به درمان و تحرک درآوردن عضله، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌های زیر سطح پوست اولتراسوند درمانی گرفته می‌شود و این تکنیک با بکارگیری امواج صوتی فرکانس بالا بین 800.000 و 2.000.000 هرتز انجام می‌گیرد که با گوش قابل استمعاع نیستند. این امواج از یک دستگاه افشانه ساطع شده و در تماس مستقیم با پوست بیمار قرار داده می‌شوند. حتی امکان کم و زیاد کردن فرکانس دستگاه برای نفوذ امواج به عمیق‌ترین بخش عضلات هم وجود دارد. با افزایش فرکانس میزان حرارت بر روی بافت همبند هم افزایش می‌یابد. بافت همبند خود می‌تواند رباط، عضله، تاندون، نیام یا فاسیا، غضروف و حتی بافت اسکار را در بر گیرد. فوائد اولتراسوند درمانی در درمان بیماری‌های آزاردهنده و دردناک کاملا روشن است: این تکنیک بدون درد، غیرتهاجمی و آرامش‌بخش است. این درمان نسبت به خیلی از جراحی‌ها کم هزینه و کمتر اضطراب‌آور است؛ اغلب اوقات از سرما و گرما درمانی به عنوان گزینه جایگزین جراحی در کنار اولتراسوند بهره گرفته می‌شود.
اولتراسوند تراپی سه مزیت اصلی را به همراه دارد. به دلیل افزایش جریان خون در ناحیه تحت درمان موجب تسریع در روند درمان می‌گردد؛ کاهش دهنده درد در نتیجه فرو نشاندن ورم و التهاب مزمن است؛ نرم کردن بافت زخم بواسطه ماساژ ملایم عضلات، تاندون‌ها، و رباط‌ها بدون اینکه فشاری زیادی به بافت بدن وارد آورد. خیلی از بیماران بر این باورند این شیوه در کاهش درد و تسریع در روند بهبودی سودمند است. از روش اولتراسوند تراپی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌های اسکلتی عضلانی استفاده می‌شود. اولتراسوند درمانی به دو شیوه اولتراسوند با امواج پالس‌دار و پیوسته اجرا می‌شود. همانطورکه از نام آن پیداست اولتراسوند به روش موج پالس‌دار تنها پالس تولید می‌شود و در آن خبری از حرارت نیست. این شیوه بیشتر برای بیمارانی که به تسکین درد ناشی از آسیب‌دیدگی احتیاج دارند، کاربرد دارد. اما در شیوه اولتراسوند همراه با امواج پیوسته موج‌ها بدون وقفه بر روی بافت بدن تابانده می‌شوند و حرارت تولید می‌شود و این تکنیک معمولا در درمان بیماری‌های مزمن کاربرد دارد. بطور معمول اثرات اولتراسوند به دو صورت گرمایی و غیرگرمایی طبقه‌بندی می‌شوند. از اثرات غیرگرمایی طی مراحل حساس و عمقی‌تر درمان استفاده می‌شود و اقداماتی همچون تحرک بیشتر مایعات زیرپوستی، افزایش ترکیب پروتئین و بهبود جریان خون در ناحیه تحت درمان را در بر می‌گیرد. در نهایت این اثرات به کاهش درد و ورم و بهبودی بیشتر بافت کمک می‌کنند. شیوه کار ساده است و صرفا با مالیدن ژل آبکی بر روی پوست و سپس حرکت دادن دایره‌ای شکل دستگاه اولتراسوند روی ناحیه مورد نظر انجام می‌گیرد. امواج صوتی حاصل از دستگاه اولتراسوند به صورت پالس و میلیون‌ها بار در هر ثانیه بر روی ناحیه دردآور بدن اعمال می‌گردند. این امواج قادرند مفاصل، رباط، تاندون‌ها، عضلات و سایر بافت‌ها را به حرکت و فعالیت وا داشته و بدون استفاده از دارو و عمل جراحی احساس ناراحتی را برطرف کنند. در ادامه به برخی از فوائد اولتراسوند درمانی برای سلامت بدن اشاره می‌کنیم. اولتراسوند قادر به ایجاد حرارت زیاد است. امواج صوتی ارتعاش ایجاد می‌کنند و با بوجود آمدن ارتعاش مالش در سطح مولکولی افزایش خواهد یافت، و این امر به مفهوم بالا رفتن حرارت در بافت مورد نظر است. به عبارتی عملکرد اولتراسوند از پک‌های گرمایی سنتی بهتر است، زیر این پک‌ها قابلیت نفوذ به عضلات یا بافت‌های مفصل را ندارند. هد دستگاه اولتراسوند از قابلیت کم و زیاد کردن فرکانس برخوردار است بنابراین می‌توان از آنها در عمق‌های مختلف بافت بدن استفاده کرد. این بدان معناست که پزشکان زبردست می‌توانند حرارت را دقیقا به عمق بافت موردنظرشان ارسال کنند. حرارت عمیقی که از دستگاه اولتراسوند ساطح می‌گردد قادر است حالت آرامش را به عضلات خشک یا رگ به رگ شده بازگرداند. علاوه براین حرارت ایجاد شده می‌تواند اسپاسم عضله را که اغلب اوقات با آسیب‌دیدگی یا کشیدگی همراه است به حداقل برساند. از فوائد دیگر حرارت عمیق می‌توان به افزایش دامنه حرکتی عضله اشاره کرد. تولید حرارت عمیق حاصل از دستگاه اولتراسوند به درمان ناراحتی بافت‌های عمقی بدن کمک می‌کند. این حرارت سلول‌های بافت نرم و متابولیسم آنها را هدف قرار می‌دهد. افزون براین، این سلول‌ها غالبا پذیرای مایعات آرامش‌بخش زیادی هستند و اولتراسوند می‌تواند تجمع این مایعات در جریان خون را افزایش دهد. اولتراسوند تراپی همچنین در درمان زخم‌های بافت نرم و زخم‌های ناشی از جراحی کمک‌کننده هستند. یکی دیگر از مزیت‌های اولتراسوند درمانی به اثر اکوستیک (صوتی) آن مربوط می‌شود. امواج اولتراسوند موجب ارتعاشات جزئی در سلول‌های بافت نرم بدن می‌گردند. این نوع ارتعاشات می‌توانند فیبرهای مسئول تشکیل بافت زخم را تحت تاثیر قرار دهند. با گذشت زمان درمان اولتراسوند در پیشگیری از شکل‌گیری بافت زخم و همچنین از بین بردن جای زخم‌ها موثر واقع می‌شود. اولترسوند درمانی در کاهش درد موثر است. درواقع مدیریت درد بخشی از پروسه درمانی به حساب می‌آید. اقدامانی همچون کاهش اسپاسم‌های عضلانی، رفع سفتی و درمان بافت‌ها از طریق اولتراسوند انجام می‌گیرد. این تکنیک مزیت دیگری هم برای پزشکان به همراه دارد و آن هموار کردن شرایط بهبودی بیمار است. وقتی قابلیت‌های فرکانسی و تولید حرارت دستگاه در کنار هم قرار می‌گیرند، شرایط برای پیاده‌سازی سایر گزینه‌های درمانی مانند کاهش درد، تقویت و کشش عضلات فراهم می‌گردد. اولترسوند درمانی برای بیماران مزیت‌های دیگری هم به همراه دارد. به عنوان مثال برخلاف سایر روش‌های درمانی، این تکنیک هیچ نوعی احساس دردی در بیمار بوجود نمی‌آورد. درصورتی که بیمار از درد مزمن بیماری رنج می‌برد یا جراحی انجام داده باشد، بهتر است درباره انجام اولتراسوند درمانی با پزشک مشورت کند. در صورت مثبت بودن جواب پزشک، احتمالا این تکنیک به رفع درد و بهبودی بیمار کمک خواهد کرد. اعتقاد بر این است که اولتراسوند درمانی آرامش بافت را بالا می‌برد، جریان خون را افزایش می‌دهد و باعث از بین رفتن چسبندگی و برطرف شدن بافت زخم خواهد شد. افزایش جریان خون ممکن است تاثیر خود را به صورت کاهش ورم موضعی و التهاب مزمن بگذارد و بنا بر برخی تحقیقات با این تکنیک می‌توان شکستگی استخوان را هم تاحدودی التیام بخشید. اولتراسوند فرآیند طبیعی بهبودی بدن را تقویت می‌بخشد و از ایجاد حساسیت در ریشه‌های عصب می‌کاهد. بطورمعمول پزشکان از روش اولتراسوند در کنار سایر گزینه‌های موثر درمانی مانند روش آزادسازی بافت میوفاسیال، استفاده از باندهای درمانی کینزیوتیپ، تحریک الکتریکی، درمان دستی مفصل و ورزش درمانی بهره می‌گیرند. دکترها معتقدند اولتراسوند درمانی در درمان بیماری‌های زیر موثر واقع می‌شود: در جلسه اول اولتراسوند درمانی پزشک بیمار را بر روی صندلی نشانده و پوشش مخصوصی را به تن وی خواهد کرد. سپس دستگاه اولتراسوند روشن خواهد شد و پروب به مبدل وصل می‌گردد (مبدل‌ها وسایلی هستند که انرژی الکتریکی را به امواج صوتی تبدیل می‌کنند). بعد از آن ژل ضدالتهابی/آلرژی به صورت حرکات چرخشی به ناحیه تحت درمان مالیده می‌شود (به جهت بیشتر شدن فوائد درمانی). این ژل کمک می‌کند اصطحکاک بین دستگاه اولتراسوند و پوست بیمار کاهش پیدا کند و در انتقال امواج فراصوتی که وظیفه به ارتعاش درآوردن بافت‌های موضعی را دارند، موثر است. سپس پروب بر روی ناحیه مورد نظر اعمال می‌گردد و بیمار بلافاصله متوجه احساس گزگز آرامبخش ناشی از ارتعاش امواج صوتی خواهد شد. البته به جهت خارج بودن امواج صوتی از محدوده شنوایی انسان بیماران قادر به شنیدن آنها نیستند. فرآیند درمانی معمولا 15 دقیقه به طول خواهد انجامید و در صورت ضرورت می‌توان هر روز آن را به کار گرفت. ارتعاشات حاصله قادرند اثر حرارتی عمیقی بر عضلات بگذارند و معمولا بیمار اصلا این گرما را احساس نمی‌کند. مواقعی وجود دارد که اثر حرارتی ناخوشایند می‌شود (مانند آسیب‌دیدگی تازه به همراه التهاب شدید) و در این مواقع بیشتر از اولتراسوند پالس‌دار به جای پالس پیوسته استفاده می‌شود. با وجودآنکه اولتراسوند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید واقع می‌شود، اما در برخی مواد منع استعمال آن توصیه می‌گردد. بکارگیری اولتراسوند در برخی بخش‌های بدن مانند بالای چشم‌ها توصیه نمی‌شود. ممکن است حرارت ناشی از امواج صوتی اولتراسوند بدلیل کاهش جریان خون در این ناحیه متمرکز شود. این شرایط احتمال آسیب‌دیدگی شبکیه چشم و ریسک ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد. استفاده از دستگاه اولتراسوند به دلیل بروز عقیمی در اطراف بیضه‌ها منع شده است. بیمارانی که از دستگاه ضربان ساز قلب استفاده می‌کنند نباید از این روش استفاده کنند زیر امواج صوتی در عملکرد ضربان ساز اختلال ایجاد می‌کند. این نوع درمان بر روی استخوان‌های درحال رشد نیز مناسب نمی‌باشد چراکه ممکن است رشد استخوان‌ها را مختل سازد. اولتراسوند درمانی را نباید مستقیما بر روی ایمپلنت‌های فلزی اعمال کرد زیرا فلز از بافت بدن رسانایی بیشتر دارد و خطر سوزش را در پی دارد. اولتراسوند تراپی نباید همراه با برخی بیماری‌های بالینی خاص به کار گرفته شود. از بکارگیری اولتراسوند بر روی بافت سرطانی پرهیز باید کرد. تحقیقات نشان داده است احتمال گسترش یافتن سلول‌های سرطانی به سایر بافت‌های بدن وجود دارد. توصیه شده از اولتراسوند برای درمان عفونت‌های موضعی استخوان یا بافت جلوگیری به عمل آید. حرارت ناشی از دستگاه اولتراسوند احتمال گسترش عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. بیماران مبتلا به بیماری ترومبوآمبولیک و لخته‌های خونی می‌بایست از این تکنیک صرفنظر کنند، ممکن است حرارت خطر جابجایی لخته خونی را در پی داشته باشد. افرادی که جراحی مهره‌برداری انجام داده‌اند نباید اولتراسوند درمانی را بر روی ستون فقرات انجام دهند. با این کار خطر آسیب دیدگی مهره‌های کمر بیشتر می‌شود. این تکنیک درمانی بر روی شکم زنان باردار توصیه نمی‌شود. برعکس اولتراسوند تشخیصی که در آن از امواج صوتی بی‌ضرر در جهت ثبت تصویر از جنین درحال رشد استفاده می‌شود، اولتراسوند درمانی اغلب مستلزم نفوذ دادن ارتعاش و حرارت به عمق بافت بدن بیمار است. اولتراسوند درمانی ممکن است حرارت زیادی را به جنین ساطع کند و شاید نهایتا به نقص عضو نوزاد منجر گردد بخصوص اگر در سه ماهه نخست بارداری باشد. علیرغم مزیت‌های درمانی و پزشکی اولتراسوندتراپی، بیماران باید از برخی عوارض جانبی این روش آگاه باشند. در حقیقت اولتراسوندتراپی به عنوان یک روش بی‌خطر و موثر در نظر گرفته می‌شود، اما در برخی موارد بدن درد خفیف در اثر ارتعاشات ایجاد شده گزارش می‌شود. این ارتعاشات که به صورت احساس سوزش توصیف می‌شوند در اثر حرارت ناشی از گاز موجود در هسته بافت سلول بوجود می‌آید. و ممکن است مشکلات تنفسی، سرگیجه، تهوع و آشفتگی را در پی داشته باشد.
انواع اولتراسوند درمانی
تاثیر اولتراسوند گرمایی و غیرگرمایی
استفاده از اولتراسوندتراپی چه مزایایی دارد؟
حرارت عمیق‌تر
کشش بیشتر
التیام بخشیدن بافت
مدیریت بافت زخم
کاهش درد
کاربردهای درمانی اولتراسوند
چگونگی انجام اولتراسوند تراپی
انجام این روش به چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
آیا استفاده از اولتراسوند تراپی در بارداری توصیه می‌شود؟
این روش چه عوارضی دارد؟
