عامل آرتریت سپتیک یا آرتریت عفونی معمولاً باکتری است، هرچند می‌تواند علت ویروسی یا قارچی نیز داشته باشد. آرتریت سپتیک در واقع التهاب مفصل است که در اثر عفونت ایجاد شده است. آرتریت سپتیک عموماً فقط یک مفصل بزرگ بدن، مانند زانو یا مفصل ران را درگیر می‌کند. هرچند در موارد معدودی مشاهده شده است که آرتریت سپتیک چند مفصل را درگیر کرده است.
دلایل آرتریت عفونی مفصل زانو
آرتریت عفونی زانو معمولاً پی‌آمد منتقل شدن باکتری‌ها از طریق جریان خون از بخشی از بدن به بخش دیگر است. عفونت باکتریایی زخم باز یا جراحت بعد از عمل‌های جراحی مانند جراحی زانو نیز می‌تواند باعث آرتریت سپتیک زانو شود. از باکتری‌های شایعی که باعث بروز آرتریت سپتیک حاد در کودکان و بزرگسالان می‌شوند، می‌توان به استپرتوکوک و استافیلوکوک اشاره کرد. این مهاجم‌های خارجی وارد جریان خون می‌شوند، مفصل را عفونی می‌کنند و به درد و التهاب دامن می‌زنند. عفونت‌های دیگری مانند عفونت‌های ویروسی و قارچی نیز می‌توانند عامل آرتریت باشند. ویروس‌های زیر از علل آرتریت عفونی زانو به شمار می‌آیند:
- هپاتیت A، B و C
- پاروویروس B19
- ویروس هرپس
- HIV
- آدنوویروس
- ویروس اوریون
از قارچ‌های عامل آرتریت سپتیک زانو می‌توان به هیستوپلاسما، بلاستومایس و coccidiomyces اشاره کرد. این عفونت‌ها معمولاً آهسته‌تر از عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شوند.
عامل‌های خطر آرتریت سپتیک زانو
کودکان خردسال و افراد سالمند بیشتر مستعد ابتلا به آرتریت سپتیک هستند. افرادی که زخم باز دارند، نیز بیشتر در معرض خطر دچار شدن به آرتریت عفونی زانو هستند. به علاوه بیمارانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، سابقه ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت و اختلال‌های نقص ایمنی دارند یا سابقه سوءمصرف مواد مخدر تزریقی دارند، نیز مستعد ابتلا به آرتریت عفونی هستند. همچنین سابقه‌ی آسیب‌دیدگی مفصل نیز احتمال عفونت کردن مفصل را افزایش می‌دهد.
علائم آرتریت عفونی زانو
علائم آرتریت سپتیک زانو معمولاً به سرعت بروز می‌یابد و شامل درد شدید، ورم کردن مفصل و تب می‌شود. شایعترین علائم آرتریت عفونی زانو به شرح زیر است:
- لرز
- خستگی و ضعف عمومی
- تب
- ناتوانی در حرکت دادن پایی که مفصل زانوی آن عفونت کرده است.
- احساس درد شدید در مفصل عفونی، به ویژه هنگام حرکت دادن زانو
- ورم: ورم کردن زانو نتیجه‌ی جمع شدن مایع داخل مفصل است.
- داغ شدن مفصل: زانو داغ و قرمز می‌شود، این علائم نتیجه‌ی افزایش جریان خون است.
تشخیص آرتریت عفونی زانو
- معاینه: پزشک مفصل زانو را معاینه می‌کند و سوالاتی را درباره علائم می‌پرسد. چنانچه پزشک احتمال دهد که بیمار دچار آرتریت عفونی شده است، دستور آزمایش‌های دیگری را می‌دهد.
- آرتروسنتز: آزمایش آرتروسنتز عموماً برای تشخیص آرتریت عفونی زانو انجام می‌شود. پزشک سوزنی را وارد مفصل دردناک می‌کند و نمونه‌ای از مایع سینوویال را خارج می‌کند. نمونه برای بررسی رنگ، غلظت و وجود گلبول‌های سفید و باکتری به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پزشک با توجه به نتایج آزمایش می‌تواند عفونت مفصل و دلیل عفونت را تشخیص دهد.
- آزمایش خون: نمونه خون بیمار برای شمارش گلبول‌های سفید و بررسی وجود باکتری در جریان خون به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پزشک با توجه به این اطلاعات می‌تواند شدت عفونت را تشخیص دهد.
- آزمایش‌های تصویربرداری: تصویربرداری برای تایید وجود عفونت و بررسی شدت آسیب دیدن مفصل در اثر عفونت انجام می‌شود. آزمایش‌های تصویربرداری زیر برای تشخیص آرتریت سپتیک انجام می‌شود:
- رادیوگرافی
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- اسکن هسته‌ای
درمان آرتریت عفونی زانو
برخی از روش های درمانی آرتریت عفونی زانو عبارتند از:
درمان غیردارویی آرتریت عفونی زانو
ممکن است ویروس علت آرتریت عفونی زانو باشد. اکثر موارد آرتریت سپتیک ویروسی نیازی به آنتی بیوتیک ندارد. پزشک گاهی اوقات اجازه می‌دهد که عفونت خود به خود برطرف شود و یا درد و ورم را با تخلیه مایع مفصلی تسکین می‌دهد. لازم به ذکر است که حتی اگر عفونت خود به خود برطرف شود، ممکن است باز هم لازم باشد که عمل جراحی برای ترمیم بافت آسیب دیده انجام شود. آرتریت سپتیک ویروسی، برخلاف عفونت باکتریایی نادر است.
مصرف آنتی بیوتیک
اگر آرتریت عفونی زانو علت باکتریایی داشته باشد، پزشک احتمالاً آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. از عامل‌های خطر آرتریت عفونی می‌توان به دیابت، بالا رفتن سن، روماتیسم، جراحی تعویض مفصل، انجام دادن جراحی، عفونت پوست، مصرف الکل، تزریق مواد مخدر و تزریق کورتیکواستروئید در مفصل اشاره کرد. برخی بیماران به آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریق درون وریدی نیاز دارند. آنتی بیوتیک معمولاً عفونت را ظرف چند روز یا چند هفته از بین می‌برد. برای درمان آرتریت عفونی شدید لازم است که آنتی بیوتیک را برای یک دوره طولانی مصرف کنید. از پزشک معالج خود درباره عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک سوال کنید. عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک شامل حالت تهوع، اسهال و استفراغ می‌شود. حتی اگر احساس کردید، حالتان بهتر شده است، دوره درمان داروهای تجویز شده را کامل کنید تا خطر تشدید یا عود عفونت به حداقل برسد.
خارج کردن مایع مفصلی
خارج کردن مایع مفصلی از داخل زانو یکی دیگر از روش‌های متداول درمان آرتریت عفونی است، این عمل تخلیه مایع سینوویال گفته می‌شود. در این عمل به جز آن که مایع مفصلی تخلیه می‌شود، درد و ورم نیز تسکین داده می‌شود و از آسیب‌دیدگی بیشتر مفصل زانو جلوگیری می‌شود. روش‌های خارج کردن مایع مفصلی به شرح زیر است:
- اسپیراسیون با سوزن یا آرتروسنتز: اسپیراسیون عملی سرپایی است که پزشک در آن مایع عفونی را با سوزن از داخل فضای مفصلی خارج می‌کند.
- آرتروسکوپی: پزشک برش کوچکی را ایجاد می‌کند و لوله منعطفی را که دوربینی سر آن قرار دارد، وارد زانو می‌کند. سپس پزشک لوله‌های تخلیه (درن) و مکش را وارد زانو می‌کند تا مایع مفصلی را تخلیه کند. ممکن است پزشک لوله‌ها را چند روز در مفصل باقی بگذارد تا مایع کاملاً تخلیه شود.
- جراحی باز: جراحی باز معمولاً برای درمان عفونت شدید یا عفونت‌های مفصل‌های بزرگ انجام می‌شود. جراح مفصل عفونی را شستشو می‌دهد و اجزاء آسیب دیده را برمی‌دارد. جراحی باز درمانی متداول برای بیمارانی است که بعد از تعویض مفصل زانو، به دلیل وجود مفصل مصنوعی دچار عفونت شده‌اند.
طب فیزیکی
پس از آن که التیام زانوی عفونی شروع شد، پزشک طب فیزیکی را توصیه می‌کند. طب فیزیکی غالباً برای درمان آرتریت سپتیک شدید همراه با آسیب دیدگی مفصل توصیه می‌شود. طب فیزیکی به بازیابی توانایی حرکتی، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات کمک می‌کند و از آسیب دیدن بیشتر مفصل جلوگیری می‌کند.
درمان خانگی برای تسکین علائم آرتریت سپتیک
برخی از مراقبت های خانگی که به کاهش درد آرتریت عفونی زانو کمک می کنند عبارتند از:
مصرف مسکن‌های ضدالتهابی
آرتریت عفونی غالباً دردناک است و با ورم یا التهاب مفصل، حتی پس از خارج کردن مایع مفصلی همراه است. مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS) درد و التهاب را برطرف می‌کند. مصرف داروهای NSAIDS بدون نسخه نیز به تسکین درد کمک می‌کند، البته اگر درد شدیدتر باشد، پزشک مسکن‌های قوی‌تری تجویز می‌کند. متداول‌ترین مسکن‌هایی که برای تسکین درد آتریت عفونی زانو مصرف می‌شود، عبارت است از: آسپرین، ایبوپروفن (ادویل و مورتین)، ناپروکسین (الیو) و سلکسیب (سلبرکس).
استراحت دادن به مفصل
پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که به زانوی دردناک و عفونی استراحت بدهید. برای این منظور لازم است که مفصل یا در صورت امکان ناحیه‌ی اطراف آن را حرکت ندهید. در بعضی موارد دور بازو آتل بسته می‌شود تا حرکت نکند. استراحت نخسیتن بخش از درمان متداول آرتریت عفونی زانو است که با اصطلاح RICE از آن یاد می‌شود. RICE سرواژه واژگان زیر است:
- R: استراحت
- I: یخ
- C: باندپیچی
- E: بالا گذاشتن
بالا گذاشتن مفصل
ممکن است مفصل زانو همچنان بعد از خارج کردن مایع مفصلی ورم کند. در چنین شرایطی بهتر است زانو را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. بالا گذاشتن مفصل به تخلیه مایع مفصلی کمک می‌کند و درد و ورم را کاهش می‌دهد. مفصل را با استفاده از بالش یا وسیله دیگر بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
محافظت از مفصل
علاوه بر استراحت دادن به زانو و بالا گذاشتن آن لازم است که از مفصل در برابر آسیب دیدگی محافظت کنید. برای محافظت از مفصل باید تمام داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک مصرف کنید. همچنین مراقب باشید که ضربه‌ای به زانو وارد نشود یا زانو به اشیاء سخت برخورد نکند، چون چنین تصادفی درد، ورم یا آسیب را تشدید می‌کند. آتل بسته شده دور زانو را تا زمانی که پزشک دستور نداده است، باز نکنید. آتل یا زانوبند از مفصل محافظت می‌کند و به شما یادآوری می‌کند که باید مراقب زانو باشید تا به جسمی برخورد نکند.
کمپرس سرد
درد و ورم از علائم شایع آرتریت سپتیک محسوب می‌شود و ممکن است حتی بعد از شروع التیام یافتن مفصل نیز از بین نرود. قرار دادن کمپرس سرد روی مفصل دردناک ورم را کاهش می‌دهد و درد و ناراحتی را تسکین می‌دهد. می‌توانید از یخ یا دستمال سرد به عنوان کمپرس استفاده کنید. کمپرس سرد را هر زمان که نیاز داشتید، به مدت 20 دقیقه روی زانو قرار دهید. پارچه‌ای را دور کیسه یخ یا کیسه ذرت یا نخود منجمد بپیچید تا سرما پوستتان را بی‌حس نکند. اگر پوستتان بی‌حس شد، بلافاصله کمپرس را بردارید.
آرتریت عفونی زانو توسط باکتری، قارچ و ویروس ها ایجاد می شود. عواملی مانند سن، زخم باز، سابقه جراحی، سیستم ایمنی ضعیف، دیابت و مواد مخدر احتمال ابتلا به آرتریت عفونی را افزایش می دهد. آرتریت عفونی با تب، لرز، درد، ورم، خستگی، ضعف، گرگرفتگی و ناتوانی در حرکت مفصل همراه است. برای درمان معمولا از آنتی بیوتیک ها و در صورت نیاز از جراحی برای تخلیه مایع بین مفصلی استفاده می شود. فیزیوتراپی، داروهای ضد درد، کمپرس سرد، استراحت، اسپیلنت، بالا گرفتن مفصل می تواند در درمان موثر باشد.
سوالات رایج
عوارض احتمالی آرتریت سپتیک زانو در کودکان چیست؟
آرتریت عفونی ممکن است به مفصل آسیب بزند. اگر عفونت به صفحه‌های رشد کودک آسیب زده باشد، ممکن است بازو یا پا به طور کامل رشد نکند و طول آن به اندازه طول معمول پا یا بازو در بزرگسالان نشود. صفحه رشد بخشی از استخوان است که استخوان جدید در آن محل ایجاد می‌شود. این بخش از استخوان به تعیین طول نهایی عضو در دوران بزرگسالی کمک می‌کند. برای جلوگیری از بروز عوارض درازمدت حتماً با پزشک معالج فرزندتان مشورت کنید.
آرتریت عفونی چه مفاصلی از بدن را می تواند تحت تاثیر قرار دهد؟
بیش از نیمی از موارد آرتریت سپتیک مفصل زانو را درگیر می‌کند. مفصل ران نیز یک پنجم از موارد آرتریت عفونی را به خود اختصاص می‌دهد. بقیه موارد آرتریت سپتیک در مفصل شانه، مچ دست، آرنج و مچ پا مشاهده می‌شود. مفصل‌های دیگر بدن به ندرت تحت تاثیر آرتریت عفونی قرار می‌گیرد. در اکثر موارد فقط یک مفصل درگیر آرتریت سپتیک می‌شود. با این حال باکتری‌ها در حدود یک پنجم از کل موارد آرتریت عفونی از یک مفصل وارد جریان خون می‌شوند و دو یا چند مفصل دیگر را همزمان عفونی می‌کنند.
