انعطافپذیری شما را افزایش میدهد. حرکات قدرتی به ماهیچههای شما کمک میکند تا بهتر کار کنند و در کل از پای شما بهتر محافظت کنند.
شما میتوانید این کششهای ملایم و ورزشهای قدرتی را سه روز در هفته انجام دهید و یا برای افزایش محدوده حرکتی و افزایش سلامت پا در تمام طول عمر هر روز این ورزشها را انجام دهید.
اگر درد پا و زانوهایتان زیاد است، اگر آسیب دیدهاید یا اگر آرتروز و دیابت دارید قبل از شروع به انجام هر ورزشی به پزشک خود مراجعه کنید. بسته به نیاز شما پزشکتان ممکن است ورزشهای دیگری را اضافه کند و یا تعدادی را از لیستی که در زیر بیان شده حذف کند.
بالا بردن انگشتان پا، روی پنجه ایستادن و خم کردن
این ورزش سه قسمتی با حرکت دادن انگشتان و پا شروع میشود:
- روی یک صندلی که پشت آن صاف است بشینید و پاهایتان را به صورت صاف روی زمین قرار دهید.
- انگشتهای پا را صاف روی زمین قرار دهید و پاشنهی پا را بالا بیاورید تا جایی که فقط کف پا وانگشتان روی زمین باشد. به مدت 5 ثانیه نگهدارید.
- روی پنجه بایستید طوری که فقط انتهای انگشست شست و انگشت دوم روی زمین باشد. به مدت 5 ثانیه نگهدارید.
- پاشنه پا را بالا بگیرید و انگشتان را به سمت زیر خم کنید طوری که نوک انگشتانتان روی زمین باشد. به مدت 5 ثانیه نگهدارید.
- هر پوزیشن را 10 بار تکرار کنید.
جدا کردن انگشتان
این حرکت به شما کمک میکند که ماهیچههای انگشت پا را کنترل کنید
- روی یک صندلی پشت صاف بشینید و پاها را به آرامی روی زمین قرار دهید.
- تمام انگشتان پا را تا جایی که ممکن است از هم جدا کنید. به مدت 5 ثانیه نگهدارید.
- 10 بار تکرار کنید.
شما میتوانید این حرکت را سختتر کنید به این صورت که یک کش دور انگشتان هر پا ببندید.
کشش انگشتان
این حرکت برای جلوگیری یا درمان فاشیست پلانتار که باعث درد پاشنه میشود خوب است.
- روی یک صندلی پشت صاف بشینید و پاهایتان را صاف روی زمین قرار دهید.
- یک پا را بالا بگیرید و آن را روی ران مخالف قرار دهید.
- انگشتان پا را با یک دست بگیرید و به سمت قوزک پا بکشید تا زمانی که احساس کشش در کف پا و پاشنهی پا بکنید.
- قوس کف پای خود را با دست دیگر در طول این کشش ماساژ دهید. به مدت 10 ثانیه نگهدارید.
- حرکات را برای هر پا 10 بار تکرار کنید.
خم کردن انگشتان
این ورزش ماهیچههای موجود در بالای پا و انگشتان پا را قوی میکند:
- روی یک صندلی پشت صاف بنشینید و پاها را صاف روی زمین قرار دهید.
- حولهی آشپزخانه یا حولهی دستی را روبروی خود روی زمین قرار دهید طوری که قسمت کوچکی از آن زیر پای شما باشد.
- انگشتان یک پا را روی حوله قرار دهید و انگشتان را بهم فشار دهید طوری که حوله به سمت شما جمع شود.
- این حرکت را برای هر پا 5 بار تکرار کنید.
شما میتوانید این حرکت را سختتر کنید به این صورت که یک وزنهی کوچک(مانند یک قوطی سوپ) روی حوله قرار دهید.