درمان گودی کمر (لوردوز) از طریق کاهش درد و تغییر حالت ستون فقرات

در قوس کمر همه افراد کمی تغییر در شکل و اندازه وجود دارد اما اصطلاح لوردوز کمری برای توضیح قوس کمر که به میزان زیادی داخل رفته باشد یا وضعیت کمر تغییر پیدا کرده باشد به کار برده می‌شود. برای بیشتر مردم، لوردوز باعث ایجاد بیماری نمی‌شود اما حفظ سلامت ستون فقرات از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا ستون فقرات به انجام بیشتر حرکات و انعطاف‌پذیری شما کمک می‌کند. در صورتی که لوردوز تحت درمان قرار نگیرد باعث ناراحتی‌های مزمن شده و احتمال ایجاد مشکل در قسمت‌های زیر افزایش می‌یابد:

• ستون فقرات
• کمر
• پاها
• ارگان‌های داخلی

 انواع لوردوز

لوردوز در دو ناحیه بدن ایجاد می‌شود:

 لوردوز در قسمت تحتانی کمر

لوردوز در قسمت تحتانی کمر یا ستون فقرات کمری شایع‌ترین نوع این عارضه است. راحت‌ترین روش برای بررسی ابتلا به این عارضه این است که به پشت روی یک سطح صاف دراز بکشید، در این حالت باید بتوانید دست خود را زیر قسمت پایینی کمر قرار دهید و فضای کمی هم در این قسمت باقی بماند.

در صورت ابتلا به لوردوز، فاصله بیشتری بین کمر و سطح وجود دارد. اگر انحنای کمر زیاد باشد، یک قوس C – شکل در زمان ایستادن پشت کمر آنها دیده می‌شود و از دید جانبی شکم و باسن آنها بیرون آمده است.

لوردوز گردنی

در ستون فقرات سالم، گردن شما باید مانند یک C بسیار بزرگ باشد که نقطه انحنای آن در پشت گردن قرار دارد. لوردوز گردنی زمانی ایجاد می‌شود که ستون فقرات در ناحیه گردن انحنای طبیعی نداشته باشد.

این می‌تواند به این معنی باشد که:

• قوس بسیار زیاد است
• قوس در جهت نادرست قرار دارد که به آن لوردوز گردنی معکوس گفته می‌شود
• انحنا به سمت راست متمایل شده باشد
• انحنا به سمت چپ متمایل شده باشد.

تفاوت بین لوردوز، کیفوز یا قوز و اسکولیوز چیست؟

سه نوع ناهنجاری در انحنای ستون فقرات وجود دارد که ممکن است با یکدیگر نیز ترکیب شوند:

اسکولیوس، لوردوز و کیفوز. در این ناهنجاری‌ها، انحنای ستون فقرات بیش از حد طبیعی و عادی آن است. اساساً تفاوت بین این سه نوع ناهنجاری در ناحیه‌ای از کمر که ناهنجاری ایجاد شده، علت غیر عادی بودن انحنا و علائم آن است.

• لوردوز. در این عارضه که به آن پشت تابدار نیز گفته می‌شود، قوس ستون فقرات فرد مبتلا به لوردوز در قسمت پایین کمر به میزان زیادی به سمت داخل رفته است.
• کیفوز. کیفوز یک ناهنجاری است که باعث خمیدگی قسمت فوقانی کمر می‌شود (انحنا یا قوس بیش از 50 درجه)
• اسکولیوس. ستون فقرات فرد مبتلا به اسکولیوس به سمت طرفین خم می‌شود. قوس ستون فقرات این افراد غالباً به شکل S یا C است.

 علت گودشدن زیاد کمر چیست؟

لوردوز ممکن است در هر سنی رخ دهد. ابتلا به برخی بیمارها و عوامل ممکن است احتمال ابتلا به لوردوز را افزایش دهند که برخی از آنها عبارتند از:

• اسپوندیلولیستز: اسپوندیلولیستز یک بیماری در ستون فقرات است که در آن یکی از مهره‌های پایین ستون فقرات به سمت جلو روی مهره زیری خود می‌لغزد. این عارضه را می‌توان با کمک روش‌های درمانی یا انجام عمل جراحی درمان کرد.
• آکوندروپلازی: آکوندروپلازی یکی از شایع‌ترین انواع کوتولگی است.
• پوکی استخوان: پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است که باعث کاهش تراکم استخوان شده و احتمال شکستگی آن را افزایش می‌دهد.
• استئوسارکوم: استئو سارکوم؛ سرطان استخوانی است که معمولاً در استخوان ساق پا در نزدیکی زانو، استخوان ران نزدیک زانو یا قسمت بالای بازو نزدیک شانه ایجاد می‌شود.

 چگونه چاقی باعث ایجاد لوردوز می‌شود؟

چاقی باعث افزایش فشار و تنش روی ستون فقرات و کمر می‌شود. بیشتر افراد چاق در قسمت پایین کمر خود یا در قسمت لومبار دچار درد می‌شوند. وزن اضافی در نهایت لگن را به سمت جلو برده و باعث ایجاد قوس در ستون فقرات شده و آن را نیز به سمت جلو می‌برد. این حرکت جلورونده لوردوز کمری در ستون فقرات است و هر چه اندازه فرد بزرگ‌تر باشد احتمال ابتلا به این عارضه افزایش می‌یابد.

روش‌های متعددی برای کمک به مقابله با این فشار اضافی روی کمر وجود دارد. هشیار بودن در مورد وضعیت بدنی می‌تواند به حفظ وضعیت شانه و عضلات گردن کمک نماید. استفاده از بریس‌های وضعیتی به آموزش عضلات برای صاف شدن، برداشتن وزن اضافی از روی ستون فقرات کمک می‌کند. به علاوه، انجام تمرینات ورزشی برای قسمت مرکزی بدن به حفظ انعطاف‌پذیری لگن شما کمک می‌کند.

 لوردوز در کودکان

غالباً لوردوز در کودکان بدون دلیل مشخصی ایجاد می‌شود که به آن لوردوز خوش‌خیم نوجوانی گفته می‌شود. این عارضه به این دلیل ایجاد می‌شود که عضلات اطراف ران‌های کودک ضعیف یا سفت می‌شوند. لوردوز خوش‌خیم نوجوانی معمولاً خودبه‌خود با رشد کودک اصلاح می‌شود.

لوردوز همچنین ممکن است باعث دررفتگی لگن شود به خصوص اگر به دلیل تصادفات رانندگی یا سقوط از جایی ضربه ببیند.

بیماری‌های دیگر که می‌توانند باعث ایجاد لوردوز در کودکان شوند معمولاً به سیستم عصبی و مشکلات عضلانی مربوط می‌شوند. برخی از این بیماری‌های نادر عبارتند از:

• فلج مغزی
• مایلومنینژوسل، یک بیماری ارثی است که دران نخاع به فاصله موجود در استخوان‌های کمر می‌چسبد.
• دییستروفی عضلانی، یک گروه از اختلالات و ناهنجاری‌های ارثی است که باعث ضعف عضلانی می‌شود.
• آرتروفی عضلانی ستون فقرات، یک بیماری ارثی است که باعث حرکات غیرارادی می‌شود.
• آرتروگریپوز، مشکلی است که در زمان تولد ایجاد می‌شود و در آن مفاصل نمی‌توانند در حد طبیعی و عادی حرکت کنند.

 لوردوز در زنان باردار

بسیاری از زنان باردار درد کمری را تجربه می‌کنند که علامت ابتلا به لوردوز، بیرون‌زدگی شکم و باسن است. لوردوز در دوران بارداری باعث تنظیم ستون فقرات و مرکز ثقل می‌شود. درد عمومی کمر ممکن است به دلیل تغییر در گردش جریان خون در بدن نیز ایجاد شود که معمولاً این درد پس از زایمان برطرف می‌شود.

 این عارضه چه نشانه‌هایی دارد؟

شایع‌ترین علامت ابتلا به لوردوز، درد عضلانی است. زمانی که قوس کمر غیرعادی باشد، عضلات در جهات مختلف کشیده می‌شوند و باعث سفت شدن و ایجاد اسپاسم در آنها می‌شود. در موارد ابتلا به لوردوز گردنی، این درد ممکن است به سمت گردن، شانه‌ها و قسمت فوقانی کمر گسترش یابد. همچنین ممکن است حرکات گردن و قسمت پایین کمر نیز دچار محدودیت‌هایی شوند.

شما می‌توانید با دراز کشیدن روی یک سطح صاف، ابتلا به لوردوز را بررسی کرده و در صورت وجود فاصله بین قوس گردن و کمر با زمین، وجود این عارضه را تشخیص دهید. اگر دست شما به راحتی وارد این فضای ایجاد شده بشود احتمالاً به لوردوز مبتلا شده‌اید.

در صورت بروز هر یک از علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• بیحسی
• احساس گزگز
• درد همراه با شوک الکتریکی
• ضعف در کنترل ادرار
• ضعف
• اختلال در حفظ کنترل عضلات

این‌ها ممکن است نشانه ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند گیرافتادگی عصب باشند.

پزشکان چگونه این بیماری را تشخیص می‌دهند؟

پزشک سوابق پزشکی شما را بررسی کرده، معاینه بالینی انجام می‌دهد و در مورد علائم از شما سؤالاتی می‌پرسد تا بتواند ابتلا به لوردوز یا قوس کمر را تشخیص دهد. در هنگام انجام معاینات بالینی، پزشک از شما می‌خواهد که به سمت جلو و طرفین خم شوید. همچنین وی موارد زیر را مورد بررسی قرار می‌دهد:

• آیا قوس کمر شما انعطاف‌پذیر است یا نه
• دامنه حرکتی
• تراز بودن ستون فقرات
• وجود هر گونه ناهنجاری

وی ممکن سؤالات زیر را نیز از شما بپرسد:

• چه موقع شما متوجه قوس زیاد کمر خود شده‌اید؟
• آیا این قوس به مرور زمان بدتر شده است؟
• آیا شکل قوس کمر شما تغییر پیدا کرده است؟
• در کدام قسمت احساس درد دارید؟

پس از مشخص کردن علل احتمالی ابتلا به این عارضه، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش‌هایی مانند عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس برای بررسی زاویه انحنای لوردوتیک را بدهد. پزشک تناسب زاویه لوردوز را با عوامل دیگر مانند قد، سن و توده بدنی بررسی و تعیین می‌کند.

اگر درد کمر ناشی از وجود قوس کمر بسیار شدید باشد که نتوان به امور روزمره پرداخت یا اگر درد، غیرقابل تحمل شود باید از برخی ابزار پزشکی کمکی استفاده شود. ممکن است پزشک روش‌های درمانی زیر را توصیه نماید:

 دارودرمانی

برخی داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مانند آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ممکن است برای کاهش درد ناشی از ابتلا به لوردوز مؤثر باشند. آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه پزشک در کاهش کمر درد حاد بسیار مؤثر بوده و عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای تجویزی دارند.

قوزبند طبی

کودکان و نوجوانان مبتلا به لوردوز ممکن است نیاز به استفاده از قوز بند برای هدایت ستون فقرات خود در دوران رشد داشته باشند.

برای انتخاب نوع صحیح بریس بهتر است با پزشک مشورت شود.

فیزیوتراپی

لوردوز معمولاً با فیزیوتراپی درمان می‌شود. برخی از اقدامات فیزیوتراپی عبارتند از:

• ورزش درمانی برای تقویت عضلات قسمت مرکزی بدن (شکم و کمر) و اصلاح وضعیت بدنی
• مایوفاشیال / درمان‌های دستی بافت‌های نرم (استفاده از روش‌های دستی) برای حفظ وضعیت مناسب بافت‌های نرم
• تمرینات کششی و تقویتی
• تمرینات اصلاح‌کننده وضعیت بدنی
• باندپیچی برای کمک به آگاهی در مورد وضعیت بدنی و کمک به کاهش زاویه قوس کمر
• انجام اقدامات فیزیوتراپی برای بهبود حرکتی مفاصل
• تمرینات تعادلی و پیاده‌روی برای افزایش میزان تحمل در هنگام انجام فعالیت‌ها و بهبود ایمنی فردی با کاهش احتمال زمین خوردن

 مزایای ماساژ درمانی برای بیماران مبتلا به لوردوز

ماساژ درمانی به کشش و تقویت عضلات در قسمت آسیب‌دیده کمک می‌کند که می‌تواند شدت لوردوز و تیلت لگن را نیز کاهش داده، دردهای قسمت پایین کمر را کاهش دهد و دامنه حرکتی لگن را افزایش دهد. این مهم می‌تواند با استفاده از ترکیبی از روش‌های مختلف مانند درمان نقاط ماشه‌ای و ماساژ سوئدی انجام شود.

پزشک ممکن است روش‌هایی را به کار گیرد که در آن از انرژی عضلات برای تقویت عضلات ضعیف شده استفاده شود و به حفظ مسیرهای عصبی عضلانی در قسمت آسیب‌دیده برای کاهش الگوی جبرانی که ممکن است در گروه‌های عضلانی ناحیه کمر ایجاد شود کمک کند.

الکتروتراپی

الکتروتراپی یک نام عمومی برای روش‌های درمانی مختلف است که از الکتریسیته برای غلبه بر کمر درد ناشی از قوس زیاد کمر به کار برده می‌شود. متداول‌ترین نوع آن TENS (تحریک الکتریکی عصب) است. این دستگاهی است که الکتریسیته را با استفاده از الکترودهایی که روی پوست قرار داده می‌شود وارد بدن می‌کند. متداول‌ترین شکل این روش درمانی، استفاده از تحریک با فرکانس بالا است. این روش نسبتاً راحت است اما تسکین درد با استفاده از این روش موقتی و کوتاه مدت است. تحریک با فرکانس پایین نتایج بلند مدت­تری به دنبال دارد اما راحتی آن در هنگام درمان کمتر است.

 ورزش درمانی

برای اصلاح حالت گودی زیاد پایین کمر و کاهش درد ناشی از آن می‌توانید ورزش‌های زیر را انجام دهید:

 دراز کشیدن روی شکم

این حرکت به صورت زیر انجام می‌شود:

• در حالی که صورت شما رو به زمین است و دستانتان کنار بدن قرار دارند (دست‌ها باید صاف و شل باشند) دراز بکشید
• سر خود را به یک سمت بچرخانید
• این حالت را حفظ کنید، چند نفس عمیق بکشید و پس از 2 تا 3 دقیقه به طور کامل عضلات خود را شل کنید
• شما باید تلاش آگاهانه‌ای برای رفع تنش از عضلات قسمت پایین کمر خود انجام دهید: بدون شل کردن کامل عضلات احتمال این که انجام تمرینات بعدی (تمرین 2 و 3) مؤثر واقع شوند بسیار کمتر است.

اسفینکس

این تمرین را به شکل زیر انجام دهید:

• در حالی که صورت شما رو به پایین مشابه تمرین قبل است دراز بکشید
• آرنج خود را زیر شانه‌ها قرار دهید تا بتوانید روی آرنج‌های خود تکیه کنید
• در هنگام انجام این حرکت، ابتدا چند نفس عمیق بکشید و سپس اجازه دهید که عضلات قسمت پایین کمر به طور کامل شل شوند
• به مدت 2 تا 3 دقیقه در همین حالت باقی بمانید
• این تمرین ورزشی باید هر مرتبه یک یا دو بار انجام شود.
• اگر در هنگام انجام این حرکت احساس درد شدید یا درد افزایشی دارید، آرنج‌های خود را بیشتر در زیر بدن قرار دهید تا نیمه بالایی بدن پایین‌تر آمده و در نقطه‌ای که درد آن قابل تحمل است قرار گیرد. متناوباً- به مدت چند لحظه یک بالش زیر قفسه سینه خود قرار دهید تا درد کاهش یابد.

حالت کبرا

برای انجام این حرکت:

• همان‌ طور که صورت شما رو به زمین است دراز بکشید اما سر خود را بالاتر ببرید
• دستان خود را زیر شانه‌ها قرار دهید به طوری که بتوانید با کمک آنها شانه‌ها را بالا ببرید
• آرنج‌های خود را صاف کند و نیمه بالایی بدن خود را بالا ببرید – تا جایی که درد اجازه می‌دهد لگن خود را بالا بیاورید
• در هنگام انجام این حرکت باید عضلات شکم، لگن، ران‌ها و ساق‌های پا کاملاً شل باشند
• لگن، ران‌ها و ساق‌های پا باید حالت آویزان داشته باشند و باعث شوند که کمر شما به سمت داخل برود. لگن به طور طبیعی به سمت پایین حرکت می‌کند.
• این حالت را به مدت یک یا دو ثانیه حفظ کنید، خود را پایین بیاورید تا به حالت اولیه بازگردید
• این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید
• هر موقع که این حرکت را تکرار می‌کنید، سعی کنید قسمت بالای بدن را کمی بالاتر بیاورید تا در آخرین مرتبه کمر شما در حد امکان در بالاترین حالت قرار گرفته و بازوهای شما در حد امکان صاف شده و آرنج‌های قفل شوند.
• به یاد داشته باشید که گودرفتگی کمر را به مدت 1 تا 2 ثانیه حفظ کنید. این نکته کلیدی انجام این حرکت است. اگر احساس می‌کنید که درد شما کاهش یافته یا در حال متمرکز شدن است (یا هر دو) حالت تورفتگی کمر را به مدت طولانی‌تری حفظ کنید.

بلافاصله پس از انجام این تمرینات، روی کمر غلتیده و یک رول (یک حوله بزرگ که به اندازه کافی بسته شده باشد) زیر قوس کمر خود قرار دهید. این می‌تواند به حالت کمر (به عنوان مثال در صورت ابتلا به لوردوز کمری) را در هنگام استراحت در وضعیت صحیح قرار دهد.

اگر درد شما تعمیم یافته است، این امکان وجود دارد که پس از کاهش درد در اطراف پاها، درد در قسمت مرکزی کمر افزایش یابد. در این مورد شما باید تمرینات را تا جایی که می‌توانید ادامه دهید زیرا این حالت در واقع یک واکنش مثبت محسوب می‌شود.

چگونه می‌تواند از افزایش قوس کمر و ابتلا به لوردوز پیشگیری کرد؟

در حالی که روشی برای پیشگیری از ابتلا به لوردوز وجود ندارد، شما می‌توانید با انجام برخی تمرین‌ها وضعیت بدنی خود را بهبود داده و به سلامت ستون فقرات خود کمک کنید. این تمرین‌ها عبارتند از:

• شراگ شانه
• خم کردن گردن به سمت طرفین
• حالات یوگا، مانند حالت گربه و پل
• بالا بردن ساق پا
• تیلت لگن روی یک توپ ثابت

ایستادن‌های طولانی مدت ممکن است باعث تغییر در قوس ستون فقرات شود. نشستن به میزان زیادی قوس قسمت پایین کمر را کاهش می‌دهد اگر شما به دلایل شغلی یا عادات فردی باید به مدت طولانی بایستید سعی کنید برای استراحت کمی بنشینید. همچنین شما باید از یک صندلی استفاده کنید که از کمر شما به میزان زیادی حمایت کند.