انگشت چکشی پا چیست؟ علت و درمان با فیزیوتراپی

انگشت چکشی، چوگانی یا چنگالی اشاره به انگشتانی دارد که ظاهرمناسب ندارند. انگشت چکشی اغلب ظاهر غیر عادی و بدشکلی دارد و می تواند باعث ایجاد درد شود. انگشت چکشی پا زمانی ایجاد می شود که عضلات کنترل کننده انگشتان هماهنگی و توازن خود را از دست داده و این شرایط باعث شود انگشت در یک موقعیت نامناسب خم شود. انگشت چکشی معمولاً در انگشتان کوچک پا مشاهده می شود و کمتر این مشکل برای انگشت بزرگ پا ایجاد می شود.

انگشت چنگالی پا با توجه به وضعیت نامناسب انگشت در مقایسه با حالت عادی آن مشخص می شود. در این حالت ممکن است انگشت چکشی با خم شدن انگشت به سمت زمین در محل مفصل میانی انگشت قابل مشاهده باشد. معمولاً، انگشت چکشی در انگشت دوم ایجاد شده و باعث می شود بخش میانی انگشت به سمت بالا حرکت کند. انگشت چکشی در بسیاری از مواقع بطور هم زمان با بونیون (کج شدن انگشت شست پا به سمت انگشتان دیگر) یا قوز انگشت پا اتفاق می افتد.

در صورتی که فکر می کنید دچار مشکل انگشت چکشی شده و در محل انگشت خود درد دارید، لازم است با یک متخصص فیزیوتراپی در این رابطه ملاقات نمایید. علاوه بر این توجه داشته باشید در صورت استفاده نامناسب از روش های درمان خانگی، ممکن است آسیب وارد شده به انگشتان شما بیشتر شود. انگشت چکشی معمولاً در طول چند سال و با گذشت زمان ایجاد شده و بیشتر در بین افراد بزرگسال مشاهده می شود. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می دهد زنان بیشتر از مردان به این مشکل دچار می شوند، زیرا در اکثر مواقع تمایل به پوشیدن کفش های پاشنه بلند دارند.

علت ها و دلایل

پوشیدن کفش های تنگ، یکی از رایج ترین علت انگشت چکشی پا است. در حقیقت هنگام پوشیدن کفش های تنگ فشار نابرابر به انگشتان وارد شده و این شرایط باعث عدم توازن عضلات با یکدیگر می شود. برای صاف شدن و خم شدن انگشتان لازم است عضلات با یکدیگر بطور هماهنگ کار کنند. به هر حال، اگر پوشیدن یک کفش باعث شود انگشت بیش از مقدار عادی خم شود، عضلات انگشت ممکن است سفت شده و تاندون ها نیز آسیب ببینند. به این ترتیب صاف کردن انگشت آسیب دیده برای این عضلات دشوار خواهد شد و در نتیجه فرد به مشکل انگشت چکشی دچار می شود.

به هر حال دلایل زیر نیز می توانند علت انگشت چکشی پا باشند:

•    ابتلا به بیماری های مفصل همچون آرتریت روماتوئید
•    مشکلات ارثی همچون مشکلات مربوط به ساختار پا که می توانند ریشه فامیلی داشته باشند
•    وارد شدن آسیب به مغز، کانال نخاعی یا اعصاب به خاطر سکته مغزی، ابتلا به بیماری فساد دیسک و فلج مغزی
•    بدون حرکت ماندن انگشت برای یک مدت طولانی یا باقی ماندن طولانی در تخت خواب
•    عدم خون رسانی مناسب به انگشتان در نتیجه مشکلاتی مثل بیماری شریانی محیطی
•    نداشتن احساس در انگشت به خاطر ابتلا به نوروپاتی محیطی که در زمان ابتلا به دیابت بیشتر در بین افراد مشاهده می شود
•    شکستن یک انگشت

علائم و نشانه ها

معمول علائم انگشت چکشی پا  به شرح زیر هستند:

•    درد یا التهاب انگشت آسیب دیده در زمان پوشیدن کفش
•    تشکیل میخچه و پینه (مشکلات پوستی) روی انگشت، بین انگشت ها، یا روی ناحیه کروی کف پا. میخچه در نتیجه سایش مداوم پوست به کفش ایجاد می شود. میخچه ها با توجه به محل تشکیل می توانند نرم یا سخت باشند.
•    التهاب، قرمز شدن، یا احساس سوزش
•    انقباض انگشت
•    در مواردی که مشکل انگشت چکشی شدید باشد، امکان تشکیل زخم های باز بر روی انگشت وجود دارد.

درمان با فیزیوتراپی

درمان انگشت چکشی پا در این کلینیک زمانی مفید است که ناهنجاری ایجاد شده در پا پیشرفت زیادی نکرده باشد و بافت های انگشت هنوز انعطاف پذیری خود را حفظ کرده باشند. برای درمان این مشکل، متخصص فیزیوتراپی وضعیت پای بیمار را بررسی کرده و میزان انعطاف پذیری و مقدار پیشرفت ناهنجاری ایجاد شده را مشخص می کند. در این زمان صرف نظر از میزان پیشرفت مشکل یا سفت شدن عضلات انگشت، متخصص به بیمار توصیه می کند از کفش های مناسب استفاده نماید. در واقع بیمار باید کفش هایی را برای پوشیدن انتخاب کند که سایز صحیح با توجه به اندازه پای وی داشته باشند (فضای کافی برای انگشت شست پا در آنها وجود داشته باشد)، سر پنجه های آنها عریض باشد، و دارای کفی طبی باشند تا به این ترتیب از وارد شدن فشار به انگشتان پا جلوگیری گردد.

در بعضی موارد ممکن است نقاط ناشی از فشار یا پینه در نتیجه پوشیدن کفش های نامناسب ایجاد شود. در این حالت متخصص فیزیوتراپی به بیمار توصیه های لازم را برای استفاده از پدهای مخصوص به منظور حفاظت از نواحی آسیب دیده ارائه خواهد کرد. علاوه بر این، متخصص فیزیوتراپی می تواند با روش های مخصوص، تا حد ممکن پینه ایجاد شده را اصلاح کند تا به این ترتیب بخشی از فشار وارد شده بر روی آن را کاهش دهد.

اگر انگشتان بیمار هنوز انعطاف پذیر هستند و امکان صاف کردن آنها از حالت انگشت چکشی یا چنگالی وجود دارد، متخصص فیزیوتراپی با حرکت دادن مفاصل انگشت کشش لازم را در عضلات سفت شده ایجاد می کند و به این ترتیب سعی خواهد کرد انگشت را به موقعیت اولیه مناسب آن باز گرداند. علاوه بر این متخصص فیزیوتراپی به شما نحوه حرکت انگشتان را آموزش داده و توصیه های لازم درباره انجام بعضی از تمرین های حرکتی کششی انگشت، پا، و ساق پا به منظور تحریک انگشت برای بازگشت به موقعیت عادی آن را به شما ارائه خواهد کرد.

علاوه بر این در فیزیوتراپی از تمرین های حرکتی تقویتی نیز برای درمان انگشت چکشی استفاده می شود. هدف از این تمرین ها بهبود توازن عضله بین عضلات عمیق (اینترینسیک) انگشت و عضلات سطحی (اکسترینسیک) انگشت است. علاوه بر این، متخصص فیزیوتراپی ممکن است انگشت آسیب دیده را ببندد تا به این ترتیب با وارد شدن فشار انگشت به حالت عادی آن باز گردد.

تمام برنامه های توانبخشی و حرکات اصلاحی انگشت چکشی، به منظور تحریک انگشت برای بازگشت به موقعیت عادی و اجتناب از وارد شدن فشاری که باعث تغییر وضعیت انگشت می شود، طراحی شده اند. به هر حال وضعیت نامناسب یا مشکلات بیو مکانیک در هر یک از اندام های پایین تنه نیز می توانند باعث ایجاد اشکال در هنگام استفاده از پا و همچنین وارد شدن فشار به انگشتان شود. به همین خاطر متخصص فیزیوتراپی در هنگام تهیه برنامه درمانی خود وضعیت کلی این اندام ها را نیز مورد توجه قرار می دهد.

در بعضی موارد، متخصص فیزیوتراپی از مدالیتی هایی مثل امواج مافوق صوت، الکتریسیته جاری، یخ یا گرما درمانی و سایر روش های مانند آن برای کاهش درد ایجاد شده در نتیجه شرایط نامناسب انگشت استفاده می کند. متاسفانه، کاهش درد ایجاد شده با استفاده از این مدالیتی ها در صورتی که مشکل انگشت درمان و ترمیم نشود، موقت می باشد و به همین خاطر هدف اصلی درمان در این حالت بازگرداندن انگشت به وضعیت عادی و طبیعی آن است.

علاوه بر فیزیوتراپی برای درمان انگشت چکشی پا روش‌های دیگری مانند قرار دادن کفی در کفش، پوشیدن جوراب مناسب و … نیز وجود دارد.

با توجه به اینکه امکان بهبود مشکل انگشت چکشی با انجام تمرین های حرکتی وجود دارد، به افراد بیمار توصیه می شود برای انجام این حرکت ها با یک متخصص فیزیوتراپی ملاقات نمایند. تمام موارد ابتلا به این مشکل، شرایط خاص و منحصر به فرد دارند و به همین خاطر متخصص فیزیوتراپی از یک روش درمان سفارشی با توجه به شرایط، اهداف و وضعیت بیمار استفاده می کند. به هر حال، بعضی از تمرین های حرکتی مورد استفاده در این حالت به شرح زیر هستند:

•    کرانچ انگشت: این تمرین حرکتی را می توان در حالت نشسته بر روی یک صندلی انجام داد. در این حالت لازم است در وضعیت مناسب قرار گرفته و این تمرین را به صورت پا برهنه و بدون جوراب انجام دهید. برای انجام این ورزش انگشت چکشی یک حوله بر روی زمین قرار داده و پای آسیب دیده خود را بر روی آن قرار دهید. سعی کنید حوله را با انگشتان خود از روی زمین بر دارید. سپس حوله را رها کنید و مجدداً حرکت را انجام دهید. این ورزش را برای 10 تا 12 بار تکرار نمایید.

•    حرکت ضربه زدن: در حالت نشسته بر روی یک صندلی قرار گرفته و تلاش کنید انگشت بزرگ خود را به سمت زمین خم کنید و سایر انگشتان را در جهت مقابل به سمت بالا خم نمایید. به آرامی با انگشت خود بر روی زمین ضربه بزنید و این ضربه ها را 10 تا 12 بار تکرار نمایید. در ادامه حرکت را معکوس کنید، به این معنی که انگشت بزرگ را به سمت بالا و مابقی انگشتان را به سمت پایین بگیرید. مجدداً حرکت ضربه زدن را 10 تا 12 بار تکرار نمایید.

•    حرکت کششی با حوله: در حالت نشسته بر روی زمین قرار گرفته و پاهای خود را در جلوی بدن صاف کنید. یک حوله را در اطراف انگشتان آسیب دیده پا پیچیده و به آرامی حوله را به سمت خود بکشید.

این حرکت را تا زمانی ادامه دهید که احساس کشیدگی در محل پاشنه داشته باشید. این وضعیت را برای 20 تا 30 ثانیه حفظ کرده و سپس حوله را آزاد کنید. در این تمرین می توان از دست ها به جای حوله استفاده کرد.