مفصل شانه از متحرک‌ترین مفاصل بدن است. این مفصل می‌تواند به جهات بسیاری بچرخد. اما، این مزیت همچنین باعث می‌شود که مفصل شانه به آسانی جابجا و دچار در رفتگی شود.
جابجایی یا در رفتگی جزئی (ساب لاکسیشن) بدین معنی است که سر استخوان بازو (هوموروس) از کاسهٔ خود (گلنویید) خارج می‌گردد. در رفتگی کامل بدان معنی است که تمام مفصل از قسمت کاسه‌ای خود خارج شده است. هر دو نوع در رفتگی جزئی و کامل موجب بروز درد و عدم ثبات در شانه می‌شوند.
اگر به شدت مشکوک به جابجایی مفصل شانه هستید، می‌توانید به متخصص طب فیزیکی برای تشخیص سریع و درمان مراجعه کنید. انتظار به مدت چند ساعت قبل از درمان می‌تواند منجر به ایجاد و تحمل یک رنج غیر ضروری و آسیب رسیدن بیشتر به تاندون‌ها، عضلات، رگ‌های خونی و اعصاب شود. هدف از درمان در رفتگی شانه، کاهش درد شانه و سپس تقویت بافت اطراف مفصل برای جلوگیری از در رفتگی‌های مجدد است. مراقبت‌ها با پیگیری مناسب منجر به بهتر شدن پیش آگهی برای جلوگیری از در رفتگی مجدد و بهبودی بافت‌های آسیب دیده می‌شود.
در کلینیک فیزیوتراپی انواع روش‌های توانبخشی از جمله فیزیوتراپی و ورزش درمانی بعد از جا انداختن دررفتگی شانه، کتف و بازو ارائه می‌شود. برای گرفتن اطلاعات تکمیلی و یا رزرو نوبت درمان می‌توانید با شماره‌های 03132372301 تماس بگیرید.
چرا مفصل شانه دچار دررفتگی می‌شود؟
علل و عوامل خطر در رفتگی شانه عبارتند از:
- آسیب‌های تروماتیک مانند سقوط، آسیب‌های ورزشی یا حوادث ماشین
- فشار بیش از حد / مکرر: در اثر ورزش‌هایی مانند تنیس، گلف، شنا، والیبال
- رباط‌های کپسولی شل: بافت همبند در شانه که سر استخوان بازو را در کاسهٔ شانه نگه می‌دارد، به دلیل آسیب یا استفادهٔ بیش از حد یا در رفتگی‌ای قبلی شانه شل می‌شود
- بی ثباتی چند جهته: این یک موقعیت ژنتیکی است که باعث می‌شود که شانه ناپایدار باشد یا فرد احساس شل شدگی کند. افراد مبتلا به این بی ثباتی، اغلب در بدن خود رباط‌های شل دارند و ممکن است این حالت دابل جوینت نامیده شود
نشانه‌های این عارضه چیست؟
برخی از علائمی که نشان دهنده در رفتگی و نیمه در رفتگی مفصل شانه، کتف و بازو است عبارت‌اند از:
- علائم اصلی در رفتگی شانه درد شدید در مفصل شانه است.
- بیمار در حرکت دادن بازو حتی به میزان کم نیز دچار مشکل می‌شود.
- اگر شانه از یک طرف لمس شود، آن را تو خالی احساس می‌کند، به گونه‌ای که به نظر می‌رسد استخوان زیر از بین رفته است (معمولاً سر استخوان بازو – بالای استخوان بازو – در زیر و به سمت جلو جابجا می‌شود) و اغلب یک تغییر شکل فیزیکی ایجاد می‌شود.
- بیمار ممکن است احساس کند که شانه شل است و ممکن است صدای پاپ یا کلیک را بشنود.
- ضعف، سوزن سوزن شدن و بی حسی ممکن است ناحیه بازو را تحت تأثیر قرار دهد.
- در یک آسیب حاد، ممکن است تورم یا کبودی در ناحیه ایجاد شود.
این آسیب چه عوارضی را به همراه دارد؟
عوارض ناشی از در رفتگی شانه می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- پارگی عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها که مفصل شانه را تقویت می‌کنند
- آسیب به عروق خونی یا اعصاب در مفصل شانه یا اطراف آن
- بی ثباتی شانه، به ویژه اگر بیمار دچار در رفتگی شدید یا در رفتگی‌های مکرر شده است، که باعث می‌شود او بیشتر در معرض آسیب مجدد قرار گیرد.
متخصصین از چه آزمون‌ها و آزمایشاتی برای تشخیص در رفتگی شانه استفاده می‌کنند؟
پس از دریافت سابقه (زمان آسیب، نحوه وارد شدن آسیب، مشکلات جدی سلامتی یا صدمات)، پزشک ممکن است یک معاینه جامع مختصری را انجام دهد و سپس یک آزمون دقیق‌تر از شانهٔ آسیب دیده به عمل آوردد تا بتواند در رفتگی شانه را تشخیص دهد.
- در مقایسه با عضله سالم، عضله دلتویید در شانهٔ آسیب دیده (عضله دایره‌ای شکلی که مفصل شانه را پوشش می‌دهد) ممکن است متفاوت به نظر برسد. هر گونه حرکت بازو می‌تواند باعث درد در شانه شود.
- پالس در مچ دست، حساسیت به لمس کردن، و حرکت دست معمولاً طبیعی است. (آسیب به اعصاب، رگ‌های خونی، رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات می‌تواند رخ دهد. تشخیص این آسیب‌ها می‌تواند دشوار باشد زیرا ظرفیت بیمار در برابر درد ناشی از در رفتگی کم شده است.
- استفاده از یک ست اشعه ایکس معمولاً در تشخیص در رفتگی شانه روشی استاندارد است. از اشعهٔ ایکس برای تعیین وجود در رفتگی و همچنین برای بررسی سایر آسیب‌ها (مانند شکستگی استخوان بالایی بازو یا پارگی رباط‌هایی که کلاربون را به تیغه شانه متصل می‌کنند) استفاده می‌شود.
درمان
درمان در رفتگی شانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
چگونگی جاانداختن
مهمترین درمان در رفتگی حاد شانه، جا انداختن سریع مفصل گلن همومرال است. روش‌های جا انداختن متعددی وجود دارند که می‌توانند پس از تزریق خارج مفصلی یا پس از بیهوشی هوشیارانه انجام شوند. پس از تعیین جهت جابجایی، پزشک باید به یاد داشته باشد که مهمترین جنبه جا انداختن، آرام سازی عضلات شانه است. پس از انجام جا انداختن، رادیوگرافی پس از درمان برای تأیید لازم است.
مراقبت‌های خانگی بعد از جا انداختن
جا انداختن شانه نباید در خانه انجام شود. با این حال، هنگامی که پزشک جا انداختن را انجام داد، برخی از مراقبت‌های خانگی می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی کمک کند.
- شانه آسیب دیده را استراحت دهید.
- استفاده از یخ جزء مهمی از کنترل درد است و به کاهش تورم مرتبط با آسیب کمک می‌کند. یخ را چند بار در روز روی شانه قرار دهید.
داروهای مسکن
هنگامی که پزشک شانه را جا می‌اندازد، بیشتر درد از بین می‌رود. پزشک ممکن است داروهای ضد درد (آنالجزیک ها) مانند آسپیرین، استامینوفن (تایلنول) یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن (موترین، ادویل) یا ناپروکسن (آلو) را توصیه کند.
بی حرکت کردن شانه
در فاز حاد در رفتگیشانه، درمان باید محدود باشد. این که بیمار تا چه مدت از اسپلینت یا اسلینگ باید استفاده کند به ماهیت در رفتگی شانه و سرعت استفاده از اسپلینت بعد از در رفتگی دارد. اما معمولاً بازو باید به مدت 1 تا 3 هفته در اسلینگ بی حرکت باقی بماند. در طول مدت زمانی که بیمار از اسلینگ استفاده می‌کند، آرنج، مچ و دست باید دامنه حرکتی (ROM) خود را حفظ کنند.
جلسات فیزیوتراپی
هنگامی که درد و تورم کاهش یافت، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای توانبخشی تجویز کند. پزشک بیمار را در خصوص انجام تمرینات غیرفعال که می‌توانند برای تقویت عضلات شانه و بازگرداندن محدوده حرکات و تحرک شانه انجام دهد، آموزش خواهد داد.
تمرینات ورزشی
پس از یک دوره بی تحرکی اولیه، تمرینات ورزشی حهت افزایش تدریجی دامنه حرکات بدون درد انجام می‌شوند. تقویت عضلات کاف روتاتور که از مفصل شانه حمایت می‌کنند باید برای جلوگیری از عود مجدد تقویت شوند. به طور خاص تمرینات چرخشی در محدوده درونی مهم هستند. تمرینات با استفاده از باند مقاومت برای مراحل اولیه عالی هستند. برخی از ورزش‌های مفید برای توانبخشی در رفتگی شانه عبارتند از:
پندولوم
پس از یک دوره بی تحرکی، بیمار به تدریج می‌تواند تمرینات حرکتی مانند تمرینات پندولوم را به طور مؤثر انجام دهد. ستون فقرات را مستقیم نگه دارید و بدن را از قسمت کمر به سمت جلو خم کنید و بازوی سالم خود را بر روی میز برای ایجاد تعادل قرار دهید. به آرامی بازوی آسیب دیده را به سمت زمین شل و آویزان نمایید. نوک انگشتان را به جلو و عقب تا آنجا که ممکن است حرکت دهید. این حرکت را ده بار تکرار نمایید، اما اگر بیمار احساس درد کند، باید تمرین متوقف شود.
پندولار سیرکل
حرکت پندولار سیرکل بازو را درگیر حرکت می‌کند، موجب افزایش حرکت و بهبود دامنهٔ حرکات می‌شود. مثل حرکت پندولوم، بدن را از قسمت کمر به سمت جلو خم کنید. بازوی سالم خود را روی میز بگذارید. پشت خود را صاف نگه دارید، به آرامی بازوی آسیب دیده را به سمت زمین شل و آویزان نمایید. به آرامی بازوی خود را به صورت حرکات دایره‌ای شکل بچرخانید و به تدریج سایر دایره را افزایش دهید. جهت را معکوس کنید، اما اگر بیمار احساس درد کند، باید تمرین متوقف شود.
بروم استیک
هنگامی که فرآیند بهبودی شروع می‌شود و بیمار دارای محدودهٔ مطلوب حرکت است، می‌تواند تمرین‌های کمک کننده را با استفاده از بازوی سالم برای کمک به بازوی آسیب دیده از طریق حرکات شروع کند. برای انجام تمرین بروم استیک، یک چوب را در دستان خود نگه دارید در حالی که دستان شما به اندازهٔ عر شانه باز است. همانند حرکت پندولوم، از بازوی سالم برای حرکت دادن چوب به سمت بازوی آسیب دیده استفاده کنید و سپس عکس این حرکت را انجام دهید. تا جایی که می‌توانید و درد ندارین این حرکات را تکرار کنید.
عمل جراحی
با این حال، اگر درمان‌های معمول و بریس جواب ندهند، ممکن است عمل جراحی برای ترمیم یا سفت کردن رباط‌های پاره شده یا کشیده شده که به نگه داشتن مفصل، به ویژه در ورزشکاران جوان، کمک می‌کند، استفاده شود. در بعضی موارد، شانه‌ای که به طور مکرر در می‌رود، می‌تواند باعث آسیب استخوان به هومروس یا بخش کاسه‌ای شانه شود. اگر پزشک برخی آسیب‌های استخوانی را شناسایی کند، ممکن است نوعی عمل جراحی انتقال استخوان را توصیه کند.
چگونه می‌توان از شکستگی مکرر شانه و کتف جلوگیری کرد؟
تصادفات و آسیب‌ها اتفاق می افتند و معمولاً در رفتگی شانه قابل پیشگیری نیست. پس از برنامه ریزی‌های مراقبتی درمان فیزیوتراپی برای تقویت و تثبیت شانه بعد از در رفتگی اول، خطر در رفتگی مجدد می‌تواند کاهش یابد. این مراقبت‌ها شامل استفاده از اسلینگ برای دورهٔ مناسبی از زمان، انجام منظم برنامه توانبخشی و حفظ قدرت عضلات شانه هستند.
