مچ پای انسان حاوی انواع مختلفی از تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات بوده و همچنین 26 استخوان مختلف دارد که 19 عدد از آن‌ها در انگشتان آن قرار دارند. اعمال روزمره‌ای که به صورت سر پا انجام می‌دهید، مانند راه رفتن و ایستادن و برخی از فعالیت‌های تفریحی، فشار زیادی به مچ پاها وارد می‌کنند، خصوصاً اگر اضافه وزن داشته باشید. این فشار مداوم منجر به آسیب‌دیدگی‌های مختلف مچ پا از جمله درد شدید شست پا می‌شود.
انواع دردهای انگشتان پا
- دردی که هنگام راه رفتن، دویدن یا انجام انواع دیگر ورزش‌ها بروز می‌کند.
- دردی که قبل و بعد از ورزش کردن، و نه در طول انجام آن، در انگشتان پا وجود دارد.
- در مداوم انگشتان پا و مفاصل آن‌ها.
- تیر کشیدن یا درد نسبتاً شدید و ناگهانی انگشتان پا، یا درد شدیدتری که حرکت آن‌ها را محدود می‌کند.
علائم و نشانه‌ها
علائم شایع درد پا عبارتند از:
- احساس سوزش
- سردی انگشتان پا
- دشوار شدن حرکت انگشتان پا
- علائم شبیه به آنفولانزا (خستگی مفرط، تب، گلو درد، سردرد، سرفه، درد عمومی بدن)
- درد مفصل
- بی‌حسی
- برآمدگی‌های پوستی
- تغییر رنگ پوست مانند کبودی
- تورم
علائم درد انگشتان پا که می‌تواند خطرناک باشد:
- تغییر در سطح هوشیاری، گیجی
- مشکل تنفس، خس خس سینه یا تنگی نفس
- تب بالا (بالاتر از 38 درجه سلسیوس)
- ناتوانی از قرار دادن وزن بدن روی انگشت پا
- رگه‌های قرمز در اطراف ناحیه دردناک یا برآمدگی
- قرمز، گرم و متورم شدن انگشتان پا
- زخم‌های پوستی روی مچ و انگشتان پا که به خوبی التیام نمی‌یابند
علت‌ها و دلایل
شایع‌ترین علل درد انگشتان پا
آسیب فیزیکی شایع‌ترین علت درد انگشتان پا است؛ این نوع آسیب می‌تواند ناشی از بریدگی‌ها، زخم‌های باز یا فرو رفتن اجسام خارجی در انگشتان پا، همچنین ضربه خوردن انگشت پا یا ناخن آن، کنده شدن ناخن، شکستگی‌ها، پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا، دررفتگی مفاصل، التهاب، سوختگی یا تاول باشد. گاهی اوقات نیز درمان نشدن زخم‌ها و عفونی شدن آن‌ها علت درد شست پا است. عوامل دیگری که می‌توانند در مشکلات شایع انگشتان پا تأثیر داشته باشند عبارتند از وضعیت قرارگیری بدن، نحوه راه رفتن، گردش خون، صافی کف پا و یا بالا بودن قوس کف پا.
علت‌های خطرناک درد انگشتان پا
هالوکس ریجیدوس
این عارضه باعث خشکی شست پا و در نتیجه تیر کشیدن آن می‌شود. معمولاً درد و خشکی، بعد از ایستادن یا راه رفتن به مدت طولانی یا در هوای سرد بدتر می‌شود. هالوکس ریجیدوس می‌تواند با تورم و التهاب همراه باشد.
نقرس
علت درد شست پا می تواند با نقرس در ارتباط باشد. نقرس نوعی آرتروز است که به دلیل افزایش بیش از حد مقدار اسید اوریک در جریان خون رخ می‌دهد. این وضعیت باعث ایجاد کریستال‌هایی در مفصل انگشت شست پا و درد شدید این انگشت می‌شود. مردان بیشتر در معرض نقرس قرار دارند، با این حال زنان نیز ممکن است بعد از یائسگی به آن دچار شوند.
تاندونیت انگشت شست پا
تاندون‌ها از بافت‌های همبند ساخته شده و استخوان‌ها را به عضلات متصل می‌کنند. در بالا و پایین مچ پا چندین تاندون وجود دارد که کمک می‌کنند تا انگشتان پا به بالا و پایین حرکت کنند. فشار بیش از حد به عضلات پا باعث تورم تاندون‌ها (تاندونیت) و در نتیجه درد شدید در انگشت شست پا می‌شود.
بونیون
پوشیدن کفش‌های تنگ باعث ایجاد یک برآمدگی در قاعده شست پا، به نام بونیون، می‌شود. در این وضعیت علاوه بر تشکیل این برآمدگی، نوک شست پا به طرف انگشتان کوچکتر می‌چرخد. اگر کفش‌ها بیش از حد تنگ باشند، برآمدگی قرمز و تحریک‌پذیر می‌شود.
آرتروز
این عارضه تمامی انگشتان پا، خصوصاً انگشت شست، را درگیر می‌کند. آرتروز ناشی از ساییدگی و فرسودگی بیش از حد مفاصل مچ پا بوده و باعث خشکی و درد مفاصل می‌شود. آسیب‌دیدگی ناشی از ضربه در شست پا نیز می‌تواند باعث آرتروز در این انگشت شود.
سزاموئیدیت
این عارضه عبارت است از التهاب استخوان‌های سزاموئید، که دو استخوان کوچک در قاعده شست پا هستند. سزاموئیدیت زمانی رخ می‌دهد که نوعی ترومای حاد یا مزمن شست پا باعث ملتهب شدن آن شود. این تروما اغلب ناشی از انجام برخی فعالیت‌های ورزشی است که مستلزم حفظ تعادل بدن بروی انگشتان پا هستند، مانند بسکتبال و رقص باله. شکستگی انگشت پا و استخوان سزاموئید نیز می‌تواند باعث درد شدید شست پا شود.
کشیدگی و رگ به رگ شدن شست پا (یا انگشت چمنی)
این عارضه عموماً به دلیل آسیب‌های ناشی از ورزش‌هایی مانند راگبی رخ می‌دهد. درد در قاعده شست پا رخ داده و ناشی از رگ به رگ شدن یکی از رباط‌های این انگشت است. این عارضه عمدتاً به دلیل برخورد محکم انگشت پا با زمین چمن مصنوعی، در هنگام انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال یا راگبی، رخ می‌دهد.
اگر شما درد زیادی را در شست پای خود متحمل می‌شوید و هنوز دلیل خاصی برای آن پیدا نکرده‌اید، می‌توانید با بهره‌گیری از تشخیص سنجیدۀ متخصصان فیزیوتراپی ما در حوزۀ بیماری‌های مچ پا و انجام تصویربرداری‌های اشعه ایکس، کشت بافت آسیب دیده،آزمایش خون وآزمایش ادرار بهترین رویه درمانی را دنبال کنید.
راهکارهای درمان درد انگشت شست پا
درمان‌های دارویی
1- داروهای ضدالتهاب تجویزی
2- تزریق کورتیکواستروئیدها
3- داروهای مسکن تجویزی
فیزیوتراپی مچ پا
1- آزادسازی بافت‌های نرم و ماساژ به بازیابی قابلیت حرکت عضلات و کاهش التهاب موضعی کمک می‌کند.
2- بعد از بهبود قابلیت حرکت، آموزش راه رفتن جهت بازآموزی حرکات صحیح بدن در هنگام راه رفتن، ضروری است.
3- در فیزیوتراپی، تغییرات صورت گرفته در نحوه راه رفتن، از طریق ارزیابی پایین تنه، بررسی می‌شوند. راه رفتن غیرطبیعیِ ناشی از درد شست پا می‌تواند منجر به ضعف عضلات سرینی، کاهش دامنه حرکتی مچ پا و مفاصل ران، و ضعف عضلات پشت ساق شود.
4- گاهی اوقات برای کاهش درد و التهاب از مدالیته‌هایی مانند تصویربرداری اولتراسوند و حمام آب گرم و سرد متناوب استفاده می‌شود.
5- علاوه بر این اقدامات، تعویض کفش‌ها یا استفاده از کفی‌های طبی نیز مفید خواهد بود، بنابراین از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌دار خودداری کنید. در اینجا، معمولاً فیزیوتراپ استفاده از کفش‌هایی با تخت‌های خشک یا کفش‌های گهواره‌ای و یا کفی‌های سفارشی را جهت بهبود عملکرد مچ پا توصیه می‌کند.
تمرینات ورزشی
با منقبض کردن عضلات ساق پا، مچ پا را به صورت ریتمیک بالا و پایین ببرید. این حرکت را به صورت دوره‌ای دو تا سه بار در ساعت، و هر بار به مدت دو تا سه دقیقه انجام دهید.
روی زمین یک حوله کوچک قرار داده و تنها با استفاده از انگشتان پا آن را به طرف خودتان جمع کنید. این حرکت را 5 بار تکرار کرده و بعد از هر بار کمی ریلکس کنید.
بلند شدن روی پنجه پا و خم کردن پنجه به پایین؛ هر کدام را 10 بار و هر بار به مدت 5 ثانیه انجام دهید.
یک حلقه لاستیکی ضخیم را دور هر دو انگشت شست پا قرار داده و انگشت‌ها را به طرفین بکشید طوری که از هم دور شوند. این حرکت را 10 بار انجام داده و هر بار 5 ثانیه نگه دارید.
یک حلقه لاستیکی ضخیم را دور انگشتان پا قرار داده و آن‌ها را از هم دور کنید. این حرکت را 10 بار انجام داده و هر بار 5 ثانیه نگه دارید.
بین انگشتان پایتان چوب پنبه‌های استوانه‌ای کوچکی قرار داده و به مدت 5 ثانیه انگشتانتان را به طرف هم فشار دهید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید.
20 عدد تیله را روی زمین قرار دهید. با استفاده از انگشتان پا تیله‌ها را تک تک از زمین برداشته و در یک کاسه کوچک بگذارید.
